الأسماء والصفات (کتاب)
الأسماء والصفات کتابی در باب دین اسلام نوشته ابوبکر بیهقی که حاوی احادیث زنجیردار است که اسماء و صفات خداوند را در بر می گیرد . بیهقی آن را «کتاب اسماء الله جل جلاله الحمد و صفات» نامیده است که کتاب خدای متعال آن را ثابت می کند یا سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اشاره کرده یا اجماع پیشینیان این امت قبل از وقوع تفرقه و پیدایش بدعت ها بر آن دلالت داشت». امام محمد زاهد الکوثری فرمودند :پس [بیهقی] کتاب (الاسماء و صفات) را نوشت و کوشید تا آنچه را که در ابواب احادیث آمده است، ضمن روشن ساختن صحیح و نادرست، و تثبیت وجه کلام در متون موجود در اسماء و صفات، کند. به نقل از بزرگان و صاحبان تأویل معانی مورد نظر ایشان، پس بسیار خوب بود و در همه چی سرآمد بود. او را در برابر این عمل پسندیده به عنوان پاداش بهترین کار پاداش می دهد، زیرا با این کار راویان عاقل را از مردم زمان خود و بعد از خود را از انحراف از آنچه در آن گرفتار بودند، دور کرد و علما خبر صحیح را دانستند که نمی توانند انکار کنند روایات نادرست مردود شد و شفا یافت و بس. »
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۴:۱۹، ۱۳ دسامبر ۲۰۲۱؛
موضوعات کتاب
کتاب اسماء و صفات امام بیهقی در علم عقیده و توحید، شامل اسماء خداوند متعال و صفات اوست که کتاب خدا به اثبات یا دلالت بر سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله اشاره کرده است. بر او باشد یا به اجماع پیشینیان امت قبل از وقوع تفرقه و پیدایش بدعت اشاره شود.
- باب: اثبات اسماء الله تعالی در قرآن و سنت و اجماع امت.
- باب: تعداد اسامی که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند هر که آنها را بشمارد وارد بهشت می شود.
- باب: شرح اسماء که شمارنده آنها وارد بهشت می شود.
- باب بیانی که خداوند متعال نام های دیگر را ستود.
- باب ارتعاش درب معانی اسماء رب سبحان.
- باب ذکر نامهایی که در پی تصدیق خالق، حمد و ثنای او و تصدیق به وجود اوست.
- باب مصاحبت ابواب ذکر اسماء که در پی برهان وحدانیت او، جلال اسم اوست.
- باب معاشرت با بخشهای ذکر نامهایی که در پی اثبات خلاقیت و اختراع به آن است.
- باب تلاقی ابواب ذکر اسماء به دنبال نفی قیاس از خداوند متعال و جدش.
- باب مقاربت از ابواب ذکر اسماء که در پی ثبوت میزان برای اوست، بدون غیر.
- باب آنچه در حروف مقتعات در دهانه سوره ها آمده و اینکه از اسماء خداوند متعال است.
- باب استحقاق كلمه باقيمانده در بعد حضرت ابراهيم عليه السلام كه كلام تقوا و دعوت به حق است: لا اله الا الله.
- باب درهای آمیزش برای اثبات صفات خداوند متعال.
- دریچه از آنچه آمد برای اثبات شخصیت زندگی.
- باب اثبات صفت علم.
- فصل اثبات توانایی.
- باب آنچه آمد در برهان قوت که توانایی است.
- باب آنچه آمد در حجت جلال خداوند متعال.
- فصل عظمت و عزت و غرور و عظمت و جلال.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «وَ ما یَقْلَمُونَ فِی رَحْمِینَ هر چه بخواهیم».
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «وَلَا أَنْ أَسْلُمْ إِلاَّ إِلاَّ اللَّهُ»
- سوره ای در مورد فرموده خداوند متعال: «اگر خدا بخواهد ایمان نمی آورند».
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: {خداوند می خواهد آن را برای شما روشن کند.}
- باب کلام الله جل جلاله : {وَ مَنْ یَللَّهُ مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ هر که را بخواهد می بخشد و هر که را بخواهد عذاب می کند.}
- باب: خداوند متعال می فرماید: {خداوند هر چه بخواهد انجام می دهد}.
- باب آنچه خدا خواست بود و آنچه نخواست نبود.
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: «وَ لا تَقْلُوا مِنْ أَنْ أَعْلَمُ اللَّهَ إِلَّا إِلاَّ اللَّهُ».
- باب آنچه از پیشینیان رضی الله عنه در اثبات اراده آمده است.
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: «خداوند برای شما آسانی می خواهد و برای شما سختی نمی خواهد».
- باب آنچه آمد در برهان سماع.
- باب آنچه آمد در برهان صفت بینایی و بینایی.
- باب آنچه آمد در برهان گفتار صفت.
- باب از آنچه آمد در برهان صفت گفتن.
- باب آنچه آمد در اثبات صفت گفتن و گفتن و گفتن.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «وَلَا أَنْ أَسْسَى لِلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بِ وَحِیَةٌ وَ أَرْحَبَاً».
- باب آنچه در مورد پروردگار عزيز و سبحان آمده است و فرشتگان خود را به شنيدن سخنان او واداشته است.
- باب: خداوند سبحان، سخنانش را به هر کس که بخواهد از فرشتگان و رسولان و بندگانش بدهد.
- باب روایت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کلام خداوند متعال در مورد وعده و تهدید و تشویق و ارعاب.
