سازمان دیانت ترکیه
سازمان دیانت ترکیه عنوان مدخلی است برای شناسایی و معرفی مهمترین و بزرگترین نهاد دینی دولتی کشور اسلامی ترکیه و معرفی ساختار و فعالیتهای داخلی و خارجی آن.
سازمان امور ديانت تركيه
تاريخچه تأسيس
در دوران خلافت عثماني امور ديني به سازماني به نام "مشيخت" محول شده بود. رياست سازمان مذكور به عهده شيخ الاسلام بود. در سال 1920 اين گونه امور به وزارتخانه اي به نام "وزارت مشيخت، شريعت و اوقاف" واگذار گرديد.
در 3 مارس 1924 با هدف تفكيك امور ديني از سياست، وزارت مذكور منحل گرديد و به جاي آن سازماني به نام "رياست امور ديني" مطابق ماده واحده 429 ايجاد گرديد. اين سازمان وابسته به نخست وزيري مي باشد. اولين رييس سازمان فردي به نام "محمد رفعت افندي بره چي زاده" بود و رياست كنوني آن با آقاي محمد نوري ييلماز است.
در سال 1924 رياست امور ديني عبارت بود از: "رييس، هيأت مشاوره و مأموران مركز". در سال 1927 به تشكيلات مذكور بخش هاي ديگري اضافه گرديد از جمله: رياست هيأت بررسي مصاحيف (كتب)، مديريت مؤسسات ديني و واحدهاي مديريت مأموران و سجل و مديريت اوراق و تحريرات.
با تصويب قانون شماره 5634 در 20 نيسان 1950 رياست امور ديني با توجه به شرايط روز تجديد ساختار شد. مطابق قانون اساسي بعضي از واحدهاي تشكيلات مركز تغيير يافت، معاونت رياست سازمان ايجاد گرديد، دو مديريت به نام هاي مديريت خادمان (امور) خيريه و مديريت انتشارات به تشكيلات مذكور اضافه گرديد. مضاف بر اين، براي اولين بار نهاد واعظين سيار به وجود آمد و بدين ترتيب كليه واعظين به عنوان كادر حقوق بگير شناخته شدند. در سال 1951 نيز واحد حسابداري سرمايه گردان انتشارات ديني وابسته به مديريت انتشارات سازمان ايجاد گرديد.
در تاريخ 1965 مطابق قانون شماره 633 (مربوط به تشكيلات و وظايف رياست امور ديني ) اصلاحات ديگري در امورسازمان داده شد. براساس قانون مذكور، مأموران سازمان با عنوان "مجريان امور مربوط به مسايل اعتقادي، عبادت و اخلاق، تنوير اجتماع در امور ديني و اداره مكان هاي عبادت (مساجد) شناخته شدند. در واقع تغييرات جديد در سازمان مذكور با تصويب قانون بالا ايجاد شد.
سازمان ديانت از تاريخ تصويب قانون اساسي 1982، همان طور كه در اصل مذكور ذكر گرديده، وظايف ديني خود را در داخل و خارج از كشور انجام مي دهد. به عبارتي، با رعايت لاييسم و همسو با دولت و به دور از مسايل سياسي انجام وظيفه مي نمايد.
تشكيلات سازمان دیانت
سازمان ديانت متشكل از تشكيلات مركز، شهرستان ها و خارج از كشور مي باشد.
تشكيلات مركز
تشكيلات مركز عبارتند از: رييس، معاون و واحدهاي ذيل الذكر:
1. واحدهاي اصلي:
1ـ1. شوراي عالي امور ديني
اين شورا عالي ترين مرجع تصميم گيري و مشورتي سازمان است كه از يك رييس و 15 عضو و به تعداد كافي كارشناس تشكيل مي شود. خط مشي سازمان از طريق اين نهاد مشخص مي شود. پاسخ هاي ديني نيز به عهده اين نهاد مي باشد. در امور ديني تحقيق و بررسي مي كند و انتشار آثار سازمان با تصويب آن صورت مي پذيرد.
