الوسیط فی المذهب (کتاب)
الوسیط فی المذهب کتابی 9 جلدی است که تألیف محمد غزالی طوسی (متوفی 505 ق)، در فقه امام شافعی (متوفی 204 ق).
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۲۹، ۱۱ ژانویه ۲۰۲۲؛
| نام نويسنده | ابو حامد غزالى |
|---|---|
| موضوع | اصول |
| زبان کتاب | عربى |
| ناشر | دار المنهاج |
| سال نشر | 1409 ق |
| تعداد جلد | 9 جلدی |
| مکان چاپ | بيروت |
معرفی اجمالی
به احتمال زیاد نام کتاب «الواسط فی فقه» است، اما با نامهای «الواسط فی فقه» و «الواسط فی فقه فقه» ذکر شده است و القاضی البیضاوی آن را ذکر کرده است. به عنوان «الواسط المحیط العقیت الباسط». [1]
محتوای کتاب [ ویرایش ]
«الواسط» از سلسله کتاب‌های غزالی در فقه شافعی است و این مجموعه «الباسط»، «الواسط» و «الواجیز» است. اساس همه این کتابها کتاب «نهایة المطلب فی درایة المذهب » اثر امام الحرمین جوینی (متوفی 478 ق)، استاد غزالی است.
این را ابن حجر هیتمی (متوفی 973 ه.ق) تصریح کرده است که می گوید:
غزالی مختصر کرده ««نهای» [هر کتابی را جوینی به اختصار آهنگی طولانی، ساده نامیده»» که در کمتر از او کوتاه شده است، و «واسطه» را که در کمتر از او کوتاه کرده و به اختصار خوانده است. رفیعی آمد ، شرح مختصری را بیان کرد، سپس توضیحی را بیان کرد. [2] »
این کتابها را ابوحفص عمر بن عبدالعزیز بن یوسف الطرابلسی (متوفی 515 ق) در شعر آورده است [3] و می گوید:
این دکترین با جوهر ساخته شد، خداوند بهترین نجات او باشد در «ساده»، «متوسط»، « مختصر » و «خلاصه» [4]
چاپ [ ویرایش ]
وی حدود یک دهم کتاب را علی محی الدین القره داغی تصحیح کرد و در سال 1413 ق / 1993م در قطر چاپ شد. سپس به طور کامل در چند مجلد به دست احمد محمود ابراهیم و محمد محمد تامر، دارالسلام، مصر، چاپ اول 1417ق / 1997م چاپ شد. این نسخه در حاشیه شامل کتاب های زیر است:
• تنقیح در شرح واسطه امام نووی .
• شرح مشکل واسطه امام ابوعمرو عثمان بن صلاح .
• شرح مشکلات واسطه امام حموی.
• شرح مختصری از واسطه امام ابراهیم بن عبدالله بن ابی الدم . [5]
حاشیه نویسی [ ویرایش ]
• «المطلب العالی فی شرح وسط الغزالی»، تألیف ابن الرفاع (متوفی 710 ق)، تکمیل شده توسط الحماوی در «تتمامة المطلب» که هر دو به صورت خطی است.
اختصارات [ ویرایش ]
• « مختصر » خود غزالی.
• «هدف نهایی در درایه الفتوا» اثر البیضاوی (متوفی 658 ه.ق). چاپ علی القره داغی .
همچنین توسط نورالدین عساوی (متوفی ۷۲۱ق)، برهان الدین عامری و بدرالدین یمانی کوتاه شد.
نظرات [ ویرایش ]
• «شرح الاشراف الواسط» ابن ابی الدم (متوفی 642 ق).
• «شرح مشکل واسطه» عثمان بن عبدالرحمن بن الصلاح (متوفی ۶۴۳ ق). [6]
منابع [ ویرایش ]
1. ↑ غزالی طوسی، محمد بن محمد بن محمد (1417ق). احمد محمود ابراهیم (ویراستار). واسطه در دکترین - قسمت 1 (ویرایش اول). مصر: دارالسلام. ص 99. شابک 9775147735. بایگانی‌شده از نسخه اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۲۰.
2. ↑ فقیر، صلاح عباس (۲۶ محرم ۱۴۳۳ق). واسطه در عقاید امام غزالی . وب سایت انجمن فقه. بایگانی شده از نسخه اصلی در 06 مارس 2016 . آن را در 30 شعبان 1434 هجری قمری ببینید . میانجی |مؤلف=و |الأخير=تکرار بیش از یک بار ( کمک )؛
3. ↑ الوافی در مرگ - الصفدی - قسمت 22 - صفحه 316 بایگانی شده در 14 آوریل 2020 در وب سایت Wayback Machine .
4. ↑ غزالی فقیه و مختصر او - دکتر محمد زهیلی - مجله میراث عرب - فصلنامه منتشر شده توسط اتحادیه نویسندگان عرب دمشق - شماره 22 - سال ششم - ژانویه "ژانویه" 1986 - مه 1406 نسخه ذخیره شده در 28 سپتامبر2020سایت وای پاک افتضاح .
