عبدالرحمن بن محمد المشهور
عبدالرحمن بن محمد المشهور (1250 - 1320ق) امام جماعت، فقیه شافعی، نسب‌شناس و مفتی ممالک حضرمی بود.[۱] در علوم مختلف از جمله فقه، حدیث، نجوم، نسب و غیره مهارت داشت [۲]. او آثار فقهی را تألیف کرد که بعد از او مرجع شد. مانند کتاب «بغیة المسترشدین». او اولین مدیر مرکز علمی تریم است.
| عبدالرحمن بن محمد المشهور | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالرحمن بن محمد المشهور |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1250 ق، ۱۲۱۳ ش، ۱۸۳۵ م |
| محل تولد | حضرموت، یمن |
| سال درگذشت | 1320 ق، ۱۲۸۱ ش، ۱۹۰۳ م |
| محل درگذشت | حضرموت، یمن |
| دین | اسلام، اهل سنت، شافعی |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
نسب
عبدالرحمن بن محمد بن حسین بن عمر بن عبدالله بن محمد المشهور بن أحمد بن محمد بن أحمد شهاب‌الدین الأصغر بن عبدالرحمن القاضی بن أحمد شهاب‌الدین الأکبر بن عبدالرحمن بن علی بن أبی‌بکر السکران بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن علی بن أبی‌طالب و علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله است.
وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
تولد و تربیت
وی در بیست و نهم شعبان سال 1250 هجری قمری در تریم حضرموت متولد شد. مادرش شیخه دختر عبدالرحمن بن علی الحداد است[۳]. از ابتدا عابد و دوستدار خیر و اهل خیر بود و دوست داشت صدقه را پنهانی عطا کند و در خفا اطاعت کند. در سنین جوانی از کتاب‌ها رونویسی می‌کرد و دستمزد آن را صدقه می‌داد. در دوازده سالگی حافظ قرآن شد. سپس به طلب علم پرداخت و کوشید تا از همسالان خود پیشی گرفت و در بیست و یک سالگی اجازه تدریس یافت و شاگردان از جاهای مختلف نزد او می‌آمدند تا جایی که بسیاری از اساتیدش در گوشه مسجد شیخ علی بن ابوبکر السکران و دیگر مجالس خصوصی و عمومی به درس او می‌آمدند و بعد از ظهر به تدریس عرفان و حدیث و سیره روحیاتش می‌پرداخت.
اساتید
نزد بسیاری از علمای بزرگ از وادی حضرموت و حرمین شریفین کسب علم کرد از جمله[۴]:
- أحمد بن علی الجنید
- عمر بن حسن الحداد
- عیدروس بن عمرالحبشی
- محمد بن إبراهیم بلفقیه
- حامد بن عمر بافرج
- عمر بن عبدالله الزاهر
- محسن بن علوی السقاف
- عبدالرحمن بن علی السقاف
- محمد بن حسین الحبشی
- أحمد بن زینی دحلان
- علوی بن سقاف الجفری
- محمد بن عبدالله باسودان
- عبدالله بن حسین بن طاهر
- حسن بن صالح البحر
- أبوبکر بن عبدالله العطاس
- أحمد بن محمد المحضار
- عبدالله بن أحمد بلفقیه
- أحمد بن عبدالله عیدید
شاگردان
از جمله کسانی که از علم او بهره بردند، عبارتند از[۵]:
- پسرش علی بن عبدالرحمن المشهور
- علوی بن عبدالرحمن المشهور
- عبدالله بن علی بن شهاب‌الدین
- عبدالله بن علوی الحبشی
- محمد بن سالم السری
- محمد بن حسن عیدید
- عمر بن عیدروس العیدروس
- عبدالباری بن شیخ العیدروس
- أبوبکر بن عبدالرحمن بن شهاب‌الدین
- حسین بن أحمد الکاف
- سالم بن حفیظ بن الشیخ أبی‌بکر بن سالم
- عبدالله بن عمرالشاطری
- أبوبکر بن أحمد الخطیب
- محمد بن عوض بافضل
- محمد بن أبی‌بکر باذیب
فعالیت‌ها
بیشتر وقت خود را صرف مطالعات علمی و تدریس می‌کرد. او دریایی از علوم مختلف اعم از فقه، تفسیر، حدیث، اصول، عرفان و نجوم و مانند آن بود[۶]. اگر به تدریس اشتغال نداشت، به فتوا، تألیف، خواندن و تنقیح، یا نوشتن شجره‌نامه های انساب، یا جدول سازی در نجوم برای پی بردن به اول وقت نماز و غیر آن مشغول بود و یا به امور عام المنفعه غیر علمی‌مانند تلاش برای آشتی دادن رابطه ها و اصلاح زوایای آسیب دیده و معابد و خاک در تریم و غیر آن می‌پرداخت.[۷]
در آغاز قرن چهاردهم هجری قمری مرکز علمی تریم برای تدریس علوم دینی و عربی افتتاح شد و سرپرستی و رهبری علمی کامل به عبدالرحمن بن محمد المشهور واگذار شد. سپس شاگردش عبدالله بن عمرالشاطری پس از او اداره امور را به دست گرفت [۸].