2ـ1. مؤسسه بررسي قرآن
اين مؤسسه عهده دار بررسي امور مربوط به انتشار قرآن است. به عبارتي، چاپ هر نوع قرآن به مجوز آن نيازمند است و بدون تأييد مؤسسه مذكور انتشار قرآن اعم از اين كه از طرف سازمان يا انتشارات ديگر باشد ممكن نيست. اين مؤسسه در مورد قرآن تحقيقات علمي نيز انجام مي دهد.
3ـ1. رياست دايره خدمات ديني
اين دايره امور مربوط به توضيح مسايل ديني را عهده دار است. مسايلي از قبيل تعيين اوقات نماز، ايام ديني، هلال ماه و... به عهده اداره مذكور است.
4ـ1. رياست آموزش ديني
اين دايره امر آموزش ديني افراد شاغل در سازمان را به عهده دارد. اين آموزش سالانه بوده و افراد آموزش ديده با هدف شغلي در كلاس ها حضور مي يابند. امور مربوط به كلاس هاي قرآن نيز به عهده دايره مذكور است.
5ـ1. رياست دايره حج
برنامه ريزي و اجراي كليه امور مربوط به انجام حج و عمره حجاج بيت الله الحرام در داخل و خارج از كشور با دايره مذكورمي باشد. اين اداره در اجراي هدف فوق با ساير ارگان ها و مؤسسات نيز همكاري مي كند.
6ـ1. رياست بخش انتشارات ديني
انجام امور مربوط به انتشارات ديني (اعم از سمعي بصري، چاپ و...) به عهده بخش مذكور است. خدمات كتابخانه اي سازمان نيز با اداره فوق مي باشد.
7ـ1. رياست دايره روابط خارجي
ارائه خدمات ديني براي ترك ها (اعم از اتباع تركيه و كشورهاي ترك زبان ) با دايره مذكور مي باشد. اجراي امور مرتبط با خدمات مذكور، برگزاري سمينارها و تشكيل كلاس براي افراد اعزامي به خارج، راهنمايي هيأت ها، گروه ها و افرادي كه ازخارج آمده اند و با سازمان مذكور ارتباط برقرار مي كنند به عهده اين بخش است.
2. واحدهاي مشورتي و بازرسي
1ـ2. دايره بازرسي
2ـ2. دايره مشاوره حقوقي
3ـ2. رياست دايره تحقيق، برنامه ريزي و هماهنگي
3. واحدهاي پشتيباني
1ـ3. رياست دايره پرسنلي (كارگزيني)
2ـ3. رياست دايره اداري ـ مالي
3ـ3. مديريت به كاراندازي سرمايه گردان
4ـ3. كارشناسي دفاع اجتماعي
5ـ3. مديريت روابط عمومي و مطبوعاتي
6ـ3. مديريت مركز اطلاع رساني
7ـ3. مديريت خدمات فني
تشكيلات شهرستان ها
تشكيلات سازمان امور ديانت در شهرستان ها متشكل از: مفتي گري هاي استان ها و شهرها و مديريت هاي مركز آموزش مي باشد.
1. مفتي گري ها
مراكز مفتي گري در استان ها و شهرستان ها تشكيل مي يابند.
در مفتي گري هاي استان ها: مفتي استان، معاون مفتي، مدير شعبه، واعظ، مدير كلاس قرآن، بازرس، كارشناس، متصدي، معلم كلاس قرآن، امام خطيب، مؤذن، خادم مسجد و ديگر پرسنل لازم حضور دارند.
در مراكز مفتي گري شهرستان ها: مفتي شهرستان، واعظ، متصدي، كارشناس، معلم قرآن، امام خطيب، مؤذن، خادم مسجد و... مشغول هستند.
2. مديريت هاي مراكز آموزشي
مراكز آموزشي سازمان ديانت در شهرهاي آنتاليا، بولو (Bolu)، الازيق (Elazig§)، ارض روم، كاستامنو، قونيه، استانبول، مانيسا و ترابوزان مستقر هستند. در مراكز آموزشي افرادي چون مدير مركز، معلم، كارشناس، متصدي و... مشغول مي شوند.
