مضطربه از جمله فرقه های اسلامی با تفکر جبرگرایانه معرفی شده است.

مضطربه
ناممضطربه
نام رایجمضطربه
عقیدهانسان فاعل افعال خود نیست بلکه خداوند همه کارها را انجام می دهد.


ابن کمال پاشا در الفرق و المذاهب فرقه‌های جبریه را دوازده فرقه برشمرده و اولین آنها را مضطریه معرفی می‌کند. وی سپس به افعالیه، معیه، مفروغیه، نجاریه، منانیه، کسبیه، سابقیه، حبیه، خوفیه، فکریه و خشبیه اشاره می‌کند. مصحح کتاب به نسخه‌ای دیگر از این کتاب اشاره کرده و نسخه بدل مضطریه را مطریه ضبط کرده است.[۱] ابن جوزی در تلبیس ابلیس جبریه را به دوازده فرقه تقسیم می‌کند که عبارتند از: مضطربه، افعالیه، مفروغیه، نجاریه، مُتَأَنِّیه، کسبیه، سابقیه، حبّیه، خوفیه، فکریه، خسّیه و معیه.

اعتقادات

پیروان این فرقه بر اساس تفکر جبرگرایانه معتقدند که اگر فعلی از انسان سر بزند آن فعل منتسب به او نیست بلکه منتسبب به خداوند است و او همه کارها را بجا می‌آورد. ابن‌جوزی درباره فرقه مضطربه می‌نویسد: «آدمی هیچ فعلی ندارد بلکه خدا همه افعال را انجام می‌دهد.»[۲]

پانویس

  1. الفرق و المذاهب، ابن کمال پاشا، ص84 / الفرق و الجماعات فی الاسلام، ابکار سقاف، ص23.
  2. تلبیس ابلیس، ابن جوزی، ص42