واقدی

ابوعبدالله محمد بن عمر واقدی در سال130ق در اواخر خلافت مروان بن محمدآخرین خلیفۀ اموی در مدینه متولد شد. مأمون خلیفۀعباسی او رابه سبب احاطه اش به فقه، احکام، سیره و حدیث،به قضاء شهرعسکر مهدی منصوب کرد.

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۲۲، ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱؛

نام	واقدی
نام کامل	أبو عبدالله محمد بن عمر بن واقد السهمی الاسلمی بالولاء، المدنی، الواقدی
متولد	حدود ۱۳۰ هـ/۷۴۸ م
محل تولد	مدینه
اساتید	ابن جُريج•محمد بن عِجلان•مَعْمَر بن راشد•ابراهيم بن سعد•ابن ابي‌ذِئْب•سُفيان ثَوری
پیشه	مورخ•قاضی
زمینه کاری	تاریخ اسلام
آثار	مغازی: تاریخ جنگهای پیامبر(ص) (ترجمه)المغازي•كتاب الرّدة مع نبذة من فتوح العراق و ذكر المثنی بن حارثة الشيباني
فوت	۲۰۷ هـ/۸۲۲ م
محل فوت	عراق• بغداد

بیشتر کوشش واقدی، مصروف تدوین و گردآوری روایات می شد. شوق وافر او نسبت به تبویب حدیث به حدی بودکه او را در حدیث امیرالمؤمنین لقب داده اند. ابن ندیم نام28اثر او را درکتاب الفهرست نوشته،و در خلال ذکرآثار واقدی از کتاب التاریخ و المغازی و المبعث نیز یادکرده است.

کتاب المغازی که اکنون از وی بازمانده است قسمتی از اثر یادشده محسوب میشود.واقدی دراین اثرتمام نبردهای صدر اسلام را با جزئیات کامل و تسلسل زمانی شرح میدهدودر بحث از هر غزوه بخشی را هم با عنوان «ذْکَر ما نَزِل مَن القرآنَ فی غْزِوه»به آیاتی اختصاص میدهد که دربارۀ آن غزوه نازل شده، و اینگونه درگیر تفسیرقرآن شده است. افزون بر این،درضمن شرح رویدادهای تاریخی صدر اسلام نیز گاه به آیاتی از قرآن استناد میکند یاتفسیری از آنها به دست میدهد.

خانواده

محمد بن عمر بن واقد واقدى (130 ـ 207) از موالی قبیله اسلم و مدنی است، هرچند ریشه مولی بودن او و این که اصل و اساس او عرب بوده یا غیر آن، روشن نشده است. این که او از موالی عبدالله بن بریده بن حصیب اسلمی ـ تابعی و قاضی امویان در بصره در دوره امارت یوسف بن عمر بر عراق و قاضی مرو و متوفای 114 ـ بوده توسط ابن سعد، شاگرد واقدی تأیید شده است. زندگی بریده در بصره و مرو، شاید اشاره به آن باشد که اجداد واقدی ایرانی بوده و در شمار موالی اسلمی درآمده‌اند. بهر حال تنها نام جد وی واقد را می‌شناسیم و بالاتر از آن در نسب وی نامی در منابع درج نشده است. مارسدن جونز [مصحح کتاب المغازی واقدی] در مقدمه بر مغازی نوشته است: مادر واقدی دختر عیسی بن جعفر بن سائب خاثر است که پدرش ایرانی بوده است! اما آنچه در اغانی از ابن خرداد به نقل شده این است: «زعم ابن خرداد به أنّ ام محمد بن عمر الواقدی القاضی المحدث بنت عیسی بن جعفر بن سائب خاثر». در این عبارت اشاره به این که پدر مادر او ایرانی بوده نشده است. به نظر می رسد جونز برداشت غلطی از عبارت کرده یا متن و نسخه‌ای که او استفاده کرده عبارتی جز این داشته است.

تولد واقدی را سال 129 و حتی پیش از آن هم نوشته‌اند، اما خود وی، به ابن سعد ـ مشهور به کاتب الواقدی ـ گفته که در سال 130 به دنیا آمده است. عمویش هیثم بن واقد کم بیش اهل روایت و تاریخ بوده و واقدی، دست کم، دو بار از وی در المغازی [ص 588، 1090] نقل کرده است. روایات بیشتری از وی در طبقات الکبری نقل شده است: «حدثنی عمی الهیثم بن واقد». این هیثم متولد سال 97 بوده است. پدر واقدی نیز پیش از سال 170 درگذشته و خودش در باره تعلیم و تربیتش همراه برادرش شمله در دوران طفولیت حکایتی نیز نقل کرده که جالب است.