حارثیه
حارثيه از فرقه منسوب به اسحاق بن زيد بن حارث انصارى بودند.
موسس
نوبختی در فرق الشیعه قائل است که رهبر فرقه حارثیه شخصی به نام عبدالله بن الحارث است. [۱]
تاریخچه
در باره او گفته اند که از کسانی است که بعد از مرگ عبدالله بن معاویه به رهبری فرقه خویش رسید و پیروانش به نام او منسوب هستند. او اهل مدائن و به عبدالله مدائنی یا عبدالله بن مدائنی نیز خوانده می‌شود. پدر او زندیقی بوده است. [۲]
ظهور فرقه
فرقه هاشمیه که شاخه اصلی کیسانیه بعد از مرگ محمد بن حنیفه است، بعد از مرگ ابوهاشم به چند فرقه دیگر منشعب شد. ازاین رو محمد بن الحنیفه رئیس فرقه هاشمیه در مورد جانشینی خویش و امامت فرقه به فردی به نام عبدالله بن عمرو بن حرب کندی وصیت نموده است. بدین ترتیب طرف‌داران عبدالله بن عمرو، فرقه‌ای منشعب شده از هاشمیه راتشکیل دادند؛ اما بعد از این تشکل طرف‌داران عبدالله بن عمرو به این نتیجه رسیدند که او صلاحیت علمی و دینی برای جانشینی ابوهاشم را ندارد به همین دلیل از او روی برگردان شدند و به جانشینی عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب روی آوردند و از جمله کسانی که از اصحاب عبدالله بن معاویه به شمار می‌رفته، عبدالله بن حارث بوده است تا اینکه بعد از کشته شدن عبدالله بن معاویه به امر ابومسلم خراسانی، عده‌ای از طرف‌داران عبدالله بن معاویه به انتخاب جانشینی برای رهبر فقید خویش دست زدند و رهبر منتخب این عده کسی نبود جز زندیق زاده‌ای که عبدالله بن حارث نام داشت. به این ترتیب فرقه حارثیه با جدا شدن از فرقه حربیه مستقل شد و چون حربیه از منشعبات هاشمیه کیسانیه می‌باشد، در نهایت فرقه حارثیه نیز از شاخه‌های کیسانیه می‌شود. [۳]
اعتقادات
حارثيه معتقد بودند که روح عبد اللّه بن معاويه در اسحاق بن زيد حلول كرده است. اسحاق بن زيد بن حارث از اهالى مداين بود و پيروان او همه از غلاه بودند. همچنین می گفتند که هر كه امام را بشناسد هر كار كه بخواهد می تواند انجام دهد. امام ايشان عبد اللّه بن معاويه بود كه همان عبد اللّه بن معاويه بن عبد اللّه بن جعفر بن أبي طالب است.در كتب فرق آمده است كه عبد اللّه بن معاويه مدعی بود که علم مانند قارچ و گياه در دل او مى رويد و قايل به «تناسخ ارواح» بود و همچنین می گفت که روح آدم در تن انبياى پيشين بگذشت تا اين كه در تن او جاى گرفت. به اعتقاد او دنيا فانى نمىشود و شراب و مردار و محرمات ديگر «حلال» است و در اين باره استدلال به قول خداى تعالى مىكرد كه: «لَيْسَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِيما طَعِمُوا ...» سوره مائده، آیه 93. يعنى بر كسانى كه ايمان مىآورند و عمل صالح دارند در آنچه را كه مىخورند گناهى نيست. [۴]
سر انجام حارثیه
پس از مرگ عبد اللّه بن معاويه، ياران او به سه شاخه تقسيم شدند، گروهى گفتند كه او زنده است و در كوهى از جبال اصفهان زندگی می کند و نخواهد مرد تا آن كه برخيزد و جهان را پر از عدل و داد كند. گروهی ديگر مىگفتند كه او زنده است و همراه يكى از بنى هاشم بازخواهدگشت و عدهاى ديگر مرگ او را پذيرا شدند. [۵]
پانویس
- ↑ نوبختی، ابی‌محمد حسن بن موسی، فرق الشیعه، ص۴۹، قم، مکتبه الفقیه و ذهبی، محمدحسین، التفسیر و المفسرون، ج۵، ص۵۷.
- ↑ نوبختی، ابی‌محمد حسن بن موسی، فرق الشیعه، ص۵۱، قم، مکتبه الفقیه و از کسانی است که از طرف امام صادق (عليه‌السلام) مذمت شده است.
- ↑ نوبختی، ابی‌محمد حسن بن موسی، فرق الشیعه، ص۴۹ و ۵۱، قم، مکتبه الفقیه.
- ↑ ر. ک. فرهنگ فرق اسلامی نوشته محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 148 با ویرایش و دخل و تصرف اندک در عبارات.
- ↑ ر. ک. فرهنگ فرق اسلامی نوشته محمد جواد مشکور، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 148 با ویرایش و دخل و تصرف اندک در عبارات