رسالت انبیاء (مقاله)
رسالت انبیاء هدایت جامعه بشری به یکتا‌پرستی و پیمودن راه و قانون الهی برای رشد و تعالی است.
اهداف رسالت انبیا
پیامبران الهی دارای اهداف مشترک در رسالت‌ها:
۱. کان النّاس أمّة وحدة فبعث اللّه النّبیّین مبشّرین ومنذرین وأنزل معهم الکتب بالحقّ لیحکم بین النّاس فیما اختلفوا فیه ....[۱]
۲. و إذ أخذ اللَّه میثق النّبیّین لما ءاتیتکم من کتب و حکمة ثمّ جاءکم رسول مصدّق لما معکم لتؤمننّ به و لتنصرنّه قال ءاقررتم و أخذتم علی ذلکم إصری قالوا أقررنا ....[۲]
۳. أولئک الّذین هدی اللّه فبهدلهم اقتده قل لّاأسلکم علیه أجرا إن هو إلّاذکری للعلمین. [۳]
تحقّق اهداف رسالت انبیا، مستلزم تحمّل مشکلات:
ولقد کذّبت رسل مّن قبلک فصبروا علی ما کذّبوا وأوذوا حتّی أتلهم نصرنا ولا مبدّل لکلمت اللّه ولقد جآءک من نّبإی المرسلین. [۴]
اتمام‌حجّت
بعثت پیامبران، برای اتمام حجّت خدا بر مردم:
۱. رّسلا مّبشّرین ومنذرین لئلّا یکون للنَّاس علی اللَّه حجّة بعد الرّسل ....[۵]
۲. یأهل الکتب قد جآءکم رسولنا یبیّن لکم علی فترة مّن الرّسل أن تقولوا ما جآءنا من بشیر ولانذیر فقد جآءکم بشیر ونذیر واللّه علی کلّ شی‌ء قدیر. [۶]
۳. یمعشر الجنّ والإنس ألم یأتکم رسل مّنکم یقصّون علیکم ءایتی وینذرونکم لقآء یومکم هذا قالواشهدنا علی أنفسنا وغرّتهم الحیوة الدّنیا وشهدوا علی أنفسهم أنّهم کانوا کفرین• ذلک أن لّم یکن رّبّک مهلک القری بظلم وأهلها غفلون.[۷] [۸]
۴. ولقد أهلکنا القرون من قبلکم لمّا ظلموا وجآءتهم رسلهم بالبیّنت وما کانوا لیؤمنوا کذلک نجزی القوم المجرمین.[۹]
۵. ولقد بعثنا فی کلّ أمّة رّسولًا أن اعبدوا اللّه واجتنبوا الطغوت ... فسیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عقبة المکذّبین. [۱۰]
۶. من اهتدی فإنّما یهتدی لنفسه ومن ضلّ فإنّما یضلّ علیها ولاتزروازرة وزر أ خری وما کنّا معذّبین حتّی نبعث رسولًا.[۱۱]
۷. ولو أنّآ أهلکنهم بعذاب مّن قبله لقالوا ربّنا لولا أرسلت إلینا رسولًا فنتّبع ءایتک من قبل أن نّذلّ ونخزی. [۱۲]
۸. وما أهلکنا من قریة إلّالها منذرون. [۱۳]
۹. ولولا أن تصیبهم مّصیبة بما قدّمت أیدیهم فیقولوا ربّنا لولا أرسلت إلینا رسولا فنتّبع ءایتک ونکون من المؤمنین.[۱۴]
۱۰. وما کان ربّک مهلک القری حتّی یبعث فی أمّها رسولا یتلوا علیهم ءایتنا .... [۱۵]
۱۱. و لقد أرسلنا من قبلک رسلا إلی قومهم فجاءوهم بالبیّنت فانتقمنا من الّذین أجرموا وکان حقّا علینا نصر المؤمنین. [۱۶]
۱۲. إنّا أرسلنک بالحقّ بشیرا ونذیرا وإن مّن أمّة إلّاخلا فیها نذیر• وإن یکذّبوک فقد کذّب الّذین من قبلهم جاءتهم رسلهم بالبیّنت وبالزّبر وبالکتب المنیر.[۱۷] [۱۸]
۱۳. واضرب لهم مّثلا أصحب القریة إذ جاءها المرسلون• إذ أرسلنا إلیهم اثنین فکذّبوهما فعزّزنا بثالث فقالوا إنّا إلیکم مّرسلون• وما علینا إلّاالبلغ المبین.[۱۹] [۲۰] [۲۱]
۱۴. وقال الّذین فی النّار لخزنة جهنّم ادعوا ربّکم ... • ... قالوا أولم تک تأتیکم رسلکم بالبیّنت قالوا بلی ....[۲۲] [۲۳]
۱۵. شرع لکم مّن الدّین ما وصّی به نوحا والّذی أوحینا إلیک وما وصّینا به إبرهیم وموسی وعیسی أن أقیموا الدّین ولاتتفرّقوا فیه کبر علی المشرکین ما تدعوهم إلیه اللّه یجتبی إلیه من یشاء ویهدی إلیه من ینیب• وما تفرّقوا إلّامن بعد ما جاءهم العلم بغیا بینهم ولولا کلمة سبقت من رّبّک إلی أجل مّسمّی لّقضی بینهم وإنّ الّذین أورثوا الکتب من بعدهم لفی شکّ مّنه مریب.[۲۴] [۲۵]
