عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف
عبدالرحمن بن عبید الله الثقاف (1300 - 1375ق) فقیه، شاعر، مورخ و مصلح اجتماعی، از اساتید علم و ادب بود. او را یکی از طلایه داران انقلاب اسلامی در یمن و از پیشگامان شعر و اندیشه در آن می دانند . در تدریس و فقه ممتاز شد و در آن مرجع بود و فتوا می داد تا اینکه مفتی حضرموت و قاضی آن شد. او نفوذ زیادی در امور عمومی آن کشورها داشت و دارای پیوند قوی با حاکمان آن سرزمین بود و سهم برجسته‌ای در تلاش برای اتحاد و استقلال بخش‌های آن و رفع اشغال آنها توسط بریتانیا داشت . او دارای آثار علمی و آثار فکری، تاریخی و ادبی است که برجسته ترین آنها کتاب «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الكندی» است که مجالس ادبی در دیوان ابوالطیب المتنبی است.
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۳:۴۵، ۱۴ دسامبر ۲۰۲۱؛
نسب
عبد الرحمن بن عبید الله بن محسن بن علوی بن سقاف بن محمد بن عمر بن طه بن عمر بن طه بن عمر الصافی بن عبد الرحمن المعلم بن محمد بن علی بن عبد الرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین السبط بن الإمام علی بن أبی طالب، و امام علی، همسر فاطمه بنت محمد، صلی الله علیه و آله است .
وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
تولد و تربیت
وی در بیست و هفتم رجب سال 1300 هجری قمری در مغازه ای به نام «بدرعلم» در شهر سیون یکی از شهرهای استان حضرموت یمن به دنیا آمد و در علم و مسائل آن غرق شد تا اینکه مروارید و مروارید استخراج می کند، تا آنجا که می فرماید: «در دوران جوانی گاهی از ترس اینکه چشمم به آن بیفتد، دستم را روی صفحه چپ می گذاشتم و قبلاً حفظ می کردم». اولین تحصیل او بر اساس روشی بود که در آن کشور از نظر جهت گیری علوم دینی استفاده می شد و کشورش در دوران حکومتش به نوعی محافظه کاری و گرایش به چیزی شبیه به وقفه یا انزوا در عبادت و انفصال روحی شهرت داشت. در میان آنان بلند مرتبه تا به بالاترین مقام دینی رسید که به «مفتی حضرموت» شهرت یافت.
اساتید
او گروه کثیری از شیوخ دارد که در حضرموت و حجاز و اندونزی از ایشان اجازه گرفتند که از برجسته ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پدرش عبیدالله بن محسن السقاف است عیدروس بن عمر الحبشی عبدالقادر بن عبدالله بهمید محمد بن محمد بکاثیر عوض بن محمد بافضل علوى بن عبدالرحمن السقاف ابوبکر بن عبدالرحمن بن شهاب الدین عبدالله بن ابی بکر الخطیب علی بن محمد الحبشی محمد بن سالم الساری احمد بن سالم بن شیخ ابی بکر بن سالم علی بن سالم فرزند شیخ ابی بکر بن سالم احمد بن محسن الحضر عبدالله بن محسن العطاس ابوبکر بن محمد السقاف علوى بن شیخ السقاف
شاگردان
تعداد بسیار زیادی از آنها وجود دارد:
فرزندش حسن بن عبدالرحمن السقاف پسرش عبدالقادر بن عبدالرحمن ثقاف علوی بن عبدالله السقاف محمد بن شیخ المساوی سالم بن علوی خورد محمد بن سالم بن حفیظ عبدالقادر بن سالم الروش السقاف عبدالقادر بن احمد السقاف مبارک بحریش التاریمی جعفر بن محمد السقاف احمد مشهور بن طه الحداد علی بن عبدالله القاضی السقاف محسن بن علوی السقاف صالح بن علی الحمید
جایگاه او
شیخ حمد الجاسر درباره او می گوید : «علاوه بر مقام والای خانواده اش در حضرموت در جان مردم آن دیار، به مرتبه ای از دانش دست یافت که او را در میان آنان واجد مقام کسب عالی ترین درجات کرد. حاکمان مناطق آن و سهم برجسته ای در پیگیری اتحاد و استقلال آن و رفع کابوس اشغالگری انگلیس که آنها را در برگرفته بود. وی همچنین با امام یمن یحیی حمیدالدین ارتباط نزدیک داشت . به طوری که در رسیدگی به برخی مسائل کلی مربوط به اختلافاتی که بین حاکمان کشور پیش می‌آید و نیز از اشارات برخی از کتابهای او به وضوح به او مراجعه کردند.