تشكيلات خارج از كشور
سازمان ديانت در كشورهايي فعاليت ديني دارد كه اتباع تركيه در آنها زيادند يا ترك زبان هستند. تشكيلات سازمان درسفارتخانه هاي تركيه با عنوان رايزني به امور ديني و در كنسولگري هاي آن با عنوان وابسته امور ديني مستقرند.
خدمات مهم سازمان ديانت
تشكيل نهاد عالي امور ديني
اين نهاد به عنوان عالي ترين ارگان تصميم گيري و مشورتي سازمان ديانت است. نهاد مذكور داراي كميسيون هاي فتوا، انتشارات ديني و مطبوعات، خدمات ديني و ارشاد و موضوعات مي باشد. سالانه به حدود 1000 سؤال ديني به طور مكتوب پاسخ مي دهد. به طور شفاهي نيز به سؤالات ديني "استفتائات" جواب لازم مي دهد.
برگزاري اجلاس هاي مشورتي ديني
سازمان ديانت از تاريخ تأسيس تاكنون دو بار در سال هاي 93 و 98 در آنكارا اجلاس هاي مشورتي ديني تشكيل داده است. در اجلاس اخير از پاتريك هاي ارمني، رومي، سورياني و فنري (از مسيحياني كه در دوره عثماني كار ترجمه را عهده دار بودند) و خاخام هاي تركيه و تعدادي نيز از خارج جهت شركت در آنها دعوت شده بود.
هدف از برگزاري اجلاس هاي مذكور روشن ساختن اذهان عمومي در مورد مسايل ديني بود. در اجلاس 98 سه كميسيون تشكيل شده بود. كميسيون ديالوگ اديان، كميسيون حل مسايل ايجاد شده از تفسيرهاي مختلف ديني و كميسيون آموزش ديني. در اجلاس مذكور 39 تصميم با ماهيت استشاري به تصويب اعضاء رسيد.
برگزاري اجلاس مشترك ديني
با كشورهاي ترك زبان، كشورهاي بالكان ـ قفقاز و جمعيت هاي ترك و مسلمان با هدف يافتن راه حل هاي مشورتي در خصوص خدمات ديني.
ايجاد بناي مساجد براساس يك نقشه و طرح واحد
براساس قانون شماره 3194 (در مورد عمران مساجد) و ماده ضميمه آن (به شماره 4380) مصوب اول آگوست 1998 و همچنين ماده 23479 مصوب 30/9/98، مساجد بايد با توجه به نياز و شرايط محل ساخته شوند و پلان آنها نيز از لحاظ منظر با ساير مساجد همگوني داشته باشد. مساحت مساجد كوچك 2500 مترمربع، مساجد متوسط (مساجد سمت) 5000 مترمربع و مساجد بزرگ مركزي 10000 متر مربع خواهد بود.
اداره امور مساجد
مطابق ماده 35 قانون شماره 633 مصوب 1998، تأسيس مساجد با اجازه سازمان ديانت ممكن است. اداره امور آن نيز به عهده آن سازمان است. مساجدي كه بدون اخذ اجازه از سازمان مذكور جهت برگزاري عبادت ايجاد شده اند، در ظرف سه ماه به آن سازمان تحويل داده خواهند شد.
اداره مركز تحقيق، توسعه و اسناد (AR-GED)
اين مركز وابسته به مؤسسه عالي امور ديني سازمان ديانت مي باشد. در تاريخ 1996 تأسيس شد. به شبكه اينترنت متصل است. اطلاعات مربوط به سازمان، فعاليت هاي سازمان، اوقات نماز، انتشارات سازمان، مسايل مربوط به حج، استفتائات ديني و خبررساني ميان تشكيلات سازمان از طريق شبكه مذكور قابل دريافت است.
مدیریت مركز تحقيق و ديالوگ بين المللي
اين مركز پيرو مصوبه اجلاس "اسلام آور آسيا" توسط سازمان ديانت ايجاد شد. برقراري نشست هاي متوالي با صاحب نظران اديان ديگر از وظايف مركز مذكور است. ابراز تبريكات مربوط به ميلاد حضرت عيسي (ع) نيز با آن مركز مي باشد. برگزاري كنگره سال 1999 اين مركز كه در آن مقرر شد:
1ـ فعاليت هاي اجرايي دنياي مسيحيت پيگيري و از طريق انتشارات لازم، اطلاعات مربوط به تركيه به صورت سمعي و بصري براي ميهمانان خارجي تركيه فراهم گردد.
