احمد الدمنهوری
احمد الدمنهوری (1101 - 1192 ه. ق.) دهمین شیخ الازهر. او بر مذاهب چهارگانه اسلامی احاطه داشت ، در حالی که در جامعه آن روز مصر بیشتر به تبحرش در علم طب مشور بود.
تولد
احمد بن عبدالمنعم بن یوسف بن صیام الدمنهوری ، متولد سال 1101 هجری قمری / 1689 م در شهر دامنهور که متولد شد. وی در مکتب خانه روستا تحصیل کرد ، قرآن کریم را حفظ نمود و اصول خواندن و نوشتن را آموخت. سپس به قاهره نقل مکان کرد ، و در جوانی به الازهر پیوست و علوم دینی و ادبیات را با تلمذ نزد اساتید وقت الازهر مانند شیخ الشنواني، عبد الرؤوف البشبيشي، عبد الجواد المرحومي، عبد الدائم الأجهوري، و ... آموخت. وی فقه مذاهب اربعه را آموخت ،و در این علوم چنان مسلط شد که به مذاهبی شهرت یافت . وی کتابهای در موضوعات تفسیر ، حدیث ، ارث(فقه) ، فلسفه ، علم اصول ، ادبیات ، هندسه ، نجوم، منطق و پزشکی را آموخت[۱].
تحصیلات و اساتید
وی بر فقه مذاهب اربعه مسلط بود.وی را به عنوان یک دانشمند برجسته و نویسنده ای بزرگ در دوران خود توصیف می کنند.شیخ الدمنهوری سمت های مختلفی در الازهر برعهده گرفت تا اینکه به مدت ده سال به ریاست الازهر انتخاب شد تا در میان شیوخ الازهر اولین پزشکی باشد که به این سمت برگزیده شد. وی مطالعات پزشکی و کتاب الموجز را از احمد القرافی الحکیم آموخت. قانون ابن سینا را نزد شیخ سلامه الفیومی و ریاضیات ، را نزد شیخ محمد الشهیمی آموخت.
وی فقیهی حنفی مذهب بود که در ادبیات نیز اشتهار داشت و در سی و چهار سالگی به مقام فتوا رسید و همچنان به آموختن و مطالعه ادامه داد ، تا اینكه توانست در علوم هندسه ، کیمیا و نجوم نیز استاد شود. چندین کتاب در علم پزشکی به روایت مورخان از او به یادگار مانده از جمله کتاب "القول الصريح في علم التشريح" در علم آناتومی و کتاب "القول الأقرب في علاج لسع العقرب" در درمان عقرب گزیدگی که نسخه خطی آن در کتابخانه مصر موجود است.
شیخ الازهر
وی ریاست الازهر را در سال 1183 هجری قمری / 1768 م به دست گرفت و جانشین شیخ عبدالرئوف محمد السیجینی شد.
آثار
پزشکی نسخه خطی کتاب «الكلام اليسير في علاج المقعدة والبواسير». درباره درمان سنگ کلیه ، مشکلات مقعدی و بواسیر «القول الصريح في علم التشريح» در علم کالبدشکافی و تشریح . «القول الأقرب في علاج لسع العقرب». درباره گزندگان و سموم.
ادبیات عرب
«حلية اللب المصون في شرح الجوهر المكنون»، در بلاغت است که چندین بار چاپ شده و محور درس بلاغت حوزه های علمیه بود.
علوم حدیث و منطق
«إيضاح المبهم من معاني السلم» در علم منطق. «نهاية التعريف بأقسام الحديث الضعيف» در علم حدیث.
علوم اخلاق
«سبيل الرشاد إلى نفع العباد» در علم اخلاق.
زمین شناسی
«رسالة عين الحياة في استنباط المياه» در زمین شناسی.
سیاست
«منهج السلوك في نصيحة الملوك» در آیین کشورداری و حکومت.
علم کیمیا
«الدرة اليتيمة في الصنعة الكريمة».
فقه
«الفتح الرباني بمفردات ابن حنبل الشيباني»در فقه حنبلی. «فيض المنان بالضروري من مذهب النعمان»، در فقه حنبلی. «إقامة الحجة الباهرة على هدم كنائس مصر والقاهرة»
عقاید
«الكلام السديد في تحرير علم التوحيد».
درگذشت
شیخ احمد الدمنهوری سرانجام پس ازسالها ممارست در راه علم و بیش نود سال زندگی در روز یکشنبه 11 رجب 1192 هجری قمری مطابق با 4 آگوست 1778 میلادی در خانه شخصی اش در گذشت.