جلال‌الدین حقانی بنیان‌گذار شبکه حقانی یکی از فرماندهان ارشد طالبان و بنیان‌گذار شبکه حقانی است.

زندگی‌نامه

جلال‌الدین حقانی در سال۱۳۲۲ه. ش. / ۱۹۳۹ میلادی اهل ولایت خوست از قبیله زدران قوم پشتون افغانستان متولد شد. پدر او زمین‌دار ثروتمندی از قوم زدران (خدران) بود. وی تحصیلات دینی خود را در مدرسه علوم اسلامی مدرسه حقانیه فراه در افغانستان با مدرک دکترا پایان داد. حقانی لقب اجتهادی «مولوی» را در سال ۱۹۷۰ در پیشاور پاکستان کسب کرد.

حقانی دارای دو همسر افغان و عرب بود. گفته می‌شود همسر عرب او در امارات زندگی می‌کند. ^[۱]

در بیانیه‌ای که به نقل از وی در وب‌سایت رسمی گروه طالبان منتشر شده، ملا اختر محمد منصور صاحب را جانشین مناسبی برای ملا‌عمر دانسته و از او حمایت کرده است. ^[۲]

نام او در لیست سیاه آمریکا و سازمان ملل قرار دارد. در بیانیه‌ای که به نقل از وی در وب‌سایت رسمی گروه طالبان منتشر شده، ملا اختر منصور را جانشین مناسبی برای ملا‌عمر دانسته و از او حمایت کرده است.^[۳] جلال‌الدین حقانی به عنوان دومین شخصیت مهم طالبان پس از ملا‌محمد عمر یاد می‌شود و گفته می‌شود او مبتکر تاکتیک بمب‌گذاری‌های انتحاری در افغانستان بوده‌است.

فعالیت‌های اجتماعی نظامی

جلال‌الدین حقانی پس از کودتای داوود خان و تبعید محمد ظاهر شاه (آخرین پادشاه افغانستان) به ایتالیا، در سال ۱۹۷۳ به دلیل متهم شدن به اقدام علیه دولت داوود خان به شهر میران‌شاه پاکستان گریخت و در آنجا به حزب اسلامی به رهبری مولوی یونس خالص که علیه نیرو‌های شوروی سابق و دولت مورد حمایت آنها می‌جنگید پیوست. او از سال ۱۹۷۵ سازماندهی علیه دولت افغانستان را آغاز کرد.

جلال‌الدین حقانی در کودتای کمونیستی حزب دموکراتیک خلق (کودتای ثور) در سال ۱۹۷۸، به گروه حزب اسلامی افغانستان پیوست.

او در زمان حمله نیروهای شوروی به افغانستان و در دوران جهاد با شوروی در سال ۱۹۷۹ برای کمک به حکومت کمونیستی در این کشور، چهره‌ای مطرح در شبکه مجاهدین بود و از مهره‌های ارزشمند برای آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) محسوب می‌شد و با سرویس‌های اطلاعاتی پاکستان آی اس آی، عربستان نیز در ارتباط بود. از نظر آنها حقانی یک جنگجوی بسیار شجاع، کارآمد و سرسخت بود و در نتیجه سهم قابل توجهی از کمک‌های آنها به مجاهدین شامل میلیون‌ها دلار کمک نقدی و تجهیزات نظامی، به او رسید.

جلال‌الدین حقانی در سال ۱۹۸۰ با کمک مالی ایالات متحده آمریکا و و کمک حامیان مالی از جهان اسلام برای راه‌اندازی عملیات‌ها و حملات چریکی علیه نیرو‌های ارتش سرخ در افغانستان شبکه حقانی را ایجاد کرد.

در سال ۲۰۰۱ و هنگام حمله نیرو‌های آمریکایی به افغانستان، او به پاکستان فرار کرد و در منطقه قبایلی وزیرستان شمالی به فعالیت‌های خود ادامه داد.

پایگاه گروه طالبان تحت رهبری او در مناطق مرزی پاکستان و افغانستان است.