2ـ از طريق مأموران سازمان امر آگاه سازي توريست هاي دنياي مسيحيت با تكيه بر مهمان پروري سنتي تركيه و اصول خوشبينانه دين اسلام دنبال شود.
خدمات ديني
سازمان ديانت با رعايت اصول قانون اساسي و به دور از هرگونه نگرش سياسي، امر تبليغ و انتشار اصول عاليه ديني از قبيل اتحاد، برابري، فداكاري، تعاون، برابري، محبت، احترام، خوشبيني، حمايت و... در ميان انسان ها را عهده دار است. ارشاد و راهنمايي مردم از لحاظ معنوي و معادي و ايضاح آن در مورد
چيزهايي كه موجب تضعيف نظم جامعه (شراب، قمار، موادمخدر، روابط غيراخلاقي و...) مي شوند نيز از اقدامات سازمان مي باشد. فعاليت هاي ديني علاوه بر مساجد در مدارس، بيمارستان ها، زندان ها، كارخانجات، كوي دانشجويي، خانه سالمندان، مهدهاي كودك و... (در صورت درخواست آنها) انجام مي پذيرد. مضاف بر آن برگزاري كنفرانس به ويژه در شرق و جنوب شرقي تركيه از فعاليت هاي سازمان مي باشد. حضور در راديو و تلويزيون هاي محلي با هدف ارشاد مردم از ديگر اقدامات سازمان است. برقراري برنامه هاي ارشاد و وعظ در ماه مبارك رمضان، ايام مبارك و ميلاد حضرت پيامبر و... نيز توسط مبلغان سازمان انجام مي گيرد. خدمات سازمان منحصر به موارد بالا نيست بلكه در زمينه هاي مختلف ديني حضور سازمان ملموس است، حضور در دانشگاه ها و دانشكده هاي الهيات و مدارس امام خطيب، خطبه هاي نماز و... از جمله خدمات ديگر آن سازمان است.
خدمات آموزشي
1ـ فعاليت هاي آموزشي ديني متعدد
سازمان ديانت خدمات آموزشي ديني را در مناطق مختلف دنبال مي كند. به طوري كه حدود 3683 كلاس آموزش قرآن، حفظ سوره هاي نماز و دعا و اطلاعات مختصر ديني برقرار كرده است. فعاليت هاي آموزشي سازمان به صورت سمعي و بصري است. تهيه كاست هاي مربوط به قرآن، وعظ و... فيلم هاي كارتوني آموزش ديني براي كودكان، سريال ها و فيلم هاي مستند، برنامه هاي آماده براي پخش از راديو و تلويزيون، برنامه هاي سمعي و بصري موسيقي مذهبي، پخش سمعي و بصري برنامه هاي ديني از كانال هاي تلويزيوني خصوصي و دولتي، به ويژه از كانال TRT4 در خلال ساعت هاي 23ـ21 شنبه ها از جمله فعاليت هاي آموزشي سازمان مي باشد.
2ـ كلاس هاي ويژه آموزش پرسنل سازمان
در 9 مركز آموزش سازمان امر تعليم پرسنل شاغل در مناطق مختلف انجام مي پذيرد. در مدت 3 سال تعداد 4648 نفر در مراكز آموزشي مذكور آموزش ديده اند. علاوه بر اين، دو مركز آموزشي استانبول و قونيه به عنوان مراكز ويژه آموزشي تعيين شده اند. در مراكز مذكور از سال 1976 تاكنون تعداد 531 نفر آموزش ديني به عنوان شغل ديده اند. در كلاس هاي مذكور پرسنلي كه از دانشكده هاي الهيات فارغ التحصيل شده اند مدت 5ـ2 سال به امر يادگيري تخصصي دين مشغول مي شوند و افراد موفق با عنوان مفتي و واعظ منصوب مي شوند.
