محمد واعظ زاده خراسانی
| نام | واعظ زاده، محمد |
|---|---|
| مشهور به | آیت الله واعظ زاده خراسانی |
| متولد | 1304 شمسی / 1343 قمری |
| محل تولد | مشهد - ایران |
| اساتید | سید حسین طباطبایی بروجردی؛ سید محمد حجت؛ سید صدرالدین صدر؛ سید محمدرضا گلپایگانی؛ محمدعلی اراکی؛ امام خمینی |
| آثار | سلسلة أعلام التقریب؛ مقدّمة وتحقیق «عشر رسائل للشیخ الطوسی»؛ تصحیح «رجال الكشی»؛ تصحیح «الفهرست» للشیخ الطوسی؛ تحقیق وإكمال كتاب «حدیث الثقلین» للشیخ قوام الدین قمّی وشنوی |
| وفات | 1395/09/28 شمسی |
محمد واعظ زاده خراسانی (زاده 1304 شمسی در مشهد مقدس - متوفای 1395 شمسی) مؤسس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و اولین دبیر کل آن است. وی در زندگی پر فراز و نشیب خود، تلاش وافری در زمینه اتحاد امت اسلامی در مقابل دشمنان مسلمانان و در راه دفاع از سرزمین های اسلامی با بارز نمودن شعار اتحاد و تقریب پیروان مذاهب اسلامی، به انجام رسانیده است.
تولد
محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ شمسی برابر با ۲۳ ذیقعده ۱۳۴۳ قمری در شهر مشهد مقدس در یک خانواده مذهبی و روحانی - که تا چند نسل از وعاظ نامی خراسان بوده‌اند - دیده به جهان گشود.
تحصیلات
وی پس از گذراندن دوره مكتب خانه ومدرسه در سال 1318 شمسی همراه پدرشان، مرحوم حاج شیخ مهدی واعظ خراسانی راهی نجف اشرف شده و تا اواسط سال 1321 در آنجا ادبیات، مقدمات و سطوح ابتدائی فقه واصول را فرا گرفت. در این سال به مشهد مراجعت نمود و در حوزه علمیه مشهد تحصیلات حوزوی را تا سال 1328 در رشته‌های مختلف علوم اسلامی اعم از نقلی وعقلی و معارف ونیز سطوح عالی و بخش‌هایی از درس خارج فقه و اصول را نزد استادان آن حوزه مانند: آیت الله سید یونس اردبیلی، آیت الله كفائی، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی، آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله حاج شیخ كاظم دامغانی و دیگران طی نمود.
هجرت به قم
در شهریور سال 1328 شمسی به حوزه علمیه قم آمد و طی ١١ سال از درس‌های استادان بزرگ آن سامان ومراجع تقلید وقت: آیت الله بروجردی، آیت الله سید محمد حجت، آیت الله سید صدر الدین صدر، آیت الله گلپایگانی، آیت الله اراكی و چند سال از درس اصول حضرت امام خمینی(ره) واز درس فلسفة علامه طباطبایی استفاده نموده و درعلوم نقلی وعقلی از ایشان اجازه اجتهاد دریافت كرد. همچنین اجازه نقل حدیث را از شخصیت‌های بزرگ از جمله علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی، علامه سمنانی، آیت الله رامهرمزی و اجازة شفاهی از آیت‌الله بروجردی اخذ نمود.
وی در حوزه علمیه قم در تدوین كتاب «جامع احادیث الشیعه» نزد آیت الله بروجردی شركت داشته است. و نیز ایشان از مؤسسین و نویسندگان مجله قدیمی و پربار «درسهایی از مكتب اسلام» بوده وهمراه بزرگان حوزه ـ كه برخی اكنون مرجع تقلید هستند مانند آیت الله مكارم شیرازی، آیت الله اردبیلی، آیت الله نوری همدانی - در تنویر افكار مردم خصوصا نسل جوان می‌كوشیدند.
تدریس در دانشگاه‌های مشهد
یكی از پربارترین دوره‌های زندگی ایشان مربوط به زمانی است كه از سال 1339 شمسی به جهت تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد از ایشان دعوت به عمل آمد و با تشویق آیت الله شیهد دكتر بهشتی در دانشكده معقول ومنقول سابق (دانشكده الهیات ومعارف اسلامی كنونی) به تدریس مشغول گردید.
او در زمینه‌های تفسیر قرآن، فقه، فقه الحدیث، تاریخ تفسیر، تاریخ حدیث، تاریخ علوم عقلی، تاریخ فقه، قواعد فقه، تاریخ علوم اسلامی، تاریخ اسلام و گاهی فلسفه وكلام به تدریس وارشاد دانشجویان همت گماشت. وسالها به‌عنوان استاد تمام وقت دانشگاه به تربیت نسل جوان این مرز و بوم پرداخته و تاكنون به این مهم اشتغال دارد. چندی هم در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد ونیز در دانشگاه تربیت مدرس و دانشكدة الهیات دانشگاه تهران تدریس نموده است.
فعالیت‌های فرهنگی
وی، همچنین علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، به فعالیت‌های فرهنگی دیگری اشتغال داشته كه فهرست وار اشاره می‌شود:
برگزاری كنگرة هزاره شیخ طوسی در سطح جهانی در سال 1350 شمسی با شركت علما وپیشوایان فرق مختلف اسلامی و عده‌ای از مستشرقین (به مناسبت هزارمین سال ولادت وی)، سرپرستی نشریة دانشگاه الهیات مشهد، همكاری با مجله آستان قدس رضوی، وبعدها تصدی مسؤولیت ومدیریت آن، شركت در كنگره‌های مختلف در داخل و خارج كشور قبل وبعد ازانقلاب اسلامی كه در یكی از همین كنگره‌ها ایجاد «مجمع تقریب» پیشنهاد و با حكم رهبر معظم انقلاب اسلامی دبیر كلی آن به عهده وی گذاشته شد، و تا سال 1380 نیز در این سمت مهم فرهنگی به هدایت فعالیت‌ها واهداف آن همت گماشت. وی اكنون عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. ایشان از بسیاری از كشورهای اسلامی دیدار نموده و با اندیشمندان وشخصیت‌های برجستة جهان اسلام تماس حاصل كرده و در كنگره‌ها سخنرانی نموده است.