۱۶. تکاد تمیّز من الغیظ کلّما ألقی فیها فوج سألهم خزنتها ألم یأتکم نذیر• قالوا بلی قد جاءنا نذیر فکذّبنا ....[۲۶] [۲۷]
نزول عذاب بعد از اتمام حجت
نزول عذاب دنیایی بر امّت‌های گناه‌کار، پس از اتمام حجّت و فرستادن پیامبران به سوی آنان:
۱. ولقد أهلکنا القرون من قبلکم لمّا ظلموا وجآءتهم رسلهم بالبیّنت وما کانوا لیؤمنوا کذلک نجزی القوم المجرمین.[۲۸]
۲. ولقد بعثنا فی کلّ أمّة رّسولًا أن اعبدوا اللّه واجتنبوا الطَّغوت فمنهم مّن هدی اللّه ومنهم مّن حقّت علیه الضّللة فسیروا فی الأرض فانظروا کیف کان عقبة المکذّبین.[۲۹]
۳. ... وما کنّا معذّبین حتّی نبعث رسولًا. [۳۰]
۴. ولو أنّآ أهلکنهم بعذاب مّن قبله لقالوا ربّنا لولا أرسلت إلینا رسولًا فنتّبع ءایتک من قبل أن نّذلّ ونخزی.[۳۱]
۵. وما أهلکنا من قریة إلّالها منذرون.[۳۲]
۶. ولولا أن تصیبهم مّصیبة بما قدّمت أیدیهم فیقولوا ربّنا لولا أرسلت إلینا رسولا فنتّبع ءایتک ونکون من المؤمنین. [۳۳]
۷. وما کان ربّک مهلک القری حتّی یبعث فی أمّها رسولا یتلوا علیهم ءایتنا .... [۳۴]
۸. و لقد أرسلنا من قبلک رسلا إلی قومهم فجاءوهم بالبیّنت فانتقمنا من الّذین أجرموا ....[۳۵]
۹. أولم یسیروا فی الأرض فینظروا کیف کان عقبة الّذین کانوا من قبلهم کانوا هم أشدّ منهم قوّة وءاثارا فی الأرض فأخذهم اللّه بذنوبهم وما کان لهم مّن اللّه من واق• ذلک بأنّهم کانت تّأتیهم رسلهم بالبیّنت فکفروا فأخذهم اللّه إنّه قویٌّ شدید العقاب.[۳۶] [۳۷]
اصلاح انسان‌ها
اصلاح انسان‌ها از اهداف انبیا:
۱. وما نرسل المرسلین إلّامبشّرین ومنذرین فمن ءامن وأصلح فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون. [۳۸]
۲. یبنی ءادم إمّا یأتینّکم رسل مّنکم یقصّون علیکم ءایتی فمن اتّقی وأصلح فلا خوف علیهم ولاهم یحزنون.[۳۹]
اطاعت از انبیا
هدف از ارسال پیامبران، اطاعت از آنان به اذن الهی:
ومآ أرسلنا من رّسول إلّالیطاع بإذن اللَّه .... [۴۰]
ایمان و عمل صالح
ایمان و عمل صالح برای رسیدن به امنیّت خاطر، هدف رسالت انبیا:
وما نرسل المرسلین إلّامبشّرین ومنذرین فمن ءامن وأصلح فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون. [۴۱]
تربیت
تربیت انسان‌های خدایی، از اهداف رسالت انبیا:
ما کان لبشر أن یؤتیه اللّه الکتب والحکم والنّبوّة ثمّ یقول للنّاس کونوا عبادا لّی من دون اللّه ولکن کونوا ربَّنیّین بما کنتم تعلّمون الکتب وبما کنتم تدرسون.[۴۲]
تزکیه انسان‌ها
تقوا و اصلاح انسان‌ها از اهداف انبیا:
۱. وما نرسل المرسلین إلّامبشّرین ومنذرین فمن ءامن وأصلح فلا خوف علیهم ولا هم یحزنون. [۴۳]
۲. یبنی ءادم إمّا یأتینّکم رسل مّنکم یقصّون علیکم ءایتی فمن اتّقی وأصلح فلا خوف علیهم ولاهم یحزنون. [۴۴]
تقوا
گرایش انسان‌ها به تقوا و درستی کردار، از اهداف رسالت انبیا:
یبنی‌ءادم إمّا یأتینّکم رسل مّنکم یقصّون علیکم ءایتی فمن اتّقی وأصلح فلا خوف علیهم ولاهم یحزنون. [۴۵]
داوری و حلّ اختلافات
حکومت، داوری و حلّ اختلافات مردم، از اهداف رسالت پیامبران:
کان النّاس أمّة وحدة فبعث اللّه النّبیّین مبشّرین ومنذرین وأنزل معهم الکتب بالحقّ لیحکم بین النّاس فیما اختلفوا فیه .... [۴۶]
دعوت به توحید