5. ↑ علاف، مشهد. کتاب‌های امام غزالی معتبر و قهقرایی است . سایت امام غزالی. بایگانی شده از نسخه اصلی در 25 سپتامبر 2018. بازیابی شده در 25 سپتامبر 2018 . آن را در فوریه 2013 ببینید . میانجی |مؤلف=و |الأخير=تکرار بیش از یک بار ( کمک )؛
6. ↑ بدوی، عبدالرحمن (1977). آثار غزالی (PDF) (چاپ دوم). کویت: آژانس انتشارات. صفحه 19. بایگانی شده از نسخه اصلی (PDF) در 21 اوت 2018.
همچنین ببینید
الوسيط هو كتاب من تأليف الإمام الغزالي الطوسي (ت. 505 هـ)، في فقه الإمام الشافعي (ت. 204 هـ).
تعريف بالكتاب[عدل] اسم الكتاب[عدل] الراجح أن اسم الكتاب هو «الوسيط في المذهب» غير أنه ورد بإسم «الوسيط في الفقه» و«الوسيط في فروع الفقه» وذكره القاضي البيضاوي بإسم «الوسيط المحيط بأقطار البسيط».[1] محتوى الكتاب[عدل] يعتبر «الوسيط» ضمن سلسلة من كتب الغزالي في الفقه الشافعي، وهذه السلسلة هي «البسيط» و«الوسيط» و«الوجيز». وأساس هذه الكتب كلها هو كتاب «نهاية المطلب في دراية المذهب» لإمام الحرمين الجويني (ت. 478 هـ) أستاذ الغزالي. وقد وضّح هذا ابن حجر الهيتمي (ت. 973 هـ) حين قال: «الغزالي اختصر «النهاية» المذكورة [أي كتاب الجويني] في مختصر مطول حافل، سماه «البسيط» الّذي اختصره في أقلَّ منه وسمَّاه «الوسيط» الّذي اختصره في أقل منه وسمَّاه «الوجيز»، فجاء الرافعيُّ، فشرح الوجيز شرحاً مختصراً، ثم شرحاً مبسوطاً، ما صُنِّف في مذهب الشَّافعيِّ مثلُه.[2]» وهذه الكتب ذكرها شعراً أبو حفص عمر بن عبد العزيز بن يوسف الطرابلسي (ت. 515 هـ)[3]، فقال: شيَّد المذهب حَبْر أحسن الله خلاصه في «بسيط» و«وسيط» و«وجيز» و«خلاصة»[4]
الطبع[عدل]
قام بتحقيق قرابة عُشر الكتاب علي محي الدين القرة داغي وطبعت في قطر سنة 1413 هـ / 1993 م. ثم طبع كاملا في عدة مجلدات، بتحقيق أحمد محمود إبراهيم ومحمد محمد تامر، دار السلام، مصر، الطبعة الأولى 1417 هـ / 1997 م. وهذه الطبعة تحتوي في الهامش الكتب التالية:
• التنقيح في شرح الوسيط للإمام النووي.
• شرح مشكل الوسيط للإمام أبي عمرو عثمان بن الصلاح.
• شرح مشكلات الوسيط للإمام الحموي.
• تعليقة موجزة على الوسيط للإمام إبراهيم بن عبدالله بن أبي الدم.[5]
شروح[عدل]
• «المطلب العالي في شرح وسيط الغزالي»، لابن الرِّفعة (ت. 710 هـ)، أتمّه الحمويُّ في «تتمّة المطلب»، وكلاهما مخطوطان.
المختصرات[عدل]
• «الوجيز» للغزالي نفسه.
• «الغاية القصوى في دراية الفتوى»، للبيضاويّ (ت. 658 هـ). طبع بتحقيق عليّ القرة داغي.
وممن اختصره أيضا نور الدين الأسنويّ (ت. 721 هـ) وبرهان الدين العميري وبدر الدين اليمني.
التعليقات[عدل]
• «إيضاح الأغاليط الموجودة في الوسيط» لابن أبي الدم (ت. 642 هـ).
• «شرح مشكل الوسيط» لعثمان بن عبد الرحمن ابن الصلاح (ت. 643 هـ).[6]
المراجع[عدل]
1. ^ الغزالي الطوسي, محمد بن محمد بن محمد (1417 هـ). أحمد محمود إبراهيم (المحرر). الوسيط في المذهب - ج 1 (الطبعة الأولى). مصر: دار السلام. صفحة 99. ISBN 9775147735. مؤرشف من الأصل في 15 مارس 2020.
2. ^ فقير, صلاح عباس (26 محرم 1433 هـ). "الوسيطُ في المذهب للإمام الغزاليّ". موقع الملتقى الفقهي. مؤرشف من الأصل في 06 مارس 2016. اطلع عليه بتاريخ 30 شعبان 1434 هـ. الوسيط |مؤلف= و |الأخير= تكرر أكثر من مرة (مساعدة);
3. ^ الوافي بالوفيات - الصفدي - ج 22 - الصفحة 316 نسخة محفوظة 14 أبريل 2020 على موقع واي باك مشين.
4. ^ الغزالي الفقيه وكتابه الوجيز - د.محمد الزحيلي - مجلة التراث العربي-مجلة فصلية تصدر عن اتحاد الكتاب العرب-دمشق العدد 22 - السنة السادسة - كانون الثاني "يناير" 1986 - جمادى الأولى 1406 نسخة محفوظة 28 سبتمبر 2015 على موقع واي باك مشين.
5. ^ العلاف, مشهد. "كُتُب الإمام