و او مردانه و نگرش قهرمانانه با پادشاه بود عربستان سعودی، شاه عبدالعزیز آل سعود ، که در آن او بود مشاوره بلندگو و متخصص در امور سیاسی و مسائل مربوط به اصلاحات است. چه جایی بین آنها را در شورای در موسم حج برگزار شد و جو در زمان در سال 1352 هجری قمری خود ابن عبید الله نقل کرده است که می گوید: «و چون در آن سال ابن آل سعود را ملاقات کردم، مرا با گفتگو در مورد مصالحه بین او و امام یمن آغاز کرد و موافق بود. با سخنی که ابن وزیر به من گفت: من به او پاسخ دادم: خودکشی تو از تعداد پسرانم که از چهل نفر می‌گذرد کم نمی‌کند، پس بر من آسان است تا از خون مسلمانان دریغ کنم.
تالیفات
ابن عبید اللّه آثاری تألیف کرد که گواه ذکاوت و فصاحت او در علوم مختلف فقهی، حدیثی، ادبی، پولی و تاریخی است، از جمله:
«به سوی آوار در امور قضایی و احکام» پاورقی بر «فتح اسب با شرح ارشاد» پاورقی بر «منهاج الطالبین» امام نووی پاورقی کتاب «شاهکار نیازمندان در تبیین برنامه درسی» «بلبول در حال توییت کردن آنچه در روزهای انتزاع صرف کردیم» پاورقی بر کرامات پیامبر از امام ترمذی "کالای تابوت بریده از تاریخ حضرموت" رزق و روزی در ذکر ممالک حضرموت «عود هندی عمال امالی در دیوان الکندی» «دیوان ابن عبید الله» «امامیت» «مخالفت با البرده» "سفر دونیا" «ستاره المدهدی» در نقد نبوغ شریف الرضی که «کلید فرهنگ» نام دارد. نقد علمی توقی در پاسخ آیات شوقی النجم الدری در پاسخ به آقای سالم الجفری «نسیم حجر در تأیید گفته من در مورد عقیده مهاجر» "شمشیر تیزی که گردن الحاد را می برد"
سخنرانی ها
ابن عبید اللّه سخنوری چیره دست و فصیح بود و با وجود کتابهای فراوان، از او در خطابه بیشتر از نوشتن یاد شده است. او مجموعه ای از خطبه های جمعی یا در مناسبت های دیگر دارد که گفته شد در یک مجلد جمع آوری شده است که در اینجا به برخی از سخنرانی های ایشان اشاره می کنیم:
سخنرانی در خصوص درک تفاوت کارگر با علم خود با دیگران و حدود ولایت و قاعده الهام سخنی در مورد عدالت و برابری چند کلمه در مورد شناسایی ملک
وفات
وی بامداد روز چهارشنبه بیست و ششم جمادی الثانی سال 1375 هجری قمری در شهر خود سیون درگذشت و پس از درگذشت وی در حضرموت، اندونزی ، کنیا و سایر کشورهای جهان اسلام مجالس عزاداری برپا شد . با اشعار منظوم بسیاری ناله شده است.
منابع
السقاف، عبدالرحمن بن عبید الله (1440ق). عود هندی برای امیدهای من در دیوان کانادا . جده، پادشاهی عربستان سعودی: دارالمنهاج. بایگانی شده از نسخه اصلی در 02 مارس 2021. السقاف، عبدالرحمن بن عبید الله (1425ق). رزق و روزی در ذکر ممالک حضرموت . جده، پادشاهی عربستان سعودی: دارالمنهاج. بایگانی‌شده از نسخه اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۹.