3ـ برقراري كلاس هاي مربوط به اذان و خطابه
كلاس هاي مذكور با هدف آموزش اذان خواني با صداي خوش و همچنين ايراد خطابه و سخنراني به شيوه امام خطيب ها تشكيل مي گردند. تاكنون حدود 1051 نفر مؤذن و 5678 نفر امام خطيب از كلاس هاي مذكور فارغ التحصيل شده اند.
خدمات انتشاراتي
سازمان در مورد مسايل ديني فعاليت هاي انتشاراتي، سمعي و بصري و… را به صورت مداوم انجام مي دهد. به طوري كه تاكنون 434 اثر در زمينه هاي علمي، ادبي، آموزشي، مرجع، عمومي، كودك، بزرگان ترك، اسلام، كتاب هاي جيبي و آثارهنري منتشر ساخته است.
از طرف ديگر اداره انتشارات ديني سازمان، با هدف حراست از فرهنگ ترك حدود 3 ميليون اثر را به 14 زبان (تركي، عربي، انگليسي، آلماني، فرانسوي، آذري، قزاقي، ازبكي، قرقيزي، تاتاري، تركمني، روسي، آلبانيايي و گرجي) منتشر ساخته و به كشورهاي مختلف ارسال داشته است.
در پايان سال 1999 چاپ و انتشار يك ميليون اثر ديگر نيز برنامه ريزي شد.
تقويم 12 برگي نيز در حدود 5/2 ميليون عدد در حال چاپ مي باشد. تقويم هاي ديواري مذكور در كشورهاي اروپايي و آمريكا و همچنين در داخل كشور توزيع مي شود.
سازمان علاوه بر آثار مذكور، ماهنامه، مجله كودكان و فصلنامه نيز دارد. اين آثار به طور مرتب منتشر و توزيع مي گردند. بروشورهايي نيز از طرف سازمان با عناوين "اسلام راه سعادت" با تيراژ 600 هزار و "مساجد ما" با تيراژ 245 هزار نسخه منتشر مي گردد. اين بروشورها مجاني هستند.
خدمات مربوط به حج و عمره
كليه امور مربوط به حج از تاريخ 1979 به سازمان ديانت محول شده است. آژانس هاي سياحتي نيز مطابق مصوبه هيأت وزيران (مورخ 1988) مي توانند زير نظر سازمان ديانت امر انتقال و انجام امور مربوط به اعزام حجاج به عربستان را عهده دارگردند. اين سازمان در مورد حجاج كشورهاي ديگر نيز به مقامات عربستان توصيه هاي لازم را مي نمايد. ارائه خدمات بهداشتي نيز از اقدامات سازمان براي حجاج بيت الله الحرام مي باشد. به طوري كه در شهرهاي مكه، مدينه و عرفات و مني مراكز بهداشتي سازمان مستقر مي شوند. اين مراكز كليه معالجات حتي اعمال جراحي را نيز انجام مي دهند. حجاج كشورهاي ديگر نيز مي توانند از خدمات بهداشتي سازمان بهره مند شوند.
انجام عمره تا سال 1984 به صورت آزاد بوده است. با تصويب هيأت وزيران در تاريخ مذكور امور مربوط به اعزام عمره به سازمان ديانت محول شد. امور مربوط به عمره مقيد به زمان و مكان خاصي نيست.
نشست هاي ناحيه اي=
سازمان ديانت با هدف ارزيابي عملكردهاي خود و حل مسايل مشابهي كه در جريان اجراي خدمات خود با آنها مواجه مي شود، در نواحي مختلف تركيه نشست هايي را با مشاركت مفتي ها، واعظان و مأموران ديني خود تشكيل داده است.
گردهمايي رؤسا و اعضاي هيأت علمي دانشكده هاي الهيات=
سازمان به منظور تبادل نظر رؤسا و اعضاي هيأت دانشكده هاي الهيات و مديران مدارس عالي ديني سازمان در سال هاي 1996 و 1998 نشست هاي مشتركي را ترتيب داد. اين نشست ها در آنكارا برگزار شدند.