- باب فرموده خداوند متعال: «امروز پادشاه خدای یگانه و فرمانبردار کیست؟»
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «روزی که خداوند پیامبران را محشور می‌کند و می‌فرماید: چه جوابی دادی؟»
- باب کلام الله جل جلاله له: «اون یوم الاخراج الا المصالحین دشمن یکدیگرند.»
- سوره ای در مورد فرموده خداوند متعال: «همانا کسانی که عهد و سوگند خدا را به بهایی اندک می خرند.»
- سوره ای در مورد فرموده خداوند متعال: «إِنَّ الَّذِینَ أَرْبَكُمْ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَأَسْشَهٍ خَلَقْتُ وَ عَلَى الْعَرْشِ»؛ همانا پروردگار شما خدایى است كه آسمانها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر عرش استوار شد.
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: {خداوند امر قبل و بعد دارد}.
- باب آنچه از صحابه و تابعین و امامان مسلمین رضی الله عنهم روایت شده که قرآن کلام خداست نه مخلوق.
- فرق بین تلاوت و ترتیل.
- باب: فرموده خداوند متعال: «قُلُوا لَهُ أَشْهَدَ أَبْرَةُ اللَّهُ مَنْ وَكُمْ أَهْدُونَ»
- باب مجموع ابواب حلال نام خدای تعالی و وصف او به جز آنچه در سوره های قبل از آن گذشته و جایز نیست و تفسیر آنچه نیاز به تفسیر و روایت دارد. سخنان ائمه در مورد آن
- باب: فرموده خداوند متعال: «قُلُوا لَهُ أَشْهَدَ أَبْرَةُ اللَّهُ مَنْ وَكُمْ أَهْدُونَ»
- باب آنچه در نفس ذکر شد.
- باب آنچه در روح ذکر شد.
- همانطور که در تصویر ذکر شده است.
- باب آنچه در تصدیق وجه به عنوان صفت آمده است، نه از نظر تصویر.
- باب آنچه در برهان چشم آمد نه به لحاظ مردمک.
- باب آن چه آمد در اثبات دو خصلت دست، نه به لحاظ طعمه.
- در از آنچه در سمت راست و کف ذکر شد.
- در از آنچه در انگشتان ذکر شد.
- در از آنچه ذکر شد در ساعد و بازو.
- درب آنچه در ساق ذکر شد.
- باب آنچه در پا و ساق ذکر شد.
- آنچه در تعبیر فرموده ی تعالی آمده است: «اِنَفْسَ یَقْلُمُ الْأَحْسَنَا فِی اللَّهِ»
- باب آنچه در تعبیر نفس آمد.
- باب آنچه در رحم نقل شده که قیام کرد و حق الرحمن را گرفت.
- باب آنچه در مورد سایه با سایه آن در روزی که سایه ای جز سایه خود نیست، روایت شده است.
- باب: ذکر حدیث منکر که بر حماد بن سلمه از ابوالمحزم در مورد رویه اسب جعل شده است.
- بخش های جمعی برای اثبات کیفیات فعل.
- آغاز خلقت.
- باب معنای این که خداوند متعال فرمود: «یا آنها از هیچ آفریده شده اند یا آنها خالقند؟»
- در از آنچه در عرش و کرسی آمد.
- باب آنچه در قول خداوند متعال آمده است: {رحیم عرش}.
- باب کلام الله جل جلاله : {وَ هُوَ الْقَوْرَ عَلَى بَعْدِهِ}.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «آیا از اهل آسمان در امان هستید؟»
- باب آنچه خداوند متعال به حضرت عیسی علیه السلام فرمود: {تو را می برم و نزد خود بلند می کنم}.
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: {وَهُوَ هُوَ مِنْکُمْ هر کجا که باشید}.
- باب آنچه خداوند متعال فرمود: «رَبِّکُمْ هَیْنَا الْقَوْلِ.»
- باب آنچه در کلام خداوند متعال آمده است: {سپس نزدیک شد و آویزان شد و اطراف دو کمان یا کمتر بود.}
- باب آنچه خداوند متعال می فرماید: {آیا صبر می کنند تا خداوند در سایه ابرها و ملائکه بر آنان آید}.
- باب آنچه روایت شد در نزدیک شدن و آمدن و دویدن.
- درب آنچه در ضربه باگ نقل شد.
- باب آنچه در نفس و بیزاری از خود نقل شد.
- باب آنچه روایت شد که خداوند متعال در برابر وجه نمازگزار.
- در از چه آمد در خنده.
- درب شگفتی.
- باب آنچه در شادی آمد و معنای آن.
- درب آنچه به چشم آمد.
- در از آنچه در حسد آمد.
- در از آنچه در پول آمده است.
- در از چه آمد در حیا.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «قَالُواْ أَنْا مَنْکُمْ وَ لَا تَسْخَعُونَ».
- سوره در مورد فرموده خداوند: (اى ثقيلين، آن را براى شما خالي مى كنيم).
- درب آنچه در فرکانس آمد.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: «وَ اللَّهُ أَنْ أَفْضَلُ الْفَضْلَةِ الْعَظیم»
- باب کلام الله جل جلاله : (قُلْ أَنْ یُحُبُونَ اللَّهِ فَتَبْعُوا )
- باب فرموده خداوند: «خداوند از آنها راضی باشد و آنها از او راضی باشند}.
- سوره کلام الله جل جلاله : {آیا ندیدی کسانی را که قومی را تصاحب کردند که خداوند بر آنان غضب کرد؟
- فصل صبر.
- درب تفریحی.
- سوره در مورد فرموده خداوند متعال: {خدا پنداشت که ما نمی توانیم.
منابع
- مرکز مطالعات و تحقیقات گره ابی الحسن اشعری.