او از مهمترین طراحان حملات طالبان علیه نیروهای خارجی مستقر در افغانستان محسوب می‌شد. ^[۴] نخستین پایگاه‌های القاعده در سال 1988 م در منطقه تحت کنترل حقانی و با نظارت شخصی او احداث شد. نخستین شهری که پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان در دولت نجیب‌الله به تصرف مجاهدین درآمد، شهر خوست بود که حقانی در سال ۱۳۷۰ آن را با کمک گسترده پاکستانی‌ها فتح کرد. ^[۵]

جلال‌الدین حقانی بی‌تردید به دلیل مبارزات ضد اشغال اش در دوران حضور ارتش سرخ شوروی پیشین، بخشی از تاریخ جهاد افغانستان باشد؛ اما در نهایت به گونه‌ای از سوی حامیان دیروزش مورد استفاده قرار گرفت و به تروریستی بدنام و منفور و خونریز تبدیل شد که امروزه، مرگ اش موجب شادی و رضایت مردم افغانستان قرار نمی‌گیرد. و ادامه فرماندهی این پروژه به سلسله پسران او و در رأس همه آنها سراج‌الدین حقانی و نسل تروریست‌های جوانتر واگذار شده است. ^[۶]

مناصب و فعالیت‌ها

تاسیس و رهبری شبکه حقانی؛
نیروهای نظامی حکومت طالبان در افغانستان؛
فرمانده نظامی طالبان؛
هنگام حمله آمریکا به افغانستان؛
عضویت در حزب اسلامی خالص در افغانستان؛
فرمانده حزب اسلامی به رهبری مولوی یونس خالص در دوران جهاد؛
در سال 1989 مسئول طرح و برنامه در دولت انتقالی و وزیر سرحدات گردید؛
حضوری فعال در شورای فرماندهی که از طرف احمد شاه مسعود دایر شده بود - سال 1990؛
ریاست کمسیونی را عهده‌دار بود که خواهان آتش بس بین مجاهدین در کابل بود - سال 1994؛
مبتکر تاکتیک بمب‌گذاری‌های انتحاری در افغانستان بوده‌است.
وزیر قبایل و سرحدات کابینه ملا محمد عمر در سال ۱۹۹۶ طالبان در کابل.
وزیر عدلیه حکومت امارت اسلامی افغانستان پس از پیروزی طالبان.^[۷]

فرزندان

سراج‌الدین حقانی ؛فرزند او و از رهبران اصلی طالبان پاکستان است. ^[۸]
انس حقانی فرزند دیگر او است؛ ^[۹]
نصیر حقانی ^[۱۰].

فوت

به گزارش گاردین، جلال‌الدین حقانی در ده ساله گذشته به شدت بیمار بود و تا سال ۲۰۱۲ هیچ تصویر یا پیامی از وی منتشر نشد. اما از آنچه که از منابع خبری برداشت می‌شود او در حدود سال ۱۳۹۳(2014م)در سن 75 سالگی در اثر بیماری و خون‌ریزی مغزی مرده است. خبر فوت او در روزنامه پاکستانی دان به نقل از "منابع موثق" نزدیک به طالبان اعلام شد. جسد او در ولایت خوست در شرق افغانستان به خاک سپرده شده است. ^[۱۱]

شبکه حقانی پس از سقوط طالبان

شبکه حقانی شامل گروهی از پیکارجویان اسلام‌گر است و در ابتدا با حمایت‌های مالی ایالات متحده و برخی کشورهای عربی تاسیس شد. اما در حال حاضر مخالف حضور نیروهای خارجی در افغانستان می‌باشد. این شبکه با ارتش افغانستان، ارتش پاکستان و نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان می‌جنگند و رابطه نزدیکی با گروه‌های ستیزه‌جوی مسلمان «عرب-افغان‌ها» دارد و از همین طریق با «اسامه بن لادن»، بنیان‌گذار شبکه القاعده ارتباط نزدیکی دارد.
^[۱۲]

پس از حمله یازدهم سپتامبر به برج‌های تجارت جهانی و پنتاگون در ایالات متحده و حمله نیروهای ناتو به افغانستان که به سرنگونی حکومت طالبان منجر شد، شبکه حقانی مجددا دست به اسلحه برد و در مرز افغانستان و پاکستان مبارزه با نیروهای ناتو را آغاز کرد.
گروه حقانی در سال‌های اخیر بزرگ‌ترین عملیات را در افغانستان علیه نیروهای ناتو و آمریکا رهبری کرده است.

