وفاء الأحرار، قرارداد وفاداری به آزادگان، طرح مبادله اسراء و توافقی بین جنبش حماس و رژیم صهیونیستی با میانجیگری مصر در سال 2011 م بود که بر اساس آن 1027 تن از اسرای فلسطینی در مقابل استرداد گیلعاد شلیط، گروهبان اسرائیلی اسیر شده تو نیروهای یگان ویژه جنبش حماس در 25 ژوئن 2006 م، طی دو مرحله که در مرحله نخست، ۴۷۷ اسیر فلسطینی در مقابل انتقال شلیط به قاهره و در مرحله دوم در دسامبر ۲۰۱۱ م ، ۵۵۰ زندانی دیگر آزاد شدند.

وفاء الأحرار
نام رویدادمعامله وفاء الأحرار، قرارداد وفاداری به آزادگان
تاریخ رویداد2011 م
روز رویداد6 اکتبر
مکان رویدادقاهره
عواملجنبش حماس، رژیم صهیونیستی با میانجیگری مصر

اسیر شدن گیلعاد شلیط

گروهی از یگان‌های ویژه جنبش حماس در صبح روز یکشنبه، ۲۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ م، با عبور از تونل حفر شده‌ به طول ۳۰۰ متر، به شکل زیر زمینی از نوار غزه وارد مرز اسرائیل شدند و در قالب سه گروه به برج مراقبت، نفربر زرهی و یک تانک مرکاوا حمله کردند. در حمله به تانک مرکاوا، نیروهای جنبش حماس با پرتاب نارنجک باز و نارنجک‌های دستی به داخل تانک، در آن را بازکرده و طی این انفجار، دو نفر از سربازان صهیونیستی کشته و یک سرباز به شدت زخمی شد و چهارمین نفر از اعضای آن، گروهبان گیلعاد شلیط، با تسلیم خود از تانک خارج شد. پس از این عملیات موفق و بی سابقه، نیرو‌های فلسطینی با موفقیت وارد خاک سرزمین خود شدند. شلیط ۱۹۳۴ روز در مکانی نامعلوم در نوار غزه زندانی بود. تنها نشانه حیات وی، یک نوار صوتی، یک فیلم ضبط شده و سه نامه بود.

تلاش‌ها نافرجام رژیم صهیونیستی

رژیم صهیونیستی که بسیار غافلگیر شده بود، بلافاصله وارد عمل شد. صهیونیست‌ها در ۲۸ ژوئن ۲۰۰۶ برای جستجوی شلیط وارد خان یونس شدند. به اذعان سخنگوی سفارت رژیم صهیونیستی، مقامات این رژیم با حذف تمامی گزینه‌های دیپلماتیک به محمود عباس اولتیماتوم دادند که شلیط ربوده شده را بازگرداند. در همان روز، چهار جنگنده نیروی هوایی رژیم صهیونیستی بر فراز کاخ بشار اسد در لاذقیه به پرواز درآمدند. صهیونیست‌ها که از عملیات موفق فلسطینی‌ها به شدت عصبانی بودند، دلیل پرواز جنگنده‌های اسرائیلی در آسمان سوریه را حمایت اسد از حماس عنوان کردند. با این وجود صهیونیست‌ها در بازپس گیری شلیط شکست خوردند و تحرکات نظامی شان نیز راه به جایی نبرد.

تسلیم اسرائیل با پذیرش توافقنامه مبادله اسرای فلسطینی

مذاکرات غیر رسمی رژیم صهیونیستی و حماس در ۱ ژوئیه ۲۰۰۶، شش روز پس از ربوده شدن شلیط آغاز شد. در آن روز، گرشون باسکین، رئیس هیئت مدیره مرکز تحقیقات و اطلاعات اسرائیل-فلسطین، یک تماس تلفنی بین دکتر غازی حمد، سخنگوی حماس و نوام شلیط، پدر این سرباز ترتیب داد. باسکین با اولمرت نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی تماس گرفت و او را از این تماس مطلع کرد. اواخر دسامبر ۲۰۰۶، مصریان فرمول مورد توافق برای تبادل زندانیان را ارائه کردند که طی آن رژیم صهیونیستی هزار زندانی فلسطینی را در ازای آزادی شلیط در دو مرحله آزاد می‌کرد. این توافق پنج سال بعد محقق شد. روزنامه هاآرتص گزارش داد که رژیم صهیونیستی پیشنهاد مبادله زندانیان را مطرح کرده و تهدید کرده است که اگر حماس این پیشنهاد را رد کند، هیچگونه مبادله‌ای انجام نخواهد شد. حماس نیز در پاسخ هشدار داد که پایان مذاکرات منجر به «ناپدید شدن» شلیط می‌شود.

