بیت المعمور

بیت‌المعمور از نام‌های کعبه یا مکانی مقابل آن در آسمان است. این اصطلاح فقط در قرآن آمده است. «وَالْبَیْتِ الْمَعْمُورِ» و پیش از آن در میان زبان و فرهنگ عرب سابقه‌ای نداشته است.

بیت‌المعمور در لغت

بیت‌المعمور ترکیبی وصفی از «بیت» و «معمور» است. «بیت» در لغت به معنای منزل و مسکن است. این ترکیب قرآنی به معنای «سرای آباد» بوده و در نگاه بیشتر مفسران، همطراز بیت الله الحرام است.

بیت‌المعموردر اصطلاح

بیت المعمور، خانه‌ای در آسمان چهارم یا هفتم، مُحاذی(برابر یا مقابلِ) خانۀ کعبه است که فرشتگان در آنجا همواره مشغول عبادت و طواف‌اند.

تاریخچه

فلسفه وجودی بیت‌المعمور به درستی واضح نیست، ولی مطابق با برخی از روایات، فرشتگان پس از اعتراض به آفرینش آدم، از نور الهی محجوب شدند، آنها برای بخشش به عرش الهی پناه بردند و خداوند آنها را بخشید و در آسمان چهارم بیت‌المعمور را برای آنها بنا کرد. در منابع کهن و تفاسیر اصحاب پیامبر و تابعان هر روز هفتاد هزار فرشته در بیت‌المعمور نماز می‌ خوانند و چون خارج شوند، دیگر تا روز قیامت به آن باز نمی‌گردند و آبادانی این خانه به دلیل فراوانی فرشتگانی است که در آن ذکر خدا می‌گویند و او را عبادت می‌کنند. رأی دیگری نیز وجود دارد که مراد از بیت‌المعمور خود کعبه در زمین است که در طول سال، آباد و معمور به زائران است. شیخ طوسی، التبیان، ج ۹، ص۴۰۲. با این حال شیخ طبرسی و علامه طباطبائی این قول را که بیت العمور خانه کعبه است، ضعیف شمرده‌اند. و علامه طباطبایی بیان کرده است که در روایات ماثور، بیت‌المعمور، خانه‌ای است در آسمان. وی معتقد است که مقابل و روبرو بودن بیت‌المعمور با کعبه، به لحاظ معنی است نه مادی و حسّی. در تفاسیری که گرایش‌های عرفانی دارد، تاویل‌های متفاوتی از بیت‌المعمور به دست داده شده است. برای نمونه، ابن عربی اندلسی بیت‌المعمور را قلب عالم یا نفس ناطقه کلّیه خوانده است و قشیری از آن با تعابیری مانند قلوب عابدان عارف یاد کرده است. .فخر رازی بیت‌المعمور را همراه بیت‌المقدس، کعبه، عرش و حضرت جلال اللّه، یکی از پنج قبله دو جهان دانسته است.

دلیل نام‌گذاری

گفته شده است که دلیل نام‌گذاری بیت‌المعمور آن است که به ذکر و طاعت خداوند آباد و زنده است.

نام‌های دیگر

بیت‌المعمور در برخی از روایات به نام ضراح ضریح و عروبا نیز تعبیر شده است.

عظمت بیت‌المعمور

این خانه آباد و نورانی به قدری با عظمت است که قرآن در شب قدر بر این بیت معمور نازل شده است. حفص بن غیاث به امام صادق علیه السلام عرض کرد، از کلام خدا خبر بده، امام علیه السلام فرمود: ماه رمضان ماهی است که قرآن در او نازل شده است. چگونه قرآن در ماه رمضان نازل شده، در حالی که قرآن در مدت بیست سال از ابتدا تا پایان نازل شده، حضرت فرمود: قرآن یک باره در ماه رمضان به بیت‌المعمور نازل شده است سپس از بیت‌المعمور در مدت بیست سال بر پیامبرش نازل کرد. دعایی معروف به دعای اهل بیت‌المعمور است که فرشتگان در هنگام طواف زمزمه می‌کردند و معصومان ما به ویژه امام سجاد علیه السلام در نمازهایشان می‌خواندند و آن کلماتی از گنج‌های عرش برای اکرام رسول الله صلی الله علیه و آله است. هدیه‌ای از سوی حق که به وسیله جبرئیل بر حضرتش فرستاده شده که بدان اشاره می‌شود: یا مَنْ اظْهَرَ الجَمِیلَ وَ سَتَرَ القَبیحَ یا مَنْ لَمْ یُواخِذْ بِالْجَرِیرَةِ وَ لَمْ یَهْتِکِ السِّتْرَ، یا عَظیمَ الْعَفْوِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا باسِطَ الْیَدَیْنَ بِالرَّحْمَةِ، یا صاحِبَ کُلِّ حاجَةِ، یا واسِعَ المَغْفِرَةِ، یا مُفَرِّجَ کُلِّ کُرْبَةٍ، یا مُقیلَ الْعَثَراتِ، یا کَرِیمَ الصَّفْحِ، یا عَظِیمَ الْمَنِّ، یا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اسْتِحْقاقِها، یا رَبَّاهُ یا سَیِّداهُ یا غایَةَ رَغْبَتاهُ، أَسْالُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله و عَلیٍّ وَ فاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ عَلیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّد وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسی وَ مُحَمَّدِ ابْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّد وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ الْقائِمِ الْمَهْدِیِّ الْائِمَّةِ الهادیةِ علیهم السلام أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْالُکَ یا اللَّهُ یا اللَّهُ أَلَّا تُشَوِّهَ خَلْقی بِالنَّارِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی ما أَنْتَ أَهْلُهُ. یعنی ای کسی که زیبایی‌ها را ظاهر می‌کنی و زشتی‌ها را می‌پوشانی، ای کسی که مؤاخذه نمی‌کنی به گناهان ما و پرده‌دری نمی‌کنی. ای بزرگ بخشنده، ای نیکوترین گذشت‌کننده، ای کسی که دست‌های رحمتت بر امت گشاده است، ای صاحب هر حاجتی، ای دارنده مغفرت گسترده، ای گشایش‌دهنده هر اندوه و مشتقی، ای جبران‌کننده لغزش‌ها. ای بزرگوار چشم‌پوش، ای بزرگ احسان، ای آغاز کننده هر نعمت پیش از لیاقت آن، ای پروردگار!، ای آقا!، ای نهایت خواسته‌ها!، از تو می‌خواهم به حق محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و مهدی علیهم السلام، این امامان هدایت‌کننده، این که درود بفرستی بر محمد و آل محمد علیهم السلام، و از تو می‌خواهم ای خدا، ای خدا، که زشت نگردانی خلق را به واسطه آتش و انجام دهی برای من آنچه را که خود صلاح می‌دانی.