خدمات رايانه اي
تشكيلات مركزي و شهرستاني سازمان ديانت با هدف تسريع در امور و ايجاد ارتباط هماهنگ با يكديگر مجهز به امكانات رايانه اي مي باشد. در حال حاضر در مفتي گري هاي هشتاد شهرستان و 635 بخش رايانه وجود دارد كه از ميان آنها رايانه 8 شهرستان و 69 بخش به رايانه مركزي متصل هستند.
تحقيقات
سازمان ديانت تحقيقات مختلفي را در زمينه بررسي تأثيرات خدمات ديني خود به جامعه و نيز براي متنوع ساختن فعاليت ها و خدماتش انجام داده و نتايج حاصله را مورد ارزيابي قرار مي دهد.
فعاليت هاي مربوط به تعيين اول ماه هاي قمري
سازمان ديانت در سال 1978 كنفرانسي را در استانبول ترتيب داد كه هدف آن مشخص ساختن اول ماه هاي قمري بود.
در اين رابطه همكاري هايي را با رصدخانه قنديلي (Kandili) به عمل آورد كه نتيجه آن تعيين اول ماه هاي قمري تا سال 2000 بود. با مشخص شدن آن اوقات نماز نيز به صورت جدول تهيه شده و به كشورهاي اسلامي ارسال مي گردد.
علاوه بر آن، فعاليت هاي مربوط به تهيه حساب (ماه ها) و نقشه ها در حال انجام است كه بعد از اتمام به رصدخانه مذكور عرضه خواهد شد.
تعيين ساعات افطار و امساك (ماه رمضان) نيز از فعاليت هاي سازمان است كه بعد از تهيه شدن به كشورهاي اسلامي و نواحي تركيه ارسال گرديد.
در شبكه اينترنت نيز پرونده اي با عنوان (Diyanet Web) تشكيل شده است. در پرونده مذكور اطلاعاتي از جمله اوقات نماز، تعيين قبله نماز، تعيين صد ساله آغاز اعياد رمضان و قربان، ايام مبارك، اوايل سال هاي هجري، روزها و شب هاي ديني سال 1999ـ2000، ايام تعطيلات رسمي و ديني سال، مقررات مربوط به تقويم ها و… وجود دارد.
خدمات مربوط به مسجد
سازمان در 120 مسجد كشورهاي اروپايي با 795 نفر مبلغ ديني موقتي خدمات ديني را به اتباع ترك عرضه مي نمايد. در كنار امامت نماز و وعظ و نصيحت، در برگزاري كنفرانس نيز با ترك هاي مقيم اروپا همكاري لازم به عمل مي آيد.
خدمات آموزشي و اجتماعي
مبلغان سازمان در خصوص آموزش ديني و برگزاري قرآن نيز به حدود 55 هزار كودك ترك خدمات لازم را ارائه مي نمايند. اين كلاس ها در انجمن هاي ترك تشكيل مي شوند. در انجمن مذكور در كنار آموزش هاي ديني، آموزش هاي خياطي، گلدوزي، كامپيوتر، زبان خارجي و تركي و… نيز به علاقمندان داده مي شود. مبلغان ديني امر عيادت از بيماران و زندانيان و مراجعه به منازل را هم با هدف حمايت و رفع مشكلات آنان عهده دار هستند.
تركاني كه در خارج از كشور فوت مي نمايند، دفن جنازه آنها با همكاري نمايندگان سازمان انجام مي گيرد. مبلغان ديني در مراسم نكاح و ختنه و... هموطنان ترك در كشورهاي خارجي شركت كرده و احساسات ديني و ملي آنان را تقويت مي نمايند.
خدماتي كه سازمان به كشورهاي بالكان ـ قفقاز و جوامع ترك و مسلمان
1ـ خدمات ديني
155 نماينده ديني، 39 معلم ديني، 2 رايزن ديني و 2 وابسته ديني خدمات ديني را به مسلمانان و ترك هاي ساير كشورها عرضه مي كنند.
