قاضی حسین احمد
قاضی حسین احمد عالم و سیاست‌مدار برجسته پاکستانی است. او سومین رهبر جماعت اسلامی پاکستان از سال 1989م تا 2009م، بود. وی نقش اساسی در وحدت بین مسلمانان ایفا کرد. در زمان رهبری او پیشرفت سیاسی بسیار زیادی برای حزب جماعت اسلامی ایجاد شد. [۱].
| قاضی حسین احمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | قاضی حسین احمد |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1938 م، ۱۳۱۶ ش، ۱۳۵۶ ق |
| محل تولد | پیشاور، پاکستان |
| سال درگذشت | 2013 م، ۱۳۹۱ ش، ۱۴۳۳ ق |
| دین | اسلام، اهل سنت |
| فعالیت‌ها |
|
زندگی‌نامه
قاضی حسین احمد سال 1938م در روستای کاکا صاحب از توابع منطقه زیارت در شهرستان نوشهره نزدیک پیشاور به دنیا آمد. پدرش قاضی محمد عبدالرب، یکی از علما و سیاستمداران برجسته شبه قاره هند بود که به عنوان نماینده مسلمانان در ایالت سرحد سابق، خیبر پختونخواه فعلی، انتخاب شد.
او ده برادر و خواهر داشت و کوچکترین فرزند خانواده بود. تحصیلات دوران ابتدایی خود را در خانه نزد پدرش گذراند و سپس در دانشگاه علوم اسلامی پیشاور ادامه تحصیل داد و با نمرات عالی فارغ التحصیل شد.
وی بعد از اخذ مدرک کارشناسی در رشته علوم اسلامی، رشته جغرافیا را برای ادامه تحصیلاتش در پیشاور انتخاب کرد و در این رشته مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه پیشاور دریافت نمود.
و در مقام «دانشیار» به مدت 3 سال در آنجا تدریس کرد[۲].
فعالیت‌های سیاسی
عضویت در جماعت اسلامی پاکستان
برادران او عتیق الرحمن و عطا الرحمن از شاگردان جماعت اسلامی پاکستان بودند. او نخست عضو جمعیت طالبان پاکستان شده بود، و در سال 1970م به عضویت رسمی جماعت اسلامی پاکستان درآمد.
رهبری حزب جماعت اسلامی
او به سبب توانایی های فوق العاده ای که داشت، ابتدا به عنوان معاون جماعت اسلامی انتخاب گردید و سرانجام در سال 1987م به رهبری حزب برگزیده شد و به عنوان سومین امیر جماعت اسلامی به فعالیت خود ادامه داد.
وی برای کمک به جماعت اسلامی و امرار معاش، همزمان به بعضی امور بازرگانی پرداخت؛ ولی این امر، او را از اداره امور جماعت اسلامی باز نداشت، تا اینکه در سال 2009م، به علت مشکلات جسمانی از رهبری جماعت کناره‌گیری کرد و به عنوان عضو شورای مرکزی حزب در زمینه های مختلفی به کار خود در استمرار و تحقق اهداف جماعت ادامه داد.
نماینده حزب و مردم در مجلس پاکستان
اودر سال 1985 به مدت شش سال به عضویت مجلس سنا انتخاب شد و در سال 1992م مجددا انتخاب شد، اما بعدا در اعتراض به سیاست‌های دولت از سنا استعفا داد.
در انتخابات عمومی سال 2002م، وی از دو حوزه انتخابیه به عضویت مجلس شورای ملی انتخاب شد.
پس از درگذشت احمد نورانی، وی به عنوان رئیس مجلس جامع الامل (MMA) که اتحاد همه احزاب مذهبی است، انتخاب شد. او همچنین پس از تصویب لایحه حقوق زنان پیشنهاد استعفا از مجالس را داده بود، اما فضل الرحمن که رئیس جمعیت علمای اسلام پاکستان بود با پیشنهاد او موافقت نکرد. پس از حادثه مسجد لعل در جولای 2007م در اعتراض به سیاست‌های دولت وقت بی نظیر بوتو قاضی حسین احمد استعفای خود را از مجلس شورای ملی اعلام کرد [۳].
کناره‌گیری از رهبری جماعت اسلامی
او بعد از کناره‌گیری از مجلس تمام وقت خود را معطوف به جماعت اسلامی کرده بود. زیرا به اعتقاداو جماعت اسلامی پاکستان بیش از دو هزار مؤسسه فرهنگی و علمی از مدارس ابتدایی تا دانشکده داشت که چهل هزار دانش آموز و دانشجو در آن ها تحصیل می کردند و رسیدگی به امور آن ها به فردی فعال و تمام وقت نیاز داشت.
