ابوسعید اعرابی
أبو سعید بن الْأَعرَابِی که نامش أَحْمد بن مُحَمَّد بن زِیَاد بن بشر بن دِرْهَم الْعَنزی بود؛ از علما و شیوخ متصوفه اهل سنت در قرن چهارم هجری است[۱]. ابو عبد الرحمن سلمی او را در زمان خود شیخ الحرم یاد کرده است و ذهبی نیز او را با القابی همچون «الإمام المحدّث القدوة الصدوق الحافظ شیخ الإسلام» یاد می کند[۲].ولادت او را به سال 246 هـ گفته اند و محل تولدش را بصره ولی او ساکن مکه مکرمه بوده است. و در تصوف کتب متعددی را نگاشته است. او را همچنین از مورخان و محدثان ثقه نام برده اند.
معاصران
او با بزرگانی از اهل تصوف همنشین بود که از آن میان می توان به:أبا القاسم الجنید، عمرو بن عثمان المکی، أبا الحُسین النّوری، حسناً المسوحی، أبا جعفر الحفّار، أبا الفتح الحمال اشاره کرد که سلمی او را شیوخ و عالم آنها می داند.
اساتید
الحسن بن محمد بن الصباح الزعفرانی، عبد الله بن أیوب المخرمی، سعدان بن نصر، محمد بن عبد الملک الدقیقی، أبا جعفر محمد بن عبید الله المنادی، عباس الترقفی، عباس بن محمد الدوری، إبراهیم بن عبد الله العبسی و... .
شاگردان
أبو عبد الله بن خفیف، أبو بکر بن المقرئ، أبو عبد الله بن منده، القاضی أبو عبد الله بن مفرج، عبد الله بن یوسف الأصبهانی، محمد بن أحمد بن جمیع الصیداوی، عبد الله بن محمد الدمشقی القطان، صدقة بن الدلم، عبد الرحمن بن عمر بن النحاس عبد الوهّاب بن منیر المصریان، محمد بن عبد الملک بن ضیفون شیخ أبی عمر بن عبد البر، أبو الفتح محمد بن إبراهیم الطرسوسی و تعداد زیادی از حجاج و مجاورین شهر مکه .
آثار
او آثار فراوانی را به رشته تحریر درآورده است که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
المعجم، فی أسماء شیوخه.
طبقات النساک.
تاریخ البصرة.
الاختصاص، فی ذکر الفقر والغنى.
الإخلاص ومعانی علم الباطن.
العمر والشیب.
معانی الزهد وأقوال الناس فیه وصفة الزاهدین.
المواعظ والفوائد.
گفتار
خداوند تبارک و تعالی خروج از دنیا و ورود در بهشت را برای عارفان خوشایند قرار داده است؛ اگر به عارف گفته شود که شما در این دنیا باقی می‌مانید، او به همان اندازه دچار مرگ تدریجی می شد و اگر به اهل بهشت گفته می شد که شما را از آن بیرون می کنند برای آنان مرگی دردآور بود. پس خوبی دنیا در خروج از آن و خوبی آخرت (بهشت) در سکونتی جاودانه در آن.
خداوند متعال فرزند آدم را از روی غفلت آفرید و شهوت و فراموشی را در او نهاد. همگان در غفلت هستند مگر اینکه خدا به بنده ای رحم کند پس او را بیدار می سازد. نزدیکترین انسان ها به کسب توفیق الهی کسانی هستند که درماندگی حقارت و ضعیف بودن نفس خود را بشناسند و ناتوانی تدبیر خود را با تواضع در برابر خدا ابراز کن و بگو کسی که مدعی است در تدبیر امور خود نتیجه ای جز خواری نصیبش نمی شود مگر آن که تدبیر امورش را به قدرت الهی واگذار کند.
وفات
وی در مکه مکرمه در ماه ذی القعده سال 340 هجری قمری در 64 سالگی درگذشت [۳].
پانویس
- ↑ طبقات الصوفیة، أبو عبد الرحمن السلمی، ص320-323، دار الکتب العلمیة، ط2003
- ↑ سیر أعلام النبلاء، الذهبی، ج15، ص407-412، ط2001، مؤسسة الرسالة
- ↑ ابوسعید بن الاعرابی