واکنش‌ها به تصویب توافقنامه

طرفداران طرح تبادل اسرا می‌ترسیدند که در صورت عدم دستیابی به توافق، سرنوشت گیلعاد شلیط به سرنوشت ران آراد، ناوبر نیروی هوایی رژیم صهیونیستی گره بخورد. آراد، ۲۵ سال پیش حین پرواز با هواپیمای جنگی در لبنان سقوط کرد. وی توسط نیرو‌های جنبش امل دستگیر و به حزب الله تحویل داده شد. علیرغم تلاش‌های انجام شده برای مذاکره، صهیونیست‌ها نتوانستند آراد را آزاد کنند. سرانجام، در ژوئن ۲۰۰۸ حزب الله اعلام کرد که آراد مرده است. ران آراد نمادی از شکست‌های پی در پی رژیم صهیونیستی در دستیابی به توافق محسوب می‌شود.

رسانه‌ها

شبکه العربیه در 11 اکتبر 2011 م، طی گزارشی اعلام کرد که جنبش حماس و رژیم صهیونیستی با میانجیگری دو کشور آلمان و مصر در موضوع آزادی گیلعاد شلیط به توافق رسیده و نتانیاهو نیز در جلسه ویژه کابینه متن این توافقنامه تصویب کرده و در نهایت این قرارداد با واسطه گری آلمان و مصر در قاهره به امضا رسیده است.

تحلیلگران اسرائیلی

با اعلام تصویب تواقفنامه، مطبوعات رژیم صهیونیستی به طور گسترده به این موضوع ورود کردند. دان شوفتان، تحلیلگر صهیونیستی، توافق مبادله احتمالی را بزرگترین پیروزی فلسطینیان از زمان تأسیس رژیم صهیونیستی دانست.

مقامات اسرائیلی

شیمون پرز، رئیس جمهور وقت رژیم صهیونیستی از نتانیاهو به دلیل این توافق که از آن به تصمیم شجاعانه تعبیر کرد، از نخست وزیر (نتانیاهو) تشکر کرد. بنیامین نتانیاهو نیز این توافق را برقرار کننده توازن بین خطرات امنیتی رژیم صهیونیستی و بازگشت شلیط به خانواده‌اش دانست. با این حال آوی پازنر، سخنگوی رژیم صهیونیستی، در گفتگو با شبکه تلویزیونی فرنس ۲۴، اهلام کرد که آزادی 1027 نفر از اسرای فلسطینی را در مقابل مبادله شلیط یکی از فجایع بزرگ اسرائیل در پنج سال گذشته است.

نظرسنجی‌ها

بر اساس نظرسنجی که در سال ۲۰۱۱ توسط روزنامه یدیعوت آحارانوت منتشر شد، ۷۹ درصد صهیونیست‌ها از این مبادله حمایت کردند و ۱۴ درصد با آن مخالف بودند. عده‌ای نیز مبادله‌ی بیش از هزار فلسطینی با یک سرباز ساده رژیم صهیونیستی را تحقیرآمیز تلقی کردند. واکنش فلسطینی‌ها به توافق مثبت بود و برخی معتقد بودند حماس می‌تواند از این پس به توافقات بهتری دست یابد.

تشکیلات خودگردان و حماس

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز از این توافق حمایت کرد و گفت تلاش‌ها برای آزادی زندانیان باقی مانده در زندان‌های رژیم صهیونیستی ادامه خواهد یافت. خالد مشعل، رهبر حماس نیز این توافق را یک پیروزی برای مردم فلسطین دانست.گردان‌های عزالدین قسام، در بیانیه تلویزیونی اعلام کرد: «تا زمانی که زندان‌های صهیونیستی تعطیل نشوند، تسلیم نمی‌شویم. یک فصل به پایان رسید، اما فصل‌های دیگری وجود دارد.» اخیرا نیز تصویری از چهار زندانی اسرائیلی در رسانه گردان‌های عزالدین قسام به نمایش درآمد و اعلام شد که تلاش برای آزادی زندانیان فلسطینی ادامه خواهد داشت.

نحوه اجرای طرح مبادله

تبادل اسرای در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله نخست در صبح 19 اکتبر سال 2011 م ، اسرائیل 477 اسیر فلسطینی را آزاد و تحویل صلیب سرخ بین المللی داد و در مقابل حماس، گیلعاد شلیط را به مصر تحویل داد که این تبادل نشان دهنده آغاز روند مبادله بود. در 18 دسامبر 2011 م نیز مرحله دوم، تکمیل قرارداد، اسرائیل 550 اسیر فلسطینی را آزاد کرد که 505 نفر از آنان راهی کرانه باختری و بقیه به سمت نوار غزه حرکت کردند.

فرماندهان و شخصیت‌های برجسته آزاد شده

پیامدهای این توافق