او به خاطر بیماری در سال 2009م از سمت امیری جماعت اسلامی استعفا داد و انتخابات تعیین رهبری در داخل جماعت، طبق آیین نامه مصوبه شورای جماعت، برگزار گردید و سید منور حسن به عنوان امیر جدید جماعت اسلامی، انتخاب گردید. در واقع او، پس از سید ابوالاعلی مودودی و میان طفیل محمد، سومین امیر منتخب جماعت اسلامی پاکستان بود و پس از استعفا نیز، همچنان مشاور عالی سازمان باقی ماند و او به مدت ۴۲ سال در شورای مرکزی جماعت اسلامی، مشغول به فعالیت بود [۴].
نقش او در وحدت مسلمین جهان و جنگ ایران و عراق
سید هادی خسرو شاهی درباره نقش قاضی حسین احمد در وحدت مسلمین چنین می‌گوید: در سال 1366 ه. ش به هنگام اقامت در ایتالیا (واتیکان)، برادر اخوانی قدیمی دکتر ابراهیم صلاح از برن سوئیس تلفن کرد که فرزند ارشد مرحوم عبدالوهاب عزام، شخصیت معروف مصری و عضو مؤسس دارالتقریب قاهره مقیم لندن و دبیر المجلس الاسلامی از شما دعوت کرده که سفری به لندن داشته باشید تا درباره امر مهمی به مشورت بپردازد.
طبق قرار با دکتر صلاح یک هفته بعد، به لندن رفتم و در دیدار و مذاکره مشروحی با سالم عزام در منزل وی در منطقه (Grosvenor Crescent) و با حضور دکتر ابراهیم صلاح تصمیم گرفته شد که برای متوقف ساختن آتش جنگ تجاوزکارانه عراق بر ضد ایران کنفرانسی در سطح رهبران حرکت های اسلامی همه بلاد اسلامی بدون دخالت دولت‌ها تشکیل گردد و را حل پایان دادن به جنگ و ریخته شدن خون مردم مسلمان از سوی نمایندگان ملت‌ها مطرح گردد.
نظر آنها این بود که کنفرانس در ژنو تشکیل گردد اما بنده پیشنهاد کردم که بهتر است در یک کشور اسلامی منعقد شود تا از نفوذ احتمالی غربی‌ها دور باشد و از سوی دیگر اخذ ویزا هم برای همگان آسان باشد.<br
مدتی گذشت و برادران تاریخ و محل اجلاس را که اسلام آباد پاکستان بوداطلاع دادند و این جانب که پیشنهاد کرده بودم آیت الله جنتی و آیت الله تسخیری هم حتماً در آن اجلاس حضور یابند همراه آن دو بزرگوار در اجلاس حضور یافتم. در آن اجلاس اکثریت قریب به اتفاق رهبران حرکت‌های اسلامی حضور یافته بودند که از جمله آنان افراد زیر بود: مرحوم نجم الدین اربکان (رئیس حزب رفاه)، شیخ عمر عبدالرحمن (مفتی جهادیون مصر)، شیخ حامد ابوالنصر (مرشد اخوان المسلمین)، عدنان سعدالدین (از رهبری اخوان سوریه)، شیخ سعید شعبان (حرکت اسلامی توحید لبنان)، برهان الدین ربانی (رئیس جمعیت اسلامی افغانستان) به همراه تقریباً همه رهبران جهادی افغان، و ده‌ها شخصیت برجسته دیگر از همه بلاد بودند.
نتیجه نهایی این کنفرانس آن بود که برای اولین بار برادران اسلامی رسما در قطعنامه پایانی اعلام داشتند که آغازگر جنگ عراق بوده و باید خسارت های وارده بر ایران را پس از توقف فوری تجاوز جبران شود. آنچه در این اجلاس قابل توجه بود نقش اساسی مرحوم قاضی حسین احمد در جمع کلمه رهبران حرکت ها و ایجاد عملی وحدت بین مسلمین بود.
گردآوری همه رهبران حرکت‌های اسلامی از سراسر جهان امر آسانی نبود.
گرچه طراح اصلی برگزاری اجلاس برادران مصری با همکاری برادران ایرانی بودند ولی کارگردان صحنه مرحوم قاضی حسین بود و البته برای حفظ احترام ژنرال ضیاء الحق رئیس‌جمهوری وقت پاکستان هم در جلسه حضور یافت و با همه علما و رهبران اسلامی ملاقات نمود. ولی همین دیدارها هم توسط مرحوم قاضی حسین برنامه ریزی شده بود تا از بروز هرگونه مشکلی از سوی دولت متمایل به غرب جلوگیری کند.
