مشعر، سرزمینی است در حدود 12 کیلومتری عرفات، که در مسیر عرفات به سوی مکه قرار دارد. این سرزمین بین تنگه دو کوه (مازمین) و وادی محسر واقع شده و حدود 4 کیلومتر طول دارد. توقف در آن، از ارکان حج است.

مشعر
مشعر
نام مَشْعَر • مَشْعَرُالحرام
نامهای دیگر مزدلفه • جمع • قُزَح • مشعرالحرام

حُجاج در راه بازگشت از عرفات به سوى مكه، از وادى مأزَمَيْن مى ‏گذرند كه ميان دو كوه است. «مأزم» به معناى راه تنگ و به عبارت ديگر، تنگه است، اين اشاره به دو راه رفت و برگشتِ تنگِ اين ناحيه دارد. حاجى با عبور از اين وادى، به مزدلفه يا سرزمينِ مشعرالحرام مى ‏رسد.و در آنجا با قصد قربت شب را به صبح می‌رسانند. مشعر را به نام‌های مزدلفه، جمع، قُزَح و مشعرالحرام نیز می‌خوانند.

مشعر در قرآن

خداوند در قرآن از اين سرزمين ياد كرده است: (لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللهَ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) [۱] باکی نیست که در هنگام حجّ کسب معاش کرده و از فضل خدا روزی طلبید، پس آن گاه که از عرفات بازگشتید در مشعر ذکر خدا کنید و به یاد خدا باشید که شما را پس از آنکه به ضلالت (کفر) بودید به راه هدایت آورد.

دلیل نامگذاری مشعر

واژه «مشعر» به مکانی گویند که شعار خدا و نشان خداجویی و خدا خواهی در آن کاملا پیدا است. [۲]

در مورد نام‌گذاری مشعر گفته‌اند:

آنجا مرکزی برای شعار حج و نشانه‌ای از این مراسم عظیم است. [۳] و نیز مشعر به معنای نشان راه است و این سرزمین نشان مکان و عبادت خداوند است. [۴]

واژه «مزدلفه» (از ماده «ازدلاف») به معنای نزدیک شدن یا اجتماع است. [۵] از آن جهت به سرزمین مشعر، «مزدلفه» گویند که مردم با کوچ از عرفات به سوی مشعر، به مکه و یا به خدا نزدیک می‌شوند و یا به جهت آنکه مردم در مشعر اجتماع می‌کنند. [۶]

در حدیثی از امام صادق(ع)[۷] حکایت شده است: جبرئیل(ع) به هنگام آموزش مناسک حج به حضرت ابراهیم(ع)[۸]، بعد از غروب روز عرفه و هنگام حرکت به مشعر به ابراهیم(ع) فرمود: «ازدلف الی المشعر الحرام»؛ «به سوی مشعر الحرام حرکت کن و به آنجا نزدیک شو». [۹]

پانویس

  1. آیه 198 سوره بقره
  2. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن کریم، ج۶، ص۷۷، ماده «شعر».
  3. مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۶۰
  4. طبری، محب‌الدین، القری لقاصد‌ام القری، ص۱۵۴
  5. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵ ص۶۸
  6. حموی، یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۱۲۱
  7. ر.ک:مقاله امام صادق (ع)
  8. ر.ک:مقاله حضرت ابراهیم(ع)
  9. مجلسی، بحار الانوار، بحارالانوار، ج۹۹، ص۲۶۶.