تأسیس مجمع جهانی تقریب
مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در راه نزدیكی وتقارب میان فرق مختلف اسلامی از جمله شیعه و سنی واز بین بردن اختلافات ساختگی و تعصبات نادرست، فعالیت نموده، می‌كوشد میان مسلمین وحدت والفت برقرار نماید.
از سوی این مجمع مجلة رسالة التقریب به اشراف وی به زبان عربی منتشر می‌گردد كه حاوی مقالات وسخنرانی‌های عربی او است.
همچنین كتابهائی چند در مركز تحقیقات قم وابسته به این مجمع با اشراف وی وبعضا با مقدمه ایشان، تألیف و تحقیق گردیده است. كما اینكه دانشگاه مذاهب اسلامی با ابتكار و اشراف وی در تهران تأسیس گردیده است. استاد واعظ زاده در هیأت‌های امنای دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسةعالی شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و در شورای عالی كتابخانه ملی عضویت دارد و نیز چندی با سازمان سمت همكاری داشته است و نیز دو گروه قرآن واقتصاد اسلامی در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی تحت مدیریت وی است.
آثار و تأليفات
از واعظ زاده خراسانی آثاری چند به رشته تحریر در آمده كه به شرح ذیل است:
1 ـ تصحیح و تحقیق دو كتاب «المقنع والهدایة» از شیخ صدوق.
2 ـ شركت در تألیف جامع احادیث الشیعه.
3ـ تحقیق و ترجمة كتاب «الجمل والعقود فی العبادات» از شیخ طوسی.
4 ـ گردآوری، تصحیح وانتشار مقالات كنگره شیخ طوسی درسه جلد و نیز كتاب رجال... وفهرست شیخ طوسی از سوی آن كنگره در دو جلد.
5 ـ تحریر مقالات فراوان در مجلات مكتب اسلام، نشریه دانشكدة الهیات، نشریه مشكوة به زبان فارسی، و در مجلة الارشاد، رسالة القرآن، رسالة الثقلین، رسالة التقریب به زبان عربی.
6 ـ سخنرانی‌ها و تحقیقاتی دربارة استاد مطهری كه دریادنامه‌های ایشان و نیز در كتاب «سه گفتار دربارة استاد شهید مطهری» چاپ شده است.
7 ـ سخنرانی‌ها و مقالات راجع به وحدت و تقریب كه بخشی از آنها در كتاب ندای وحدت چاپ شده است.
8 ـ مصاحبه‌های فراوان كه بخشی از آنها در كتاب پیام وحدت و ویژهنامههای كنگره‌های وحدت، و مجلة حوزه و ویژهنامههای علامه جعفری و حضرت آقای فلسفی و جز اینها چاپ شده است.
9 ـ تقریرات درس اساتید وی در مشهد و قم در فقه واصول در چند مجلد.
10 ـ مقالاتی راجع به امام و انقلاب در كتاب امام خمینی وانقلاب اسلامی.
11 ـ مقدمه و تقریظ بر كتابهائی چند از جمله مقدمه مفصل سلسلة كتب رجالیة آیت الله بروجردی كه زیر نظر استاد واعظ زاده در مشهد چاپ شده است. ونیز مقدمة «الرسائل العشر» از شیخ طوسی كه از سوی انتشارات جامعة مدرسین در قم چاپ گردیده است، مقدمات تفسیر هدایت، ترجمه جوامع الجامع فرهنگ لغات قرآن، فروغ قرآن، امیر المؤمنین اسوة وحدت، كلمات قرآن، وكتاب رسول الله از شیخ ابو زهره وفهرست شیخ طوسی ورجال كشی چاپ دانشگاه مشهد به فارسی ومقدمة كتاب قوارع القرآن، ناصریات، كنز العرفان، بدایة المجتهد، المعجم فی فقه لغة القرآن، نصوص فی علوم القرآن، نصوص فی الاقتصاد الاسلامی.
12 ـ طرح و مشاركت در تألیف كتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن وسر بلاغته» كه زیر نظر وی در گروه قرآن بنیاد پژوهشهای اسلامی در دست تألیف ویك جلد از آن چاپ شده و جلد 2 و 3 در دست چاپ است.
13 ـ طرح ومشاركت در تألیف كتاب «نصوص فی الاقتصاد الاسلامی كتابا وسنة وفقها» كه در گروه اقتصاد اسلامی آن بنیاد تألیف وتاكنون 9 مجلد از آن چاپ شده است وبقیه در شرف چاپ است.
14 ـ طرح ومشاركت در تالیف كتاب «نصوص فی علوم القرآن» كه در گروه قرآن آن بنیاد در دست تألیف است.
15 ـ گردآوری احادیث عترت از طرق اهل سنت با شركت دیگران كه در قم زیر چاپ است.
16 ـ كلیاتی در تاریخ فقه كه بخشی از آن در مجلة دانشكده الهیات مشهد چاپ گردیده وهمچنان ادامه دارد.
وفات
آیت‌الله واعظ زاده خراسانی صبحگاه روز یکشنبه ۲۸ آذرماه ۱۳۹۵ دار فانی را وداع گفت.