اخوان المسلمین فلسطین
اخوان‌المسلمین فلسطین در 19 مارس 1946 میلادی در بیت‌المقدس به دست أسعدالإمام، محمد العمد و عبدالباری برکات تاسیس شد. جنبش اخوان‌المسلمین پیش از توجه به مسئله فلسطین به مسئله مهم‌تر یعنی مسئله یهود توجه داشت لذا به همین نسبت حل مسئله یهود را در اولویت حل قضیه فلسطین قرار داد. جنبش اخوان المسلمین اگر چه نتوانست در برهه‌های مختلف زمانی به تمامی نیازهای گروه‌های مبارز فلسطینی در مبارزه با اسرائیل پاسخ گوید و نقش مکمل یا متمم را بازی کند ولی به عنوان آغاز‌گر جریان، مسیری را فراهم نموده‌است که دیگر نیروها با راهیابی به این مسیر، توانی بیشتر را به سوی هدف به کار گیرند.
| اخوان المسلمین فلسطین | |
|---|---|
 | |
| نام حزب | اخوان‌المسلمین فلسطین |
| تاریخ تأسیس | 1946 م، ۱۳۲۴ ش، ۱۳۶۴ ق |
| مؤسس |
|
| رهبران |
|
تاریخچه
حسن البنا بلافاصله پس از تأسیس نمودن اخوان در اسماعیلیه تلگراف‌هایی برای تعدادی از رهبران اسلامی از جمله مفتی بزرگ بیت‌المقدس، امین حســینی فرســتاد و آنهــا را از جنبش جدید خود آگاه نمود. اما به هر حال تا سال 1935 م، که اخوان شروع بــه برقــراری ارتباط با خارج از کشــور نمود، ارتبــاط چندانی صورت نگرفت. اخوان در خلال قیام فلسطینیان به طرق مختلف به دنبال گســترش شــبکه‌های ارتباطی خود بود. برای مثال درســال 1937 م یک کنفرانس اســلامی در مورد فلسطین تشکیل شــد و در اکتبر 1938 م، در طی کنفرانس بین المجالس در مورد فلســطین در قاهره افتخار پذیرایی از نمایندگان کشورهای عربی را در مقر خود در دســت گرفتند. شور و شوق اخوانیان در مبارزه و فعالیت به طرف داری از فلسطین موجب شد که آنها از حمایت تعدادی از دانشجویان فلسطینی الأزهر نیز برخوردار شوند. تمام این تلاش‌ها به انتشــار عقاید انجمن در فلســطین کمک نمود و راه را برای تأســیس شــعبه‌های اخوان‌المسلمین در آنجا هموار ساخت. در بین کادر رهبری اخوان ظاهراً عبدالرحمن البنا برادر حســن البنا علاقه ویژه‌ای به مسئله فلسطین داشته و کاملا از اهمیت این مســئله آگاه بوده است وی به نمایندگی از طرف اخوان‌المسلمین در سال 1935 م، راهی فلسطین گردید تا با مفتی امیـن حسینی و دیگر رهبران فلسطینی مذاکراتی انجام دهد.
براســاس گزارش آماری هفته نامه اخوان در سال 1937 م شعبه اخوان در کشــور فلســطین در شــهر بیروت قرار داشت و مسئول آن انیس الشــیخ بود. بنا به ادعای هیرو نیز حســن البنا در خلال دیدارهایش از فلسطین بین سال‌های 1942 م و 1945 م، در بسیاری از شهرهای فلسطین شعبه‌هایی ایجاد کرد. سرانجام برای افتتاح شعبه بیت‌المقدس در سال 1946 م، عبدالمعز عبدالســتار را بــه نمایندگی به آنجا فرســتاد. در اولین نشســت آن بیش از 2000 نفر شرکت کردند. ســپس برای این شعبه باشگاهی ویژه و یک کتابخانه هم افتتاح گردید. بعدها یک ســاختمان نیز برای گردهمایی‌ها به دست آورد. در ســال 1948 م، که جنگ فلسطین آغاز شد این شعبه به ستاد جهاد تبدیل شد. اما با اشغال بیت‌المقدس (اورشلیم) بسته شد. با آرام شدن اوضاع این شعبه فعالیت‌های خود را به طور محدود ازسر گرفت. در سال 1946 م، شعبه‌های دیگری در یافا، طول کرم، اللد و حیفا نیز تشکیل گردید. به زودی در 18 اکتبر همین سال کنگره‌ای عمومی با حضور نمایندگانی از لبنان، اردن و فلســطین در حیفا تشــکیل گردید و اوضاع سیاسی فلسطین مورد بررسی قرار گرفت و این کنفرانس به عنوان کنفرانس راه‌اندازی اخوان‌المسلمین در فلسطین ایجاد شد.
