سعید بن محمد باعلی باعشن
سعيد بن محمد باعلي باعشن (المتوفى 1270 هـ/ 1854)وی که عالم دینی و فقیه شافعی یمانی است، از مهم ترین امامان مکتب شافعی در قرن سیزدهم هجری قمری[۱] و از مهم ترین علمای حضرموت به شمار می رود. برای دریافت و طلب علم بسیار به او مراجعه می کردند.بسیاری از علما و فقها شاگردی او را کرده اند.
نسب و عشیره
او از خاندان آل باعشن است و مفتی حضرموت عبدالرحمن بن عبید اللّه السقاف آنان را ستود و گفت: «آل باعشن خانه علم و درخت فضیلت و پرورشگاه صلاح و رستگاری است»[۲].یکی از بیوت ریشه دار منطقه دوعن است که این روستا به دلیل جایگاه علمی این خاندان مشهور شده است و همانطور که گفته شد نسب آنها به محمد بن عبدالرحمن بن ابی بکر می رسد [۳].
تولد و تربیت
شیخ سعید در اوایل قرن سیزدهم هجری در روستای معروف رباط باعشن در دره دوعن ایمن به دنیا آمد.او در خانواده ای علمی تربیت مناسبی را دریافت و تحت تعلیم شیوخ روستای خود قرار گرفت، از این رو به حفظ قرآن، خواندن احادیث و مهمترین کتب علمی پرداخت. سپس در حدود سال 1220 هجری قمری برای طلب علم عازم مصر شد.
اساتید
او نزد اساتید بسیاری در حضرموت یمن و مصر کسب علم کرد که از آن میان می توان به:عبد الله بن حجازي الشرقاوي[۴] و إبراهيم بن محمد الباجوري[۵]اشاره کرد.
شاگردان
بسیاری از مشاهیر و بزرگان فقها و علمای حضرموت نزد او شاگردی کرده اند که بعضی از آنان عبارتند از: صالح بن عبد الله العطاس[۶]
عبد الله الهدار بن طه الحداد
أحمد بن محمد المحضار
علي بن أحمد باصبرين
عمر بن حسن بن عبد الله الحداد
عيدروس بن عمر الحبشي[۷]
طاهر بن عمر الحداد
عبد الله بن عمر باناجة
سعيد بن عبد الله بادكوك[۸]
محمد بن حسن البار
مكانته العلمية
جایگاه علمی
او کتاب‌هایش را برای شاگردانش می‌خواندوعباراتش را برای ایشان توضیح و تفسیر می نمود. طلاب علوم در مدرسه محله الفتح و الامداد واقع در شهر شبام بودند.اگر در علم فقه می خواستند عمیقتر وارد شوند به سراغاو می رفتند تا بهرمند شوند.در آثار متأخر او بسیار مورد توجه علما بوده و از آن سخن به میان آورده اند، به‌ویژه از «بشرى كريم» که به بعضی از آنها اشاره می شود:
بكري شطا الدمياطي در حاشيه «إعانة الطالبين على فتح المعين»
علوي بن أحمد السقاف در كتاب «ترشيح المستفيدين على فتح المعين»
صالح بن محمد بافضل در حاشيه «المسلك القويم»
محمد محفوظ بن عبد الله الترمسي در كتاب «موهبة ذي الفضل»
محمد بن عبد الله الجرداني در كتاب «فتح العلام» و«مفيد العوام»
علي بن أحمد باصبرين در كتاب «إثمد العينين في اختلاف الشيخين»ابن حجر الهيتمي والشمس الرملي
آثار
شيخ سعيد آثار گرانقدری در علم فقه ، توحيد و نحو بر جای گذاشته است که بعضی از آنان عبارتند از:
«المواهب السنية بشرح المقدمة الحضرمية»
«بشرى الكريم بشرح مسائل التعليم»
«مواهب الديان شرح فتح الرحمن»
«سلم الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«بهجة الطلاب شرح قلائد الإعراب»
«التحفة السنية شرح العمريطية»
«مفتاح السعادة»
وفات
او در شب سه‌شنبه به وقت طلوع فجر در اول جمادی الاخره سال ۱۲۷۰ هجری قمری/ ۱۸۵۴ درگذشت و در همان روستا در قبرستانی به نام سیده به خاک سپرده شد[۹].
پانویس
- ↑ التقريرات السديدة في المسائل المفيدة ص 35
- ↑ في كتابه الشهير إدام القوت (73/ص)
- ↑ كتاب الدر والياقوت في بيوتات عرب المهجر وحضرموت الجزء الثاني
- ↑ (الخلاصة الشافية في الأسانيد العالية) خ ورقة (6/ب) للعلامة علوي بن طاهر الحداد
- ↑ كما صرح الشيخ سعيد باعشن في كتاب (مواهب الديان) ص 27
- ↑ كتاب (تاج الاعراس) (628-627 /1)
- ↑ كتاب (عقد اليواقيت الجوهرية) (47/2)
- ↑ توجد منه نسخة بمكتبة الأحقاف تحت رقم (2547)
- ↑ سعيد بن محمد باعشن