بی‌تردید قاضی حسین با مدیریت ویژه خود و به عنوان نماینده جماعت اسلامی پاکستان در موفقیت این اجلاس نقش ارزنده‌ای به عهده داشت و در واقع خیلی تاثیرگذار بود و بی‌شک پاداش او عندالله محفوظ است.
نکته جالبی که در حاشیه این اجلاس اتفاق افتاداین بود که هیات ایرانی به ریاست آیت الله جنتی وقتی وارد اسلام آباد شد ستقبال کننده اصلی مرحوم قاضی حسین بود. ایشان در میان اعضای هیات نخست به سراغ من آمد و معانقه و مصافحه انجام شد که من گفتم: رئیس هیات آیت الله جنتی هستند و او با احترام به سراغ ایشان رفت. آیت الله جنتی از نامبرده پرسید: شما از کی با آقای خسروشاهی آشنا هستید؟ گفت: حدود بیست سال قبل از طرف جماعت اسلامی به ایران آمدم و برای آشنایی با حوزه علمیه قم و کتابخانه ها و منشورات آن به قم رفتم.
نامه ای از مدیر دایره عربی جماعت به ایشان داشتم که آن را ایصال کردم و بعد از ایشان خواستم یک میهمان خانه ارزان قیمت معرفی کنند و ایشان در دفتر مجله مکتب اسلام مشغول بود گفت اجازه بدهید کارم تمام شود تا میهمان خانه ارزانی را به شما نشان دهم و پس از صرف چای، همراهشان سوار درشکه شدیم و ایشان مرا به منزل خودشان برد و گفت: میهمان خانه ارزان و طلبه‌ای ورود شما را خیر مقدم می گوید! همین صفا و صمیمیت مرا جذب کرد و مرید ایشان شدم. و سپس به شوخی گفت: من از همان تاریخ با ایشان بیعت کرده ام! البته این بیانات در حضور آیت الله جنتی و آیت الله تسخیری، نشان دهنده صدق و صفا و صمیمیت خود قاضی حسین بود[۵].
ایجاد وحدت
او در دوران حکومت داوودخان در افغانستان، گروه بسیاری از اعضای سازمان های اسلامی و جوانان مسلمان افغانستان را که به پاکستان فرار کرده بودند مورد حمایت قرار داد و در اداره امور آنان، نقش کلیدی ایفا کرد و در مبارزات مسلحانه گروه‌های اسلامی در افغانستان، به یاری همه آنان شتافت و البته برخی او را متهم ساختند که او گروه گلبدین حکمتیار را کمک می کند.
ولی او می گفت: برای ما جهاد بر ضد دشمن اشغالگر اصل بود و در این راه به همه برادران به ویژه احزابی چون حزب اسلامی جمعیت اسلامی و اتحاد اسلامی کمک و یاری می رساندیم و سپس برای جلوگیری از جنگ داخلی بین مجاهدان تلاش بی وقفه ای انجام دادیم. او در این مورد در بحرانی ترین شرایط علی‌رغم همه خطرات چندین بار به ایالات مختلف افغانستان سفر کرد و برای آشتی برادران جهادی، اقدام نمود.
او به علت نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران و یا همکاری با حکومت ژنرال ضیاء الحق به خیانت متهم گردید و گروه افراطی طالبان پاکستان همواره او را شخصی غیرمطلوب نامیدند که می بایست از بین برده می شد و یک بار هم برای ترورش اقدام کردند که ناموفق بود؛ ولی حکیم الله محسود، از فرماندهان طالبان پاکستان همچنان به شدت از او انتقاد می کرد.
شاید یکی از علل اصلی مخالفت گروه‌های تندرو پاکستان با وی علاوه بر نزدیکی مواضع او به دیدگاه های نظام اسلامی ایران مخالفت جدی وی با تعصبات قومی و مذهبی بود. او در واقع دشمن سرسخت خشونت های مذهبی و ایجاد فتنه بین شیعه و سنی بود و از اختلاف افکنان بین پیروان مذاهب اسلامی سخت انتقاد می کرد.
بدین ترتیب قاضی حسین چه در دوران رهبری، و چه در دوران پس از استعفا همچنان و همواره در استمرار راه مبارزه منطقی سیدابوالاعلی مودودی فردی کوشا و فعال بود و در واقع به عنوان نماینده اسلام معتدل نه تنها در پاکستان بلکه در کشورهای همجوار نیز تأثیرگذار بود و در سطح فراملی به عنوان نماینده مردم پاکستان پیشتاز حمایت از حرکت های اسلامی و مبارزات مسلحانه برضد اشغالگران در هند و افغانستان و فلسطین شناخته می شد[۶].