تالیفات
کتاب‌هایی که از او به جای مانده است عبارتند از[۹]:
- «بغیة المسترشدین فی تلخیص فتاوى بعض الأئمة من العلماء المتأخرین»
- «غایة المراد من تلخیص فتاوى ابن زیاد»
- «منحة العزیز الکریم فی زیارة تربة تریم»
- «شمس الظهیرة الضاحیة المنیرة» فی أنساب السادة العلویة
- «الدر المنثور المستخرج من أبحر شجرة السادة البدور»
- «حاشیة على ربع التنبیه»
- «نبذة یسیرة فی أحکام الحج وسننه»
- «الهدیة العظیمة لمن أراد التعلم وتعلیمه» نبذة فی الفقه
- «الشجرة العلویة الکبرى»
- جدول لمعرفة الأوقات وزیادة اللیل والنهار وضدها ومعرفة النجوم والأبراج
وفات
او در نیمه ماه صفر سال 1320 هجری قمری در تریم وفات یافت و مزارش در زنبل در کنار قبر محمد بن عبدالله بعلوی صاحب مسجد مقالد است.[۱۰]
منابع
المشهور, علی بن عبدالرحمن. شرح الصدور (PDF). تریم، الیمن: دار الأصول.
پانویس
- ↑ الزرکلی, خیر الدین (2002). الأعلام (PDF). الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 334. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 22 سبتمبر 2020.
- ↑ زبارة, محمد بن محمد (1376 هـ). أئمة الیمن بالقرن الرابع عشر للهجرة. القاهرة، مصر: المطبعة السلفیة ومکتبتها. صفحة 378.
- ↑ الکاف, عمر بن علوی (1422 هـ). الخبایا فی الزوایا (PDF). بیروت، لبنان: دار الحاوی. صفحة 70.
- ↑ باذیب, محمد بن أبی بکر (1430 هـ). جهود فقهاء حضرموت فی خدمة المذهب الشافعی (PDF). الجزء الثانی. عمان، الأردن: دار الفتح. صفحة 1022.
- ↑ ابن الشیخ أبی بکر بن سالم, سالم بن حفیظ (1426 هـ). منحة الإله فی الاتصال ببعض أولیاه. تریم، الیمن: دار المقاصد. صفحة 97.
- ↑ عیدید, محمد بن حسن (1433 هـ). إتحاف المستفید بذکر من أخذ عنهم وواخاهم السید محمد بن حسن عیدید. صفحة 267.
- ↑ المشهور, أبو بکر بن علی. لوامع النور. الجزء الأول. صنعاء، الیمن: دار المهاجر. صفحة 173.
- ↑ المشهور, عبدالرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهیرة (PDF). الجزء الأول والثانی. جدة، السعودیة: عالم المعرفة. صفحة 140، 455. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 2 ینایر 2020.
- ↑ بلفقیه, صالح بن عبدالإله (1428 هـ). دخول وقت صلاة العصر من التقریب إلى التحقیق (PDF). تریم، الیمن. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 05 أکتوبر 2019.
- ↑ باکثیر, عبدالله بن محمد (1405 هـ). رحلة الأشواق القویة إلى مواطن السادة العلویة. صفحة 52.