پرستش خدا و نفی طاغوت‌ها، از اهداف بعثت پیامبران:
ولقد بعثنا فی کلّ أمّة رّسولًا أن اعبدوا اللّه واجتنبوا الطغوت .... [۴۷]
گسترش عدالت
استواری جامعه برپایه عدالت، از اهداف رسالت انبیا:
لقد أرسلنا رسلنا بالبیّنت و أنزلنا معهم الکتب و المیزان لیقوم النّاس بالقسط ....[۴۸]
هدایت
راهنمایی انسان‌ها به صراط مستقیم، از اهداف رسالت انبیا:
کان النّاس أمّة وحدة فبعث اللّه النّبیّین مبشّرین ومنذرین وأنزل معهم الکتب بالحقّ ... فهدی اللّه الّذین ءامنوا لما اختلفوا فیه من الحقّ بإذنه واللّه یهدی من یشاءإلی صرط مّستقیم. [۴۹]
اهمّیّت رسالت انبیا
پذیرش و عدم پذیرش رسالت‌های انبیا، محور بازجویی خداوند از امّت‌ها:
فلنسلنَّ الَّذین أرسل إلیهم ولنسلنّ المرسلین.[۵۰]
پرسش از رسالت انبیا
پرسش خداوند از مشرکان در قیامت، درباره چگونگی پاسخ آنان به رسالت انبیا:
۱. فلنسلنَّ الَّذین أرسل إلیهم ولنسلنّ المرسلین. [۵۱]
۲. ویوم ینادیهم فیقول ماذا أجبتم المرسلین.[۵۲]
موانع رسالت انبیا
استکبار
استکبار، مانع پیشرفت رسالت پیامبران:
ولقد ءاتینا موسی الکتب وقفّینا من بعده بالرّسل وءاتینا عیسی ابن مریم البیّنت وأیّدنه بروح‌القدس أفکلّما جاءکم رسول بما لاتهوی أنفسکم استکبرتم ففریقا کذّبتم وفریقا تقتلون. [۵۳]
اشرافی‌گری
اشراف کافر، از موانع گسترش رسالت انبیا:
۱. وما أرسلنا فی قریة مّن نّذیر إلّاقال مترفوها إنّا بما أرسلتم به کفرون.[۵۴]
۲. وکذلک ما أرسلنا من قبلک فی قریة مّن نّذیر إلّاقال مترفوها إنّا وجدنا ءاباءنا علی أمّة و إنّا علی ءاثرهم مّقتدون.[۵۵]
اغواگری شیطان
فریب‌کاری و اغواگری شیطان، از موانع گسترش رسالت پیامبران:
تاللّه لقد أرسلنآ إلی أمم مّن قبلک فزیّن لهم الشّیطن أعملهم فهو ولیّهم الیوم ....[۵۶]
بهانه‌جویی‌ها
ظاهرنگری و بهانه‌جویی‌ها مانع پذیرش رسالت انبیای الهی:
۱. وما قدروا اللَّه حقَّ قدره إذ قالوا مآ أنزل اللَّه‌علی بشر مّن شی‌ء ....[۵۷]
۲. وما منع النَّاس أن یؤمنوا إذ جآءهم الهدی إلآّ أن قالوا أبعث اللَّه بشرًا رّسولًا.[۵۸]
۳. وقال الملأمن قومه الّذین کفروا وکذّبوا بلقاء الأخرة وأترفنهم فی الحیوة الدّنیا ما هذا إلّابشر مّثلکم یأکل ممّا تأکلون منه ویشرب ممّا تشربون.[۵۹]
۴. ذلک بأنّه کانت تّأتیهم رسلهم بالبیّنت فقالوا أبشر یهدوننا فکفروا و تولّوا وّ استغنی اللّه و اللّه غنیٌّ حمید.[۶۰]
لجاجت
لجاجت، از موانع گسترش رسالت:
الَّذین قالوا إنَّ اللَّه عهد إلینآ ألّانؤمن لرسول حتَّی یأتینا بقربان تأکله النَّار قل قد جآءکم رسل مّن قبلی بالبیّنت وبالّذی قلتم فلم قتلتموهم إن کنتم صدقین• فإن کذّبوک فقد کذّب رسل مّن قبلک جآءو بالبیّنت والزّبر والکتب المنیر.[۶۱] [۶۲]
هواپرستی
هواپرستی، از موانع پذیرش رسالت انبیا:
۱. ولقد ءاتینا موسی الکتب وقفّینا من بعده بالرّسل وءاتینا عیسی ابن مریم البیّنت وأیّدنه بروح‌القدس أفکلّما جاءکم رسول بما لاتهوی أنفسکم استکبرتم ففریقا کذّبتم وفریقا تقتلون. [۶۳]
۲. لقد أخذنا میثق بنی إسرءیل وأرسلنآ إلیهم رسلا کلّما جآءهم رسول بما لاتهوی أنفسهم فریقا کذّبوا وفریقا یقتلون.[۶۴]
پانویس
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۱۳.
- ↑ آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۱.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۹۰.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۳۴.
- ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۶۵.
- ↑ مائده/سوره۵، آیه۱۹.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۳۰.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۱۳۱.
- ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۱۳.
- ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۳۶.
- ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۵.
- ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۴.
- ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۲۰۸.
- ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۴۷.
- ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۵۹.
- ↑ روم/سوره۳۰، آیه۴۷.
- ↑ فاطر/سوره۳۵، آیه۲۴.
- ↑ فاطر/سوره۳۵، آیه۲۵.
- ↑ یس/سوره۳۶، آیه۱۳.
- ↑ یس/سوره۳۶، آیه۱۴.
- ↑ یس/سوره۳۶، آیه۱۷.
- ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۴۹.
- ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۵۰.
- ↑ شوری/سوره۴۲، آیه۱۳.
- ↑ شوری/سوره۴۲، آیه۱۴.
- ↑ ملک/سوره۶۷، آیه۸.
- ↑ ملک/سوره۶۷، آیه۹.
- ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۱۳.
- ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۳۶.
- ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۱۵.
- ↑ طه/سوره۲۰، آیه۱۳۴.
- ↑ شعراء/سوره۲۶، آیه۲۰۸.
- ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۴۷.
- ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۵۹.
- ↑ روم/سوره۳۰، آیه۴۷.
- ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۲۱.
- ↑ غافر/سوره۴۰، آیه۲۲.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۴۸.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۳۵.
- ↑ نساء/سوره۴، آیه۶۴.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۴۸.
- ↑ آل‌عمران/سوره۳، آیه۷۹.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۴۸.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۳۵.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۳۵.
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۱۳.
- ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۳۶.
- ↑ حدید/سوره۵۷، آیه۲۵.
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۱۳.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۶.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۶.
- ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۶۵.
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۸۷.
- ↑ سبأ/سوره۳۴، آیه۳۴.
- ↑ زخرف/سوره۴۳، آیه۲۳.
- ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۶۳.
- ↑ انعام/سوره۶، آیه۹۱.
- ↑ اسراء/سوره۱۷، آیه۹۴.
- ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۳۳.
- ↑ تغابن/سوره۶۴، آیه۶.
- ↑ آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۸۳.
- ↑ آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۸۴.
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۸۷.
- ↑ مائده/سوره۵، آیه۷۰.
منابع
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۸۷، برگرفته از مقاله «رسالت انبیاء».