ابوبکر بن حسن

ابوبکر بن حسن از فرزندان امام حسن(ع) و از شهدای کربلا است.

ابوبکر بن حسن(ع)
آرامگاه شهدای کربلا.jpg
نام کاملابوبکر بن حسن بن علی بن ابی‌طالب(ع)
نام‌های دیگرعبدالله، عبدالله اکبر
اطلاعات شخصی
سال درگذشت61 ق، ۶۰ ش‌، ۶۸۱ م
محل درگذشتکربلا، عراق
دیناسلام، شیعه

خاندان

نام وی بنا به مشهور ابوبکر است، ولی برخی او را عبدالله، یا عبدالله الاکبر نیز نوشته‌اند [۱]. ابوبکر فرزند امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) و مادرش ام ‌وَلَد (کنیز) بود [۲] نام وی را نُفَيْلَه، [۳] امِّ اسحاق[۴]و نیز «رَمْلَه» [۵]نوشته‌اند. به اعتقاد برخی وی و قاسم بن حسن از یک مادر بودند[۶]. (نام او در تاریخ الامم و الملوک، ابوبکر بن الحسین ذکر شده است[۷] ولی ظاهراً اشتباهی رخ داده است و منظور، همان ابوبکر بن الحسن است؛ زیرا در همان تاریخ طبری در جای دیگر[۸] ابوبکر بن الحسن ذکر شده است.) به روایت برخی منابع، امام حسین (علیه‌السلام) دخترش سکینه را به ازدواج وی درآورد[۹].

حضور در کربلا

ابوبکر همراه عمویش امام حسین (علیه‌السلام) از مدینه تا مکه و سپس به کربلا آمد و در روز عاشورا به میدان رفت و پس از نبردی دلاورانه با تیر « عبدالله عُقْبَه غَنَوی » (از قبیله غنی) به شهادت رسید. امام باقر (علیه‌السلام) در حدیثی قاتل وی را عُقْبَه غَنَوی معرفی کرده است [۱۰].ولی برخی قاتل او را حرملة بن کاهل اسدی دانسته‌اند[۱۱].بنابراین احتمال می‌رود، چنان‌که صاحب بحارالانوار اشاره کرده است، عبدالله بن عقبه و حرمله در به شهادت رساندن وی شریک بوده باشند[۱۲]. ابوالفرج اصفهانی شهادت ابوبکر بن حسن (علیه‌السلام) را پیش از شهادت قاسم بن حسن دانسته است[۱۳].ولی برخی دیگر (تاریخ طبری و الارشاد) شهادتش را پس از شهادت قاسم آورده‌اند[۱۴][۱۵]. مقصود (ابن ابی عقب) شاعر نیز در شعر زیر همین ابوبکر بن حسن (علیه‌السلام) است: وَعِنْدَ غَنيٍّ قَطْرَةٌ مِنْ دِمائِنا وَ فِی اسدٍ اخْری تُعَدُّ وَ تُذْكَرُ[۱۶] در قبیله «غنی» قطره‌ای از خون ما هست -که باید انتقام بگیریم‌- و در قبیله «اسد» نیز خون دیگری (اشاره به خون طفل شیرخوار امام حسین (علیه‌السّلام) است.) از ماست که فراموش نمی‌کنیم.

نام ابوبکر در زیارت ناحیه

در زیارت منسوب به ناحیه مقدسه از وی چنین یاد شده است: «السَّلامُ عَلی أَبِی بَكْرِ بْنِ الْحَسَن بْنِ عَلِىِّ الزَّكِىِّ الْوَلىِّ المَرْمِىِّ بالسَّهْمِ الرَّوِی لَعَنَ اللَّهُ قاتِلَهُ عَبْدِاللَّهِ بْنِ عُقْبَةِ الغَنَوِىَّ.»[۱۷]درود بر ابوبکر فرزند -امام‌- حسن بن علی (علیه‌السّلام) پاک، یاری‌کننده و تیرخورده با تیرکشنده، خدا قاتل او «عبداللَّه بن عقبه غنوی» را لعنت کند.

انتقام مختار از قاتل ابوبکر

چون مختار ثقفی قیام کرد و در کوفه به حکومت رسید، به جست‌و‌جوی عبدالله غنوی پرداخت، ولی به وی اطلاع داده شد که به «جَزِیرَه»[۱۸]. گریخته است. مختار نیز فرمان داد خانه‌اش را ویران و با خاک یکسان کنند[۱۹].


پانویس

  1. علوی، علی بن محمد، المجدی فی انساب الطالبین، ص ۱۹
  2. حسینی جلالی، محمدرضا، تسمیة من قتل، ص۱۵۰
  3. سبط بن جوزی، تذكرة الخواص، ص۱۹۵
  4. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۹۲
  5. شبّر، جواد، ادب الطف او شعراء الحسین علیه‌السلام، ج۱، ۱۶۲
  6. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ص۹۲
  7. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۴۸
  8. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۶۸
  9. طوسی، محمد بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۴۱۸
  10. بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۰۶
  11. ابن اثیر، ابوالحسن، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۹۲
  12. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۷۵
  13. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبین، ص۹۲
  14. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۵
  15. ابن اثیر، ابوالحسن، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۵
  16. قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، ص۲۹۵
  17. ابی مخنف، مقتل الحسین علیه السلام، ص۱۷۴
  18. معصوم قزوينى، محمد حسن بن محمد، رياض الشهادة و كنوز السعادة، ص۱۹۲
  19. قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۱۷۹