2ـ خدمات آموزشي
بعد از انحلال شوروي، فعاليت هاي ديني سازمان در ميان جمهوري هاي بالكان ـ قفقاز و آسياي ميانه آغاز گرديد. از جمله اقدامات موارد ذيل هستند:
الف ـ ايجاد دانشكده الهيات باكو در 93ـ1992
تعداد دانشجويان دانشكده 280 نفر است و اولين فارغ التحصيلان آن مربوط به سال 7ـ1996 مي باشد. در كنار دانشكده مذكور مدرسه ترك ـ باكو نيز با 177 نفر دانش آموز شروع به كار كرد.
ب ـ افتتاح دانشكده الهيات در شهر OSH قرقيزستان با همكاري دانشگاه آنكارا در سال 94ـ1993
كلاس هاي آمادگي و كلاس اول دانشكده در تركيه و كلاس هاي 2 و 3 و 4 آن در دانشگاه OSH قرقيزستان برقرار است. تعداد دانشجويان آن 220 نفر است.
ج ـ افتتاح دانشكده الهيات در دانشگاه مختوم قلي تركمنستان در سال 95ـ1994
دانشكده مذكور توسط دانشگاه Uludag اداره مي شود. كلاس هاي آمادگي و كلاس هاي اول آن در تركيه و بقيه در عشق آباد برقرار است. تعداد دانشجويان آن 100 نفر است.
ساختمان دانشكده مدرسه الهيات و خوابگاه دانشجويي آن توسط بنياد ديانت تركيه ايجاد شده است.
د ـ افتتاح يك مدرسه در نخجوان با برنامه هاي وسيع ديني توسط بنياد ديانت تركيه در سال 95ـ1994
هـ ـ افتتاح مدرسه ديني كمال آتاتورك در شهر Kostence روماني در سال 1996
تأمين معلم و امكانات درسي آن به عهده سازمان ديانت مي باشد. براساس توافق بين دو كشور تركيه و روماني، فارغ التحصيلان مدرسه مذكور نيازهاي ديني اقليت ترك ـ مسلمان آن كشور را برطرف خواهند كرد.
و ـ افتتاح دانشكده هاي الهيات در افغانستان و داغستان در 97ـ1996
دانشجويان دانشكده هاي مذكور كلاس هاي مربوط به دوره آمادگي را در دانشگاه سليمان دميرل و ارجيس مي بينند.
ز ـ افتتاح دانشكده الهيات در قرقيزستان در سال تحصيلي 98ـ1997
اين دانشكده با همكاري دانشگاه قرقيرستان و دانشكده الهيات دانشگاه سلجوق تركيه اداره مي شود. تعداد دانشجويان آن در مرحله آمادگي و كلاس اول 56 نفر بود.
ح ـ ايجاد سه مدرسه امام خطيب و انستيتوي عالي اسلام در صوفيه بلغارستان
كليه نيروها و امكانات مدارس مذكور از طرف بنياد ديانت تركيه تأمين شده است. كتاب هاي آنها نيز با همكاري نخست وزير و بنياد ديانت تركيه منتشر شده است.
3ـ ايجاد مسجد
الف ـ مسجد قاضي ارطغرل در عشق آباد
بناي مسجد مذكور در جريان سفر سليمان دميرل به تركمنستان در سال 1992 مطرح شد و امور آن به سازمان ديانت محول گرديد. ساختمان مسجد ياد شده در زميني به مساحت 27000 متر مربع در تاريخ 1993 آغاز گرديد.
عمده هزينه مسجد فوق كه داراي يك مركز فرهنگي نيز مي باشد توسط سازمان ديانت تأمين گرديد. ظرفيت آن حدود5000 نفر است. افتتاح مسجد و مركز ياد شده در سال 1998 با حضور رييس جمهور تركيه و تركمنستان انجام شد. آن مسجد داراي 3 نيم قبه، 4 مناره و صحن مي باشد.
ب ـ مسجد نورالدين ارسين پاشا در قبرس
اين مسجد در شهر گيرنه (Girne) قبرس شمالي با طرح معماري ترك ـ عثماني و با دو مناره در 1999 افتتاح گرديد. ظرفيت آن 600 نفر است.[۱]