عبدالحلیم محمود
عبد الحليم محمود از علمای برجستۀ الأزهر و وزیر اوقاف مصر، بین سال‌های 1393 تا 1397 هجری قمری به جایگاه شیخ الأزهر نائل شده است.
| نام | عبدالحلیم محمود |
|---|---|
| نامهای دیگر | شیخ عبدالحلیم محمود |
| ولادت | 1328هـ / 1910م |
| وفات | 1397 هـ / 1978م |
| محل تولد | روستای السلام، بلبيس، مصر |
| محل وفات | قاهره - مصر |
| مذهب | حنفی |
| برخی آثار | أوروبا والإسلام. التوحيد الخالص. |
زندگی شخصی
در 2 جمادى الأولى سال 1328هـ مطابق با 12 مه 1910م، در روستای السلام مركز بلبيس در استان شرقی به دنیا آمده و در یک خانوادۀ مذهبی رشد کرد. پدر او از دانش‌آموختگان الأزهر بود اما تحصیلات خود را به پایان نرانده بود.
زندگی علمی
عبدالحلیم قرآن را حفظ کرده و در سال 1923م به الأزهر رفت. او در سال 1351 هـ / 1932م به مقام عالمیت الأزهر نائل شده سپس برای ادامۀ تحصیلات تکمیلی به فرانسه سفر کرد و در سال سنة 1359 هـ / 1940م موفق به اخذ مدرک دکترا در فلسفه اسلامی شد. بعد از بازگش از فرانسه به عنوان استاد دانشکدۀ اللغة العربية از دانشکده‌های الأزهر مشغول به تدریس شد. او در سال 1384 هـ / 1964م به عنوان رئیس دانشکدۀ اصول الدين برگزیده شد. سپس به عنوان عضو مجمع البحوث الإسلامية و بعدها به عنوان دبیرکل این مجمع انتخاب شد. او در سال 1390 هـ / 1970م به عنوان وزير اوقاف وشئون الأزهر انتخاب گردید.
رسیدن به جایگاه شیخی الأزهر
عبدالحليم محمود وقتی به مقام شیخی الأزهر رسید ده سال قبل دولت اختیارات شیخ الأزهر را کاملا محدود کرده و اختیارات او را به وزیر اوقاف و شئون الأزهر داده بود و این قضیه در زمان شیخ شلتوت اتاق افتاده بود او با شاگرد خود به نام دکتر محمد البهی که وزیر اوقاف بوده اختلاف و نزاع داشته و این امر باعث شد در سال 1381 هـ / 1961م قانونی وضع شده و اختیارت شیخ الأزهر به وزیر اوقاف داده شود و نام این وزارتخانه به وزارتخانۀ اوقاف و شئون الأزهر تغییر یابد. اما عبدالحلیم محمود با درایت و تدبیر توانست دوباره جایگاه شیخ الأزهر را احیا کرده بلکه جایگاه و شئون او را فراتر از آنچه قبل بود تثبیت کند.
او در 22 صفر سال 1393هـ / 27 مارس 1973م به مقام شیخی الأزهر رسید و در 17 جمادى الآخرة سال 1394هـ / 7 ژوئیه 1974م توانست قانونی را تصویب کند که تثبیت کنندۀ جایگاه شیخ الأزهر بود در این قانون چنین آمده:
«شيخ الأزهر هو الإمام الأكبر وصاحب الرأي في كل ما يتصل بالشئون الدينية والمشتغلين بالقرآن وعلوم الإسلام، وله الرياسة والتوجيه في كل ما يتصل بالدراسات الإسلامية والعربية في الأزهر.» در این قانون شیخ الأزهر از جهت جایگاه و رتبه همچون دیگر وزراء بوده و در ترتیب مقدم بر دیگر وزیران است البته بعد از فوت عبدالحلیم محمود قانونی تصویب شده و جایگاه شیخ الأزهر را هم‌تراز نخست وزیر دانست. عبدالحلیم محمود در مدت زمانی که شیخ الأزهر بود خدمات و فعالیت‌های زیادی در راستای ترویج دین اسلام و اصلاح امور مسلمانان انجام داد.
آثار
از او بیش از 60 اثر در فلسفه و تصوف بجای مانده است که بعضی از آنها به زبان فرانسوی است که از آن جمله می‌توان به آثار ذیل اشاره کرد:
1. استاذ السائرين الحارث المحاسبي
2. الإسراء والمعراج
3. الإسلام والعقل
4. الإمام الرباني الزاهد عبد الله بن المبارك
5. الحمد لله هذه حياتى
6. الرعاية لحقوق الله للمحاسبي
7. السنة ومكانتها في التشريع الإسلامي
8. العارف بالله أبو الأنوار شمس الدين الحفني
9. العارف بالله بشر بن الحارث الحافي
10. العارف بالله سهل بن عبد الله التستري حياته وآراؤه
11. العالم العابد العارف بالله ذو النون المصري
12. العبادة أحكام واسرار
13. الفضيل بن عياض صوفي من الرعيل الأول
14. القرآن في شهر القرآن
15. القرآن والنبي
16. القطب الشهيد عبد السلام بن بشيش
17. الليث بن سعد إمام أهل مصر
18. إمام التابعين سعيد بن المسيب
19. أوروبا والإسلام
20. تفسير سورة آل عمران
21. دلائل النبوة ومعجزات الرسول صلى الله عليه وسلم
22. سفيان الثوري أميرالمؤمنين في الحديث
23. سيدنا زين العابدين
24. سيدي أبو البركات احمد الدردير
25. شيخ الشيوخ أبو مدين الغوث حياته ومعراجه إلى الله
26. فاذكروني أذكركم
27. فتاوى الامام عبد الحليم محمود
28. فتاوى عن الشيوعية
29. قضية التصوف المدرسة الشاذلية
30. قضية التصوف المنقذ من الضلال
31. لطائف المنن للعارف بالله ابن عطاء الله السكندري
32. محمد رسول الله
33. مع الانبياء والرسل
34. موقف الإسلام من الفن والعلم والفلسفة
35. وربك الغفور ذو الرحمة
36. أبو ذر الغفاري والشيوعية
37. أقطاب التصوف الثلاثة السيد أحمد البدوي، السيد أحمد الرفاعي، السيد عبد الرحيم القناوي - صلاح عزام - تقديم عبد الحليم محمود
38. التفكير الفلسفي في الإسلام
39. الحج إلى بيت الله الحرام
40. الرسالة القشيرية سيرة ذاتية ومنهاج و مفاهيم صوفية لاقطاب التصوف الاسلامى
41. الرسول صلى الله عليه وسلم لمحات من حياته
42. السيد احمد البدوي رضي الله عنه
43. الصلاة أسرار وأحكام
44. الطريق إلى الله - كتاب الصدق لأبي سعيد الخراز
45. المشكلة الأخلاقية والفلاسفة
46. تاج الصوفية أبو بكر الشبلي حياته وآراؤه
47. سلطان العارفين أبو اليزيد البسطامي
48. شرح الحكم العطائية للشيخ زروق
49. شهر رمضان
50. عوارف المعارف 2
51. فلسفة ابن طفيل
52. كتاب الجهاد
53. مقالات في الإسلام والشيوعية
54. وازن الارواح - اندريه موروا
55. يارب
56. الإسلام والإيمان
57. تربية الناشئ المسلم
58. قطبا المغرب سيدي عبد السلام ابن بشيش.
وفات
صبحگاه روز سه‌شنبه 15 ذو القعدة 1397 هـ / 17 أكتوبر 1978م در قاهره از دنیا رفت.