حیدر علی‌اف
حیدر علی‌اف متولد ۱۰ مه ۱۹۲۳ و درگذشته ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳ در کلیولند، اوهایو، ایالات متحده سیاستمدار و دولتمرد برجسته جمهوری آذربایجان بود. از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ میلادی عنوان ریاست جمهوری آذربایجان را بعهده داشت. نام عنوان رسمی «رهبر بزرگ» و «مردم آذربایجان رهبر ملی»است. پس از او پسرش الهام علی‌اف ریس جمهور جمهوری آذربایجان است.
زندگی و تحصیلات
حیدر علی‌اف فرزند علیرضا در تاریخ ۱۰ مه سال ۱۹۲۳ در شهر نخجوان در یک خانواده کارگری متولد شد. وی در سال ۱۹۳۹ پس از پایان تحصیلات متوسطه در دانشسرای تربیت معلم نخجوان، وارد رشته معماری دانشگاه صنعت آذربایجان ("آکادمی دولتی نفت آذربایجان" کنونی) شد؛ اما به دلیل آغاز جنگ، او موفق به اتمام تحصیل نگردید. فارغ‌التحصیل رشته تاریخ دانشگاه دولتی آذربایجان در سال ۱۹۵۷گذراندن تحصیلات عالیه ویژه در شهر لنین گراد ("سنت پترزبورگ" فعلی) ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷حیدر علی اف در اکتبر سال ۱۹۸۷ به نشانه اعتراض به خط مشی سیاسی دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و شخص میخائیل گورباچف دبیرکل آن کمیته، از سمتهای خود استعفا کرد[۱].
رهبری آذربایجان شوروی
علی اف در جلسه علنی خود که در ۱۲ ژوئیه ۱۹۶۹، در میان یک کارزار ضد فساد اتحاد جماهیر شوروی برگزار شد، به عنوان دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان انتخاب شد. علی اف در زمینه مبارزه با فساد پیشرفت هایی کسب کرد: شماری از افراد به حبس محکوم شدند. و در سال ۱۹۷۵، پنج مدیر مزرعه، کارخانه و جمعی به جرم فساد شدید به اعدام محکوم شدند. در اوایل دهه ۱۹۸۰، علی اف با تلاش پیش‌بینی شده برای مهار یک طرح خودمختار مبتنی بر فساد، فرزندان برخی از کارمندان حقوقی را از حضور در دانشکده حقوق جمهوری منع کرد. در سال ۱۹۷۷، وی به ایران سفر کرد: دو بار مشهد و یک بار کربلا.
در دوره رهبری وی در جمهوری آذربایجان شوروی، تلاش‌های علی اف منجر به افزایش چشمگیر نرخ رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در SSR جمهوری آذربایجان شد. علی اف شاید موفق‌ترین رهبر جمهوری اسلامی باشد، و مشخصات جمهوری محروم را بالا برد و پیوسته آذربایجانی ها را به سمت پست های ارشد ارتقا داد.
در ۲۲ نوامبر ۱۹۸۲، یوری آندروپوف علی اف را از کاندیدا به عضویت کامل در دفتر سیاسی شوروی ارتقا داد و او را به سمت معاون اول رئیس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی، مسئول حمل و نقل و خدمات اجتماعی منصوب کرد. بدین ترتیب علی اف بالاترین مقام را که تاکنون توسط یک آذربایجانی در اتحاد جماهیر شوروی به دست آورده بود، بدست آورد.
علی اف در سال ۱۹۸۷ در میان اتهامات فسادی که توسط میخائیل گورباچف علیه وی صورت گرفت مجبور شد از این مقام استعفا دهد. با وجود این، گزارش سیا حاکی از آن است که، حیدر علی اف معاون اول رئیس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی و عضو کامل سیا که علناً متعهد شد که با رشوه کاری و فساد پرسنل کلیدی دولتی و اقتصاد اتحاد جماهیر شوروی مبارزه کند. در گزارش ذکر شده است که همکارانش فهمیده‌اند که قصد وی برای مقابله با فساد جدی است و تعهد وی به ضد فساد به علامت تجاری وی در اتحاد جماهیر شوروی تبدیل شد [۲].
ریاست جمهوری
پس از استقلال این کشور و در طول سال‌های 1993 تا 2003 ریاست جمهوری آذربایجان را به عهده داشت [۳]. در ۳ اکتبر ۱۹۹۳، در نتیجه رای‌گیری در سراسر کشور، حیدر علی‌اف به عنوان رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان انتخاب شد. در ۱۱ اکتبر سال ۱۹۹۸، با پیروزی در انتخابات، با مشارکت و حضور بالای جمعیت، با۷۷ درصد آرا، مجدداً به عنوان رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان انتخاب شد. حیدر علی اف با رضایت خود برای نامزد شدن در انتخابات ریاست جمهوری ۱۵ اکتبر ۲۰۰۳، از حضور در انتخابات در رابطه با مشکلات سلامتی خود امتناع کرد[۴].
مرگ
حیدر علی‌اف در سن ۸۰ سالگی درگذشت. وی درنهایت در سال 2003م بر اثر بیماری از قدرت کنارهگیری کرد و پسرش الهام علی اف به این مقام انتخاب گردید[۵]. سلامتی حیدر علی‌اف در سال ۱۹۹۹، هنگامی که وی یک عمل بزرگ بای پس قلبی در ایالات متحده در کلینیک کلیولند انجام داد، کمی دچار مشکل شد. وی بعداً عمل جراحی پروستات و عمل جراحی فتق انجام داد. در ۶ اوت علی اف برای درمان نارسایی احتقانی قلب و مشکلات کلیوی به ایالات متحده بازگشت. وی در ابتدای اکتبر ۲۰۰۳ از سمت ریاست جمهوری کنار رفت و پسرش الهام را به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری حزب خود منصوب کرد. در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳، رئیس‌جمهور حیدر علی اف در کلینیک کلیولند درگذشت. وی در گورستان کوچه افتخار باکو به خاک سپرده شد[۶].