اصحاب صفه
«اصحاب صفه» عنوان جمعى از مسلمانان پاکباخته و تهیدستى است که در صدر اسلام و زمان پیامبر اسلام(ص) در رکاب آن حضرت بودند و چون در مدینه خانه و آشیان و آشنایى نداشتند، در گوشه اى از مسجد، سکویى ساخته شده بود که در همان جا روزگار مى گذراندند و به عبادت مشغول بودند، هنگام جهاد هم به میدان رزم مى شتافتند. آنچه پیش رو دارید، ترجمه فشرده اى است از جزوه «اصحاب الصفه» تألیف «ابوتراب الظاهرى» که در عربستان چاپ شده است. گرچه درباره این مسلمانان فداکار و حاضر در صحنه، باید کاوشى عمیق تر انجام گیرد تا روحیات و رفتار آنان «اسوه» مسلمانان تهیدست و جانباز قرار گیرد، لیکن فعلاً به همین حد اکتفا مى شود تا به یارى خداى بزرگ در آینده گامهاى بلندترى برداشته شود و در این زمینه تحقیقات جامع ترى صورت گیرد. (مترجم) در روایت است که «اصحاب صفه»، گروهى تهیدست بودند.
اصحاب صفه اصحاب صفه كه آنان را اهل صفه نيز خوانند، دستهاى از ياران پيغمبر (ص) بودند، كه از مكه پس از آن حضرت به مدينه هجرت كردند، و دستهاى ديگر بودند كه به مدينه آمدند و اسلام پذيرفتند. چون اكثر ايشان از فقرا و مردمان تنگدست بودند، و جا و مأوايى نداشتند در ايوان مسقفى در قسمت شمالى مسجد پيغمبر (ص) مسكن گزيدند، و غالبا اهل مدينه خوراك و لباس ايشان را تأمين مىكردند. چون شب در مىرسيد، در خانه پيغمبر (ص) كه همسايه مسجد النبى بود، ظرفى پر از جوى آميخته با نخود قرار مىدادند، و ايشان از آن ارتزاق مىكردند. از اين جهت آنان را ضيوف الاسلام، يعنى مهمانان اسلام مىخواندند. راويان در شمار ايشان اختلاف كردند، بعضى شمار ايشان را ده يا سى و يا نود و دو و يا نود و سه و برخى عددشان را به چهارصد تن رسانيدهاند. گويند ابو ذر غفارى، حذيفه عبسى، واثله ليثى، ابى مويهبه، عمار ياسر، بلال حبشى، خباب بن ارت، سلمان فارسى و صهيب بن سنان رومى از ايشان بودهاند. ابو نعيم اصفهانى در كتاب «حليه الاولياء» بحثى درباره اهل صفه دارد. تقى الدين سبكى كتابى تحت عنوان «التحفه فى الكلام على اهل الصفة» نوشته
فرهنگ فرق اسلامى، متن، ص: 63
است. عبد الرحمن سلمى كتابى در تاريخ اهل صفه تصنيف كرده است. بعضى از محققان، صوفيه را به اهل صفه نسبت دادهاند كه درست نيست زيرا نسبت صفه در عربى صفى مىشود نه صوفى. صوفى منسوب به كلمه صوف است كه به معنى پشمينهپوش مىباشد. ظاهرا اصحاب صفه پاسداران و محافظان مخصوص پيغمبر بودهاند. دايرة المعارف الاسلاميه، ج 3، ص 105. .274 .P ,Iemot -malsI'Ledai depolcycnE اصحاب طاعة لا يراد الله بها اين فرقه معتقد بودند كه بسيارى از طاعتهاست كه صاحبان آن بدان طاعتها رضاى خداى را اراده نكنند، و اين طاعتها در نزد ابو الهذيل و پيروان قدرى او درست است. اينان گويند كه: اين طاعتها اگر چه به قصد قربت نباشد صحيح است. الفرق بين الفرق، ص 62. تاريخ مذاهب اسلام، ص 65.