ایها الولد (کتاب)

کتاب أيها الولد رساله‌ای است از امام ابوحامد غزالی (متوفی 505 هجری قمری) که مجموعه‌ای از پندها و دستورات غزالی به یکی از شاگردانش است که در آن راه و روش درست زندگی کردن را می‌آموزد.

کتاب ایها الولد

نام نويسنده	ابو حامد غزالى‌
موضوع	اخلاق ـ آداب
زبان کتاب	عربى‌
ناشر	دار شروق
سال نشر	1975م
تعداد جلد	تک جلدی
مکان چاپ	قاهره

بخشی از کتاب

مقدمه

در مقدمهٔ کتاب آمده است: «اعلم أن واحدًا من الطلبة المتقدمين لازَمَ خدمة الشيخ الإمام زين الدين حجة الإسلام أبي حامد محمد بن محمد الغزالي قدس الله روحه، واشتغل بالتحصيل وقراءة العلم عليه حتى جمع من دقائق العلوم، واستكمل من فضائل النفس، ثم إنه فكَّر يوما في حال نفسه وخطر على باله فقال: إني قرأت أنواعًا من العلوم، وصرفت رَيْعَانَ عمري على تعلمها وجمعها، فالآن ينبغي أن أعلم أي نوعها ينفعني غدًا ويؤانسني في قبري، وأيها لا ينفعني حتى أتركه؛ قال رسول الله: «اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنْ عِلْمٍ لاَ يَنْفَعُ».»

نوشتن این رساله در پاسخ

فكتب الغزالي رسالة «أيها الولد المحب» في جوابه. وخلاصة الرسالة أن الغزالي ينصح الناشئين ألا يطلبوا العلم لنيل أغراض الدنيا والمباهاة على الأقران بل أن يقصدوا إحياء الشريعة وتهذيب الأخلاق ويذكرهم بأن «العلم بلا عمل جنون والعمل بلا علم لا يكون».ويبدو أن الرسالة كتبها الغزالي بالأصل بالفارسية ووردت باسم «فرزند نامه» و«نصيحت نامه»، حيث قال المرتضى الزبيدي «ومنها [أي مؤلفات الغزالي] «أيها الولد» وهي فارسية عربها بعض العلماء، وسماه بهذا الاسم المشهور». وقد طُبع المتن الفارسي باعتناء عباس الاقبال.

چاپ‌های کتاب

این رساله مستقل ویا ضمیمیه به کتاب دیگر ازجمله کتاب:«الجواهر الغوالي» چاپ شده و به صورت متعدد در قاهره ، بغداد ، دمشق به چاپ رسیده است.

شرح‌های این کتاب

بر کتاب أيها الولد شرح‌های متعددی زده شده است که از جمله:

• کتاب: «أيها الأخ: شرح رسالة أيها الولد للإمام الغزالي» که عبد الرحمن الرومی مشهور به بصبری نوشته است.
• کتاب: «سراج الظلمات شرح رسالة أيها الولد للإمام الغزالي» که أبی سعيد الخادمی نوشته است.
• کتاب: «تحفة الأبرار شرح أيها الولد المحب للإمام الغزالي» که نور الدين قوطيط تالیف نموده است.
• کتاب: «واصلة المدد در شرح ايها الولد» که خالدی المخزومی الملقب بسلطان العلماء، که به زبان فارسی نوشته شده است.
• کتاب: «شرح أيها الولد للإمام الغزالي» که نویسندهٔ آن نامعلوم است ولی جناب محمد هادی الشمرخی الماردينیتوسط انتشارات دار الكتب العلمية، آن را چاپ کرده است.
• کتاب: شرح أيها الولد:که محمد سامر النص که ضمن دروس خود به شرح آن پرداخته است.

وهمچنین توسط محمد بن عمر بن قاسم بن اسماعیل مقری شافعی معروف به البقری با عنوان « نصایح الباقری »، در الازهر تلخیص شد.

ترجمه‌های این کتاب

آلمانی

هامر برگستل مستشرق متن عربی را برای اولین بار به همراه ترجمه آلمانی در سال 1838 منتشر کرد.

ترکی

شاهزاده مصطفی بن علی، معروف به علی الشاعر، آن را به ترکی ترجمه کرد و آن را «تحفه الصلحا» نامید. البداوی همچنین اشاره کرد که متن عربی با ترجمه ترکی توسط محمد رشید، کازان به چاپ شده است.

اردو

ترجمه این کتاب به زبان نیز توسط دارالاشعات، پاکستان به چاپ رسیده است.

انگلیسی

توبیاس مایر این کتاب را به زبان انگلیسی ترجمه کرد و انجمن متون اسلامی، کمبریج در سال 2005 میلادی به چاپ رساند.

فرانسوی

ترجمهٔ فرانسوی این کتاب به نام Lettre au disiple: توسط توفیق صباغ در سال 1969م در بیروت به چاپ رسید.

اسپانیایی

در سال 1951 م در بیروت این کتاب به زبان اسپانیایی ترجمه و منتشر شد.

اندونزیایی

این کتاب به زبان اندونزیایی ترجمه و در سال 2020 در جاکارتا منتشر شد.

جاوه‌ای

در سال 2020 این کتاب به جاوه ای ترجمه شد و در پاسوروان جاوا شرقی منتشر شد.

منبع

• مقدمه و فهرست کتاب.