صحابه

صحابه یا اصحاب به افرادی گفته می شود که شخصاً پیامبر اسلام صلوات الله علیه را دیده‌ و با او همراهی و مصاحبت داشته اند. و سخنش را شنیده و در زمان حیات او مسلمان شده اند. مفرد آن را صحابی می‌گویند.همچنین یاران زن پیامبر صلوات الله علیه را صحابیات می‌گویند

صحابه از منظر لغت

صحابه یا «الصحابه» جمع «الصاحب» و به معنای رفاقت، یاری، دوستی و هم نشینی است.

معنا شناسی صحابه

صحابه به افرادی گفته می شود که پیامبر را ملاقات کرده و همراه و هم نشین حضرت بوده و پس از رحلت پیامبر صلوات الله علیه، بر ایمان و اسلام خود پایدار بوده اند. شهید ثانی می گوید که مقصود از ملاقات شامل هم نشینی، همراهی و رسیدن به دیگری است، هر چند هیچ حرفی هم رد و بدل نشده باشد و یا به دلیل این که شخص نا بینا بوده حضرت را ندیده باشد. با این حال برخی گفته اند که صحابی کسی است که در زمان طولانی هم نشین پیامبر بوده باشد و یا از حضرت روایاتی حفظ کرده باشد و یا همراه پیامبر در جنگ ها حضور داشته و در رکاب او شهید شده است، ولی آن چه نزد علما پذیرفته شده است، همان تعریف نخست است.

تعداد نفرات صحابه

در برخی از منابع آمده است که تعداد اصحاب پیامبر تا هنگام وفات 114 هزار نفر بوده است.

چگونگی تشخیص صحابه

شخص صحابی از مسیر اخبار موثق، شهرت، استفاضه و تواتر شناسایی می شد.

دسته بندی یاران پیامبر

یاران پیامبر به سه گروه تقسیم می شوند.گروه اول مربوط به مسلمانانی هستند که در مکه اسلام آوردند و در ادامه به مدینه مهاجرت کردند. دسته دوم بیتشر مسلمانانی از قبیله اوس و خزرج هستند که در مدینه حضور داشتند و به پیامبر و همراهانش که مهاجرین بودند پناه دادند.گروه سوم کسانی هستند که بعد از فتح مکه مسلمان شدند با این حال برخی از کسانی که در مدینه خدمت پیامبر رسیدند و در آن جا مسلمان شدند با این سه گروه ارتباطی ندارند از جمله این افراد می شود به سلمان فارسی اشاره کرد.

دوره صحابه

پایان دوره صحابه را می شوداز زمان رحلت پیامبر صلوات الله علیه تا سال های پایانی قرن اول هجری دانست.زیرا برخی از صحابه تا آن زمان در قید حیات بودند. مثلا آخرین صحابی‌ای که در کوفه از دنیا رفت، عبدالله بن ابی اوفی (۸۶ق)، و آخرین کسی که در مدینه از دنیا رفت، سهل بن سعد ساعدی (۹۱ق.) در ۱۰۰ سالگی، و آخرین فردی که در بصره درگذشت، انس بن مالک در سال ۹۱ق یا ۹۳ق بوده است و آخرین صحابی ای که در شام وفات کرد نیز عبدالله بن یسر در سال ۸۸ قمری بوده است. در بین افرادی که پیامبر صلوات الله علیه را دیده‌اند، آخرین تاریخ درگذشت برای عامر بن واثله ثبت شده است.وی در دولت مختار بن ابی عبید ثقفی پرچمدار بوده و بعد از سال ۱۰۰ قمری درگذشته است.شهابی،ادوار فقه پیشین، ص۳۹۳.

ویژگی های صحابه از منظر اهل سنت

اهل سنت در باره صحابه تعریف موسعی دارند و معتقدند هر مسلماني كه پیامبر صلوات الله علیه را حتي اگر در زمان کوتاهی مثلا يك ‏ساعت ديده باشد می تواند به عنوان صحابه حضرت تعریف شود. از نظر آنان، همه صحابه عادل اند و مسلمانان مي ‏توانند احكام دين و معارف اسلام را از آنان بگيرند و هر چه حدیث کنند، بدون چون و چرا بپذيرند؛ زيرا آنان در دوره رسالت حضرت و زمان وحی حضور داشته و آن را درک کرده اند و نیز با تفسير و تأويل قرآن كريم آشنا شدند و به طور مستقیم از زبان حضرت احكام دین را فراگرفتند‏ و هر آن چه فرموده حفظ کردند و توفیق یاری و همراهی پیامبر صلوات الله علیه را داشتند و به همین دلیل، خداوند در برخی از آیات قرآن آنان را ستوده است. پس كسي حق ندارد به «تنقيص» صحابه بپردازد يا روايات آنان را رد كند.

ویژگی های صحابه از منظر امامیه

امامیه نیز معتقدند که مصاحبت و همراهی با پیامبر صلوات الله علیه،افتخار بزرگي است. بسياري از صحابه آن حضرت، جهت گسترش احکام اسلام و تثبیت مبانی دین بسيار كوشيدند و با ايثار مال و جان خود، اهداف بلند رسول ‏خدا را پي‏ گرفتند. قرآن كريم در توصیف اين گروه كه پروانه وار گرد حضرت بوده و در رکابش جان فشانی کردند، این گونه مي‌فرمايد:{وَ السَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الأَنْصارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ} پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار و كساني كه به نيكی از آن ها پيروی كردند، خداوند از آن ها خشنود گشت و آن ها (نيز) از او خشنود شدند و باغ ‏های بهشتی برای آنان آماده ساخته كه نهرها از پای درختانش جاری است، جاودانه در آن خواهند ماند و اين است رستگاری و پيروزی بزرگ.همچنین در شأن صحابه مهاجری که به عشق اسلام و پیامبر صلوات الله علیه از دیار خود و همه آن چیزی که داشتند دست کشیدند، می فرماید: {لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ اُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ اُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ} [اين اموال] براي مهاجران نيازمند است كه از خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده شدند. درحالي‌كه فضل الهی و رضای او را مي‏ طلبند و خدا و پيامبرش را ياری می‏ كنند و آن ها راست گويان اند.آيات ديگری نيز مانند آيه 18 و 29 سوره فتح به ستايش و تعريف برخی از صحابه فداكار و مؤمن می ‏پردازد.

==رده ها== پیامبر اکرم صلوات الله علیه، تاریخ اسلام، عدالت صحابه، اصحاب پیامبر صلوات الله علیه