نظر اندیشمندان درباره او
علی الدین ترابی در روزنامه دیلی پاکستان درباره شخصیت او چنین می‌گوید: شخصیت قاضی حسین احمد یک شخصیت همه جانبه بود و منظور ما از شخصیت همه جانبه این است که در هر جنبه از شخصیت او یک شخصیت کامل وجود داشت. قاضی حسین احمد به مدت 22 سال امیر جماعت اسلامی پاکستان بود. در این دورهای که به جماعت اسلامی پیوست تصور عمومی این بود که جماعت اسلامی فقط گروهی از طبقه متوسط و تحصیلکرده بودند. ولی جنبشی را ایجاد کردند که دعوت آن برای مردم عادی به همان اندازه که برای طبقه تحصیل کرده، مؤثر بود.
او شکاف را با احزاب دیگر، به ویژه احزاب مذهبی پر کرد و اتحاد الامت علی الکتاب و السنه را شعار خود قرار داد. تا اینکه نماد وحدت امت شدند. نقش تاریخی او به عنوان حامی جهاد در افغانستان و حامی جهاد در کشمیر حتی از سوی بدترین مخالفان غیر قابل کتمان است. او در زندگی دعوتی و جهادی خود، همراه با قرآن و سنت از فقه اقبال راهنمایی کامل می‌کرد. وی در میان رهبران جنبش‌های جهانی اسلامی نیز جایگاه برجسته‌ای داشت[۷].
سید هادی خسرو شاهی درباره شخصیت او چنین می‌گوید: قاضی حسین احمد که فعالیتش را از یک تشکل سیاسی مذهبی ریشه دار و بین المللی اسلامی آغاز کرد و تا چند دهه ادامه داد به درستی در سال های پایانی عمر خود دغدغه اصلی اش یکپارچگی و همگرایی مسلمانان بود. در واقع او تمامی مساعی خویش را صرف وحدت امت اسلامی نمود و با تندروی، افراطی‌‌گری و تحجر که عامل اصلی انشقاق مسلمین است مخالف بود.
وی علاوه بر آرا و نظریات سیاسی منطقه‌ای، ایده‌های سیاسی و روابط بین المللی سازنده ای نیز داشت. همواره به حمایت از آرمان فلسطین تأکید می کرد و نسبت به اهداف مخرب آمریکا در منطقه نگران بود. لذا در یکی از مواضع خود تصریح می‌کند: پیش از آنکه آمریکا کشورهای پاکستان، چین و ایران را قربانی منافع اقتصادی و سیاسی خود سازد، باید این کشورها به صورت یک بلوک قدرت منطقه ای در مقابل سیاست‌های آمریکا، ایستادگی کنند.
به باور او، آمریکا در افغانستان نیز اهداف شوم اقتصادی، نظامی و سیاسی را پیگیری می کند. لذا حاضر نخواهد شد افغانستان را رها کند. او در موضوع رفتارهای اعتقادی و سیاسی مسلمانان بر نکات و محورهای حساس و تعیین کننده تاکید می کرد. به باور وی مسلمانان به جای اینکه روحیه شهادت طلبی را علیه یکدیگر استفاده کنند، باید علیه دشمنان استفاده کنند. ازاین منظر، او اصرار داشت که تبلیغ مذهب و فرقه بر هیچ مسلمانی جایز نیست، بلکه تبلیغ بندگی خداوند و توحید لازم و واجب است و می گفت: مشترکات ما بسیار بیشتر از تفاوت هاست و دشمن نیز منتظر است تا از کوچکترین اختلاف برای ضربه زدن به مسلمانان بهره گیرد. در واقع او به شدت از گروه های تندرو و تکفیری انتقاد می کرد و روش آنان را مخالف مبانی اسلامی می دانست.
با اعلام رسمی این مواضع روشنگرانه بود که قاضی حسین احمد، در آخر آبان 1391 ه. ش در مناطق شمال غربی پاکستان مورد حمله انتحاری قرار گرفت اما جان سالم به در برد. از منظر سیاسی این گونه ترورها غالباً با اهداف چند جانبه انجام می شود و در آن عمدتاً افرادی مورد حمله قرار می گیرند که در بسیج مردمی و ایجاد جریان های عمومی نقش مؤثری دارند.