پس از جنگ اعراب
پس از جنگ 1948 تحت مدیریت مصر قرار گرفت - اخوان فلسطین خود را از نو تنظیم کرد و شاخه‌های آن در بیشتر نوارها گسترش یافت. آنها توسط یک دفتر اداری به ریاست شیخ عمر صوان هدایت می‌شدند و آنها موفق شدند محبوب‌ترین و فعال‌ترین سازمان باشند تا اینکه رژیم مصر به ریاست جمال عبدالناصر در سال 1954 به اخوان‌المسلمین حمله کرد، که آنها را مجبور به فعالیت زیرزمینی کرد. در حالی که اخوان در معرض یک کارزار شدید آزار و اذیت و تحریف سیاهپوستان توسط رژیم ناصر قرار گرفت اخوان مجبور به عقب‌نشینی شد. با این حال، بسیاری از عناصر آنها متعهد به مقاومت در برابر اقدام برای ایجاد یک چارچوب ملی (که دارای هویت صریح اسلامی نیست) برای جلوگیری از تعقیب رژیم مصر و رژیم‌های ضد اسلام‌گرا بودند. خلیل الوزیر در سال 1957 طرحی را برای رهبری اخوان غزه ارائه داد، اما به دلیل شرایط سختی که از آن رنج می‌برد، پاسخی از آنها دریافت نکرد.
فعالیت جهادی اخوان
اخوان‌المسلمین فلسطین در ارتباط با اقدامات جهادی و مقاومت خود را با راه‌اندازی حماس در سال 1987 پیوند نمی‌زند، زیرا آنها خود را امتداد جنبش مقاومت اسلامی می‌دانند که از اواخر امپراتوری عثمانی و ابتدای اشغال فلسطین توسط انگلیس در اواخر سال 1918 شکل گرفت. این کار با جمعیة الفدائیة آغاز شد که در اوایل سال 1919 تأسیس شد و تعدادی از دانشمندان پشت آن ایستاده بودند. در دوره 1968-1970 اخوان در اردن همراه با تعدادی از سازمان‌های اخوان، ایده ایجاد اردوگاه‌های شیخ در شرق اردن را برای شرکت در اقدامات چریکی، با همکاری جنبش فتح و تحت آن، تصویب کردند. ایجاد هفت پایگاه در مرز فلسطین اشغالی صورت گرفت و اخوان تعدادی عملیات خاص را به طور غیر‌رسمی انجام داد.
فعالیت سری اخوان در فلسطین
در دوره 1957-1967 با توجه به ضد تبلیغات شدید و فشارهای شدید رژیم مصر و به تبع آن فلسطین شاهد کاهش کار و محبوبیت اخوان بود. بعد از کاهش محبوبیت اخوان این تشکیلات بار دیگر به اقدامات زیر زمینی روی آورد تا جایی که در تابستان سال 1962، آنها جلسه‌ای را با حضور 15 نماینده در منطقه خان یونس ترتیب دادند. آنها تصمیم به تأسیس سازمان الإخوان الفلسطینیون گرفتند و‌هانی بسیسو را به عنوان رئیس آن (ناظر عمومی) انتخاب کردند. پس از اشغال نوار غزه در سال 1967 توسط اسرائیل رهبری اخوان در نوار غزه را احمد یاسین عهده‌دار شد.
تاسیس اخوان شام
طرحی در مجلس شورای اخوان فلسطین در سال 1977 م، مطرح شد که طی آن سازمان‌های اخوان در اردن، سوریه، فلسطین و لبنان در سازمان شام متحد می‌شوندو در کنار مصر، سودان و شمال آفریقا قرارگیرند. این طرح به شورای اخوان در اردن ارائه شد و شورا آن را به اتفاق آرا تصویب کرد. در طول سال 1978، مجالس شورایی اردن و فلسطین منحل شد و شورای جدید و رهبری جدیدی به ریاست محمد عبدالرحمن خلیفه و تشکیلات اخوان فلسطین در غزه، کویت، عربستان سعودی، قطر انتخاب شدند و امارات به این سازمان پیوستند، که بلاد الشام نام داشت.
جنبش مقاومت اسلامی
هنگامی که حادثه چهار کارگر فلسطینی در 8 دسامبر 1987 رخ داد رهبری اخوان در نوار غزه آن شب در حضور شیخ احمد یاسین، عبدالعزیز الرنتیسی و عبدالفتاح دخان ملاقات کردند و تصمیم به راه‌اندازی گروهی برای مقابله با این‌گونه رفتارهای رژیم صهیونیستی در مناطق مختلف نوارغزه گرفتند. در 14 دسامبر 1987، جنبش مقاومت اسلامی اولین بیانیه خود را صادر کرد. در جلسه 10 ژانویه 1988 در خانه حسن القیق در بیت‌المقدس، تصمیمی برای تأیید ادامه انتفاضه و گسترش آن در همه شهرها، روستاها و اردوگاه‌ها گرفته شد. در مورد نام مخفف جنبش مقاومت اسلامی به "حماس" نیز که به پیشنهاد حسن القیق بود بحث و تصویب شد.
بدین ترتیب حماس ظهور کرد که منشور خود را در 19 آگوست 1988 صادر نمود. دستگاه فلسطین این کار را ادامه داد و تیپ‌های القسام در ماه مه 1990 به جای "مجاهدین فلسطین" ظاهر شدند. حماس همچنین اولین مجلس شورایی خود را در آگوست 1991 برگزار کرد، زمانی که شیخ عمرالأشقر به عنوان رئیس آن انتخاب شد.
در مورد خیری الأغا وی با اعتقاد به نقش جوانان، از ادامه رهبری جنبش در سال 1993 استعفا و معاون وی موسی ابومرزوق جایگزین شد. دستگاه فلسطین همچنان وابسته به سازمان شام بود تا اینکه رابطه در اکتبر 2011 رسماً منحل شد و حماس یا اخوان‌المسلمین فلسطین از اخوان‌المسلمین در اردن جدا شدند.