جمال الدین سنهوری
جمال‌الدین سنهوری یکی از اولین سودانی‌هایی بود که به اخوان‌المسلمین در مصر که بنیان‌گذار آن شیخ حسن البنا بود، پیوست. رئیس‌جمهور وقت جمال عبدالناصر او را به‌عنوان رئیس رادیو صدای عرب از قاهره، منصوب کرد. ایشان یکی از بنیان‌گذاران اخوان‌المسلمین در سودان است. ایشان یکی از شاخه‌های صوفیه را که اکنون در مصر است را رهبری می‌کند.
| جمال‌الدین سنهوری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | جمال‌الدین سنهوری |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1956 م، ۱۳۳۴ ش، ۱۳۷۵ ق |
| محل تولد | سودان |
| دین | اسلام، اهل‌سنت |
| فعالیت‌ها | یکی از بنیان‌گذاران اخوان‌المسلمین در سودان |
زندگی‌نامه
اصل و نسب ایشان به خانواده السنهوری می‌رسد که اهل مصر علیا هستند. ایشان اهل سنهوری که به سناهیر معروف بود، می‌باشد. حلمی عبدالمجید می‌گوید: استاد عبدالحکیم عبدین به او گفت که برادر جمال‌الدین سنهوری - که دانشجوی دانشکده حقوق دانشگاه قاهره بود - در سفری که به سودان داشت به نماز جمعه رفت و در مسجد امام مهدی(عجل الله) حضور یافت، و برای ایراد خطبه نماز جمعه از سعید رمضان اذن خواست، او خطبه ایراد کرد و احساسات مردم را متزلزل کرد. پس از نماز یکی از نمازگزاران، ایشان را صدا زد و از كارش پرسيد، پس فرمود: من دانشجوی دانشكده حقوق در قاهره هستم، به او گفت: بعد از فارغ‌التحصیلی چقدر به تو حقوق می‌دهند؟ گفت: دوازده لیرۀ مصر. به او گفت: پنج تا دیگر به تو می‌دهم و تا تو پیش ما بی‌مانی و هر هفته خطبه‌های نماز جمعه را برای ما بخوانی، ایشان با تأکید بر لزوم تکمیل تحصیلات دانشگاهی، از نمازگزار تشکر کرد و نپذیرفت.
نقش او در ایجاد دعوت اخوان
در اواسط دهه 1940 میلادی اخوان‌المسلمین در مصر تصمیم گرفت در فضای باز سیاسی در سودان فعالیت داشته باشد؛ بنابراین هیئتی را به رهبری صلاح عبدالحافظ وکیل مصری و همراه وی یک شهروند سودانی به نام جمال‌الدین سنهوری فرستاد. سنهوری که برای تحصیل علم به آنجا رفت و در آنجا به اخوان‌المسلمین پیوست و اولین سازمان اخوان‌المسلمین را تشکیل داد.
حسن مکی محمد احمد می‌گوید: از نظر تاریخی ثابت شده است که سه جریان اصلی وجود دارد که در شکل‌گیری نهضت اسلامی و ظهور آن در واقعیت سیاسی و اجتماعی سودان سهیم بوده است که همان جنبش مردمی مصر است که برخی از اخوان‌المسلمین مصر در آن حضور دارند. جریان اول شروع به تبلیغ رهبران در سودان کردند و ایده‌های جنبش اخوان‌المسلمین را بیان کردند تا بتوانند شعبه‌هایی را در خارطوم و بقیه روستاهای سودان تأسیس کنند. از جمله کسانی که تحت تأثیر این جریان قرار گرفتند، علی طالب الله است او اولین کسی بود که متعهد شد و با رهبر این گروه در سودان بر اساس بیعتی که با امام حسن البناء مطرح بود بیعت کرد. جریان دوم جنبش دانشجویی است که نقش مستقیمی در تأسیس اولین هسته جنبش اخوان‌المسلمین در سودان داشت و در ایام تعطیلات، ندای اخوان‌المسلمین را در میان مردم پخش می‌کردند. سودانی‌ها، به‌ویژه جوانان، و در رأس آنها صادق عبدالله عبدالمجید، جمال‌الدین السنهوری، کمال مدنی و محمد خیر عبدالقادر بودند. جریان سوم جنبش استقلال‌طلبان یا نهضت آزادی اسلامی است که ایده این جنبش برای دفع جنبش کمونیستی و کنار گذاشتن آن از زندگی دانشجویان و جلوگیری از گسترش افکار آن ایجاد شد. انجمن دانشجویان سودانی در مدرسه برای مقابله با فعالیت‌های کمونیستی حضور داشتند، اما این ایده در ابتدای راه از بین رفت، اما بابکر کرار برای احیای آن در کالج دانشگاه در سال 1949، به ویژه در ماه مارس، زمانی که از محمد یوسف محمد خواست تا یادداشتی مقدماتی بنویسد.
سفر تبلیغی به سودان
شیخ عیسی مکی عثمان ازرق یکی از نمادهای نهضت اسلامی سودان در مصاحبه‌ای به تفصیل آغاز تشکیل اخوان در سودان می‌گوید: اولین کسی که از مصر برای تبلیغ دعوت اخوان‌المسلمین در سودان آمد، جمال‌الدین سنهوری بود. او در سال 1944 میلادی به سودان آمد و همراهان او از اندیشه اخوان‌المسلمین دفاع کردند و سخنوری فصیح بود و کلامش در دل شنوندگان تأثیر داشت. این دیدار تأثیر خوبی داشت، زیرا خانواده‌های اخوان در اومدورمان، خارطوم، الفاشر و سایر شهرهای سودان تشکیل شدند. برجسته‌ترین واعظ در سودان علی طالب الله بود که از سوی مرکز عمومی این گروه در مصر به‌عنوان ناظر عمومی اخوان‌المسلمین در سودان منصوب شد.
منابع
- ر. ک: مدخل جمال الدین السنهوری در ویکی‌اخوان؛ ikhwanwiki.com..