سید هادی خسروشاهی

حجت الاسلام و المسلمین سیدهادی خسروشاهی، فاضل محقق و عالم برجسته ی معاصر، نماینده ی امام خمینی ره در وزارت ارشاد ( به مدت دو سال )، نماینده مردم تهران دور اول و دوم مجلس خبرگان رهبری سفیر سابق ایران در واتیکان و رئیس نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در مصر (قاهره)و عضو مجمع عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود.

سید هادی خسروشاهی

نام	سید هادی خسروشاهی
نام پدر	سید مرتضی
متولد	۱۳۱۷
محل تولد	تبریز
اساتید	آیت‌الله بروجردی امام خمینی ره علامه طباطبایی
برخی آثار	‏امام خمینی و جمال عبدالناصر دو مذهب جمال‌الدین الحسینی، داعیة التقریب و التجدید الإسلامی

ولادت

سیدهادی خسروشاهی در سال 1317 شمسی در تبریز چشم به جهان گشود. تاریخ سه قرن از حیات و كوشش علمى و فقهى اجداد وى، كه جملگى از علماى بزرگ و فقهاى نام‌دار ایران و عراق در دوران خود بوده‌اند، این حقیقت را به خوبى روشن مى‌سازد. پدر وى، آیت‌الله سید مرتضى خسروشاهى، از علما و فقهاى بزرگ و صاحب رساله آذربایجان و تحصیل كرده نجف بود. سیدهادی، تحصیلات مقدماتی را در تبریز گذرانید. پس از فوت پدرش عازم قم شد و در حوزه علمیه به ادامه تحصیل پرداخت. از محضر آیاتی چون بروجردی، امام خمینی، شریعتمداری، طباطبایی و ... بهره برده است. شیخ محمد رازی در خصوص خانواده خسروشاهی می‌نویسد: «تمامی اسلاف این خاندان، به تقرب و علم و پرهیزکاری و طهارت و پاکی و ایثار و بذل در راه دعوت به خدا و ارشاد مردم به تعالیم اسلام معروفند...»

تحصیلات

ایشان بعداز طی دوران ابتدایی تحصیل در تبریز، راهی قم شد و در محضر بزرگانی مثل آیات عظام آیت‌الله بروجردی، امام خمینی ره، آیت‌الله شریعتمداری، علامه طباطبایی و دیگر بزرگان کسب فیض نمود.

آثار و تالیفات

تأليفات و آثار مرحوم خسروشاهی به زبان فارسى و عربى منتشر شده است. آثار وى كه بالغ بر هشتاد جلد مى‌شود، بيش از چهل جلد آن‌ها تاكنون بارها در داخل و خارج از كشور چاپ شده است. علاوه بر تأليفات و ترجمه‌ها، 120 جلد كتاب ديگر نيز با تحقيق، توضيح و يا مقدمه وی در ايران، ايتاليا و مصر چاپ و منتشر شده است.

از جمله آثار مرحوم خسروشاهی، ترجمه و تحقیق «امام علی صدای عدالت انسانی» جرج جرداق در 5 جلد است. تدوین و تحقیق مجموعه آثار سیدجمال ‏الدین حسینی (افغانی) در 10 جلد، در ایران و مصر، یکی از خدمات ارزنده دیگر استاد و در واقع، محصول نیم قرن تلاش و کوشش و تحقیق و بررسی در کشورهای اسلامی و عربی است. مجموعه «حرکت ‏های اسلامی معاصر» در 20 جلد، «اسناد نهضت اسلامی ایران» و «مجموعه آثار استاد علامه طباطبائی» از جمله آثاری است که استاد در تألیف، جمع ‌آوری یا تحقیق و ویرایش آن‌ها زحمت و رنج فراوان را پذیرا شده است.

علاوه بر تألیفات و ترجمه‏‌های خود او، استاد همواره در تدوین و تنقیح و نشر آثار اساتیدی چون: آیت‌‏اللَه کاشف ‏الغطا، علامه سیدمحمدحسین طباطبائی، حاج سراج انصاری، سیدمحمد محیط طباطبائی، سیدغلامرضا سعیدی، محمد نخشب و... کوشا بوده و خدمات ارزنده‏ ای را در حفظ فرهنگ اسلامی و نشر اندیشه اصیل اسلامی ارائه داده است. و به همین دلیل است که استاد محمدرضا حکیمی ایشان را «فرهنگبان کوشا» نامیده‌اند.