حمله به هتل «اینترکنتیننتال» کابل، در ماه ژوئن 2011، حمله به سفارت آمریکا در کابل در ماه سپتامبر 2011 و همچنین حمله همزمان به چند هدف مهم در شهر کابل در سال 2012 میلادی از اقداماتی است که گروه حقانی مسئولیت آنها را به‌عهده گرفته و مقام‌های ناتو و افغانستان نیز گفته‌اند که این حملات کار گروه حقانی بوده است.^[۱۳]

در سال‌های اخیر شبکه حقانی متهم به حملات انتحاری در افغانستان می‌باشد و آمریکا در سال 2012 میلادی این شبکه را غیرقانونی و یک گروه تروریستی اعلام کرد. شبکه حقانی از سال ۲۰۱۲ در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار گرفت. این شبکه از سال ۲۰۰۱ توسط سراج‌الدین حقانی، پسر جلال‌الدین حقانی رهبری می‌شود. وی در حال حاضر معاون ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان است.

شبکه حقانی یکی از چالش برانگیز‌ترین گروه‌ها برای دولت افغانستان و نیروهای ناتو بود و هست. این گروه در سال ۲۰۰۸ قصد ترور حامد کرزای، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان را داشت و در سال ۲۰۱۱ به سفارت آمریکا و تاسیسات ناتو در کابل حمله کرد. این تهاجم ۱۹ ساعته به کشته شدن سه سرباز ناتو انجامید. حمله به هتل اینترکانینتال توسط این گروه انجام شده است.

همچنین گفته می‌شود که شبکه حقانی مسئول یکی از مرگ‌بارترین حملات تروریستی در کابل بود که در جریان آن در سال گذشته میلادی انفجار یک خوردوی بمب‌گذاری شده به کشته شدن ۱۵۰ انجامید.

اداره امنیت ملی افغانستان مسئولیت این حمله را که در محله دیپلماتیک وزیر اکبرخان کابل روی داد به شبکه حقانی نسبت داد و اعلام کرد که این گروه عملیات خود را با «همکاری و هماهنگی مستقیم دستگاه اطلاعاتی پاکستان» انجام داده است.

مقر اصلی شبکه حقانی

مقر مشخص نیست اما گفته می‌شود که وزیرستان شمالی در پاکستان از مهمترین پایگاه‌های این شبکه باشد. این گروه همچنین در مناطق مرزی فغانستان نیز فعالیت دارد. و ایالات متحده نیز در این رابطه کشور پاکستان را به کم‌کاری در مقابله با گروه‌های ستیزه‌جویی مانند شبکه حقانی متهم می‌کند.

پانویس

[1] ttps://fa.wikipedia.org/wiki/

[2] ttp://rijaldb.com/fa/10271/

[3] ttp://rijaldb.com/fa/10271/

[4] uddin haqqani PBS

[5] Jalaluddin Haqqani Afghanistan Online

[6] ttp://www.jomhornews.com/fa/note/107952/

[7] ttp://rijaldb.com/fa/10271/

[8] ttps://www.tabnak.ir/fa/news/830809/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA

[9] ttps://pajhwok.com/fa/2020/09/10/

[10] ttp://rijaldb.com/fa/10271/

[11] ttp://www.jomhornews.com/fa/note/107952/

[12] ttps://fa.wikipedia.org/wiki/

[13] ttps://www.mashreghnews.ir/news/447931/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AD%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

جلال الدین حقانی