ماهیت فراگیر عملکرد قاضی حسین در تأکید و ترویج ارزش‌ها و اصول مشترک اسلامی، وی را به به یک شخصیت مذهبی و سیاسی فراگروهی و فراملی تبدیل کرداز این رو او به عنوان یک فرد بانفوذ و مقبول خواص و عوام در اغلب کشورهای اسلامی شناخته می شد[۸].
همکاری با مجمع جهانی تقریب در بیداری اسلامی
او به عنوان یکی از صاحب نظران برجسته اسلامی علاوه بر عضویت در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، درباره پدیده های اسلام سیاسی معاصر یعنی بیداری اسلامی، آرا و نظرات قابل تأملی ارائه کرده است. از نظر وی بیداری اسلامی، استمرار داشته و نتایج مطلوبی در این راستا به دست خواهد آمد؛ لذا می توان آن را یک فرایند تدریجی و پرثمر تلقی کرد.
در مورد ساختار سازی و نظام سازی برآمده از بیداری اسلامی، نیز ایده‌های او می تواند راهگشا باشد. وی با رد اندیشه های سکولار، ایجاد حکومت اسلامی را سنت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) می دانست و موفقیت مسلمانان را مستلزم پیمودن راه آن حضرت در ایجاد نظام حکومتی می دانست. و در همین جهت، در کنفرانس بزرگ بیداری اسلامی در ایران شرکت نمود و سخنرانی کرد و به عضویت مجمع بیداری اسلامی درآمد و در برخی اظهارات خود بیداری امت اسلامی را تنها راه حل مشکلات جهان اسلام نامید و معتقد بود بیداری اسلامی امروز اشتراکات فرقه های گوناگون اسلامی را به هم نزدیک کرده که این خود فرصتی تاریخی برای حل مشکلات میان مسلمانان است.
او به منظور تثبیت و نهادینه کردن دستاوردهای بیداری اسلامی، بر نهادسازی مردمی اهتمام وافری داشت. در این راستا پیشنهاد کرد یک شورای راهبردی مستقل بدون تکیه بر دولت‌ها ایجاد شود. و پس از تاسیس دبیرخانه دائمی بیداری اسلامی در تهران، به عضویت آن درآمد و به عنوان عضو اصلی و برجسته شورای مرکزی مجمع جهانی بیداری اسلامی محسوب گردید.
وی به منظور تحکیم و عینیت بخشیدن به آرای برجسته خود، آن ها را در قالب نهادها و تشکل های مردمی و فراگیر سازماندهی نمود و در این مسیر، در پاکستان تشکیلاتی را پی ریخت که بر اساسش مذاهب اسلامی در آن گردهم می آیند و نظرات خود را بیان می کنند زیرا وی این امر را برای ایجاد وحدت حداکثری میان مسلمانان و پرهیز از تفرقه و فرقه گرایی مهم می دانست. برای تحقق این مهم طی سال ها تلاش در سال ۲۰۰۲م نسبت به تشکیل مجلس وحدت متحده عمل متشکل از احزاب مذهبی مختلف شیعه و سنی اهتمام ورزید و در آخرین سال عمرش، بیش از ۳۰ حزب و گروه مذهی میانه رو پاکستان را در دوم خرداد 1391 ه. ش در جلسه ای که در اسلام آباد میان علمای شیعه و سنی برگزار شد گرد هم آورد و آن ها موافقت خود را برای ایجاد شورای همبستگی ملی اعلام کردند و قاضی حسین احمد را به عنوان رئیس این شورا، انتخاب کردند.
شورای همبستگی ملی با اساسنامه ۲۲ بندی کار خود را شروع کرد، که برقراری نظام اسلامی در کشور نیز از اهداف ذکر شده در این اساسنامه می باشد. اهداف این شورا پایان دادن به خشونت های فرقه ای و کاهش دشمنی و عداوت در میان اجتماعات گوناگون در این کشور عنوان شده است [۹].
درگذشت
دو پسر و دو دختر و همسر او وابسته به جماعت اسلامی هستند. وی در زمان امیر جماعت اسلامی در یک آپارتمان دو اتاقه در منصوره زندگی می‌کرد. او علاوه بر زبان مادری خود پشتو به زبان‌های اردو، انگلیسی، عربی و فارسی تسلط کامل داشت. وی از علاقه مندان به اقبال لاهوری بود و بیشتر سخنان شاعر مشرق زمین را به زبان های فارسی و اردو حفظ بود.
قاضی حسین احمد در 15 دی ماه1392ه. ش (2013م)، بر اثر سکته قلبی در اسلام آباد درگذشت و در زادگاهش به خاک سپرده شد [۱۰]
.