فعالیت‌های علمی و فرهنگی

استاد خسرو شاهی به عنوان نماینده امام‌خمینی با اغلب مطبوعات اسلامی همکاری داشت. و در سطح جهانی در کنفرانس‌ها و کنگره‌های اسلامی در کشورهای اروپایی و اسلامی شرکت می‌کرد. حجت‌الاسلام خسرو شاهی در مساله تقریب بین مذاهب اسلامی از پیشگامان این حرکت اصلاحی بود. سیره نظری و عملی او، گواهی بر تاکید وی بر اتحاد و تقریب مذاهب دارد و باور این استاد فقید در حوزه جهان اسلام، همبستگی و وحدت بین مذاهب است. استاد در بیانات خویش، بر «مساله وحدت اسلامی و حسن تفاهم و تقریب مذاهب اسلامی» اشارات فراوانی داشت. در این راستا او با اغلب حرکت‌های اسلامی معاصر و رهبران آنها در سراسر جهان اسلام، ارتباط و پیوند نزدیکی داشت.

سید هادی خسرو شاهی در سال 1352 مرکز بررسی‌های اسلامی قم را به عنوان مرکزی وابسته به حوزه علمیه قم تاسیس و به ثبت رسانید، در سال 1361 مرکز فرهنگی اسلامی اروپا را در رم ایتالیا تاسیس نمود. تاسیس دو نشریه انگلیسی زبان به نام‌های اینکوایری و افرین ایونتس به عنوان سفیر ایران در واتیکان از دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی او در دوره پنج ساله تصدی‌گری این منصب بود. حجت‌الاسلام نوراللهیان در این مورد می‌گوید: مرحوم خسروشاهی به زبان انگلیسی مسلط بود و مطالب خبرنگاران خارجی را برای مراجع در قم و نیز خبرنگاران ترجمه می‌کرد؛ وی اندیشه‌های امام(ره) را برای خبرنگاران غربی ترجمه می‌کرد. وی چنان پرآوازه در مصر، لبنان و عراق بود که مصاحبه‌هایش به عربی از ۵۰ سال قبل منتشر می‌شد و در کشورهایی مانند مصر، تونس، الجزایر و ... کارهای علمی داشت.

همچنین به مدت 3 سال در قاهره مصر به عنوان رئیس نمایندگی جمهوری‌اسلامی ایران حضور داشت و به همکاری علمی از جمله سخنرانی، مصاحبه با عالمان آنها می‌پرداخت. که نتیجه این همکاری‌ها انتشار بیش از 50 جلد کتاب درباره انقلاب اسلامی، تشیع و اهل بیت در نشریات مصری است. همچین وی با ایراد سخنرانی‌ها و همایش‌های علمی و فرهنگی در اعتلای فرهنگ اسلامی و صدور انقلاب اسلامی در منطقه تاثیرات فراوان داشته است.

شرکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های بین المللی و اسلامی

حضور مرحوم خسروشاهی در کنفرانس‌ها و همایش‌های اسلامی از دهه 40 به‌صورت یک فرد فعال چه قبل از انقلاب چه بعد از انقلاب قابل توجه بود. ازجمله همراه با دکتر سیدجعفر شهیدی و برخی از اندیشمندان دیگر ایرانیدر همایش هایمصر،الجزایر،پاکستان و هندوستان عمدتاً شرکت می‌کرد.

ارتباط مستمر با شخصیت‌های جهان اسلام

این محقق برجسته با شخصیت‌های اسلامی در جهان اسلام، محققین، متفکرین یا سیاسیون اسلامی مثل احمد بن بلا، عمر تلمسانی رهبر اخوان المسلمین، دکتر یاسین رمضان از رهبران اخوان المسلمین و داماد شهید حسن البنا، شیخ عباس مدنی رهبر جبهه نجات اسلامی الجزایر و دیگر رهبران کشورهای اسلامی در مصر، الجزایر، پاکستان و کشمیر نیز مرتبط بود.

فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی

فعاليت‏‌هاى سياسى استاد فقید از سال 1332 شمسی پس از آشنايى نزديك با آيت‌‏اللَه كاشانى و شهيد نواب صفوى آغاز گرديد. او در خصوص آشنایی با آیت‌الله کاشانی هم گفته است: «مشتاق دیدار با مرحوم آیت‌الله کاشانی بودم که این امر به مدد و همت مرحوم علی حجتی کرمانی میسر شد و او مرا به منزل آیت‌الله کاشانی در پامنار برد و معرفی کرد که پسر فلانی است. آیت‌الله کاشانی نام پدرم را که شنید، گفت: خدا رحمتش کند. مرد متقی و باسوادی بود...»

از جمله فعالیت‌های سیاسی مرحوم خسروشاهی تشکیل هیات مجاهدین اسلام بود که به جهت فعالیت‌هایش شدیدا تحت کنترل ساواک بود. در این زمینه ساواک در گزارشی به تاریخ 7/10/1344 اعلام می‌دارد: «سید هادی خسرو شاهی رهبر مجاهدین اسلام در مدرسه حاج شیخ عبدالحسین عده‌ای طلاب را جمع نموده و به فعالیت‌های سیاسی می‌پردازد.»
به همين دليل، از همان دوران تا زمان پيروزى انقلاب‌اسلامى، بارها در قم، تهران و تبريز دستگير، زندانى و يا تبعيد شده است. در سندی از ساواک به تاریخ 20 اسفند 1343 آمده است: «نامبرده فوق (سید هادی خسرو شاهی) که یکی از محرکین تظاهرات روز 8/12/1343 در مدرسه فیضیه قم می‌باشد همراه با 12 برگ پرونده اعزام گردید. به طوری که از اطلاعیه‌های موجود در پرونده مشارالیه استنباط می‌گردد وی به‌طور کلی در تحریکات روحانیون از ابتدا در فعالیت بوده...»
حضور مرحوم خسروشاهی در تهران و ارتباط با افرادی چون حضرت امام(ره)، هاشمی رفسنجانی، شهید مطهری، شهید مفتح و ... و همکاری در انتشار اعلامیه‌ها به مناسبت های گوناگون از آغاز نهضت تا پیروزی انقلاب بر حساسیت ساواک می‌افزود. بطوری که در گزارشی که ساواک ارائه کرده است در تاریخ 28/3/1346 آمده است: «با پیشنهاد آن ساواک مبنی بر بازرسی منزل نامبرده فوق(سید هادی خسرو شاهی) موافقت حاصل است. خواهشمند است دستور فرمائید نسبت به بازرسی منزل وی با انجام تشریفات قانونی در موقعیت مناسب اقدام و نتیجه را اعلام دارند».
بعد دیگری از فعالیت‌های سیاسی آن مرحوم فعالیت مجله مکتب اسلام است که در این رابطه می‌گوید: «اول هر ماه بنده همراه زنده یاد علی حجتی کرمانی، یک نسخه از آن را برای عرضه به دانشجویان، مسجد هدایت که امامت آن بر عهده آیت‌الله طالقانی بود می‌بردیم... مهم ترین ویژگی مجله آموزش روشنگری و تربیت عملی جوانان اسلام گرا بود... این مجله در پیدایش نسلی که در قلب انقلاب قرار گرفتند نقش بسزایی داشت...»

استاد خسروشاهی به مسائل سیاسی زمان خود آگاه بود و به راحتی از کنار مسائل نمی‌گذشت، برای نمونه می‌توان به قضیه مخالفت وی به کاندیداتوری بنی‌صدر اشاره کرد که در این راستا با مسئولین و تاثیرگذاران مختلف رایزنی می‌کند تا بتواند آنان را هوشیار کند. وقتی دلیل امر را از او جویا شدند می‌گوید: «من کتاب‌های بنی‌صدر را خوانده‌ام با ارزش‌ها و معیار‌های ما زاویه داشته و با روحانیت مشکل دارد».

اندیشه‌های تقریبی

ایشان از فعالان عرصه ی تقریب بین مذاهب اسلامی بود و از نيم قرن پيش، از پيشگامان اين حركت اصلاحى به ‏شمار مى ‏رفت. مكاتبات ايشان با علامه شيخ محمدتقى قمى - مؤسس دارالتقريب قاهره – گواه این سابقه بلند است. در این راستا، استاد با اغلب حركت ‏هاى اسلامى معاصر و رهبران آن ها در سراسر جهان اسلام، ارتباط و پيوند نزديكى داشته است. در دوره اقامت سه ساله در قاهره به‏ عنوان رئيس نمایندگی جمهوری اسلامی ايران، علاوه بر حضور در محافل علمى - سياسى و سخنرانى و مصاحبه تلويزيونى و مطبوعاتى و ده ها نوبت ملاقات با شيخ الازهر و مقامات علمى - سياسى مصر، بیش از 50 جلد كتاب و نشريه درباره انقلاب اسلامى ايران، تشيع و اهل بيت (علیه السلام) تأليف و يا با همكارى و مساعدت ایشان در مصر منتشر گرديد كه اين خود خدمت بزرگى در راستاى‏ وحدت و تقريب بين مذاهب اسلامى است.

وفات

حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی بیش از 60 سال از عمر پر برکت خود را در راستای وحدت جهان اسلام با نوشتن مقاله ، کتاب و صدها سخنرانی صرف کرد. این اندیشمند بزرگ سرانجام در صبح روز پنجشنبه 8 اسفند 1398ش برابر با 3 رجب 1441ق به علت بیماری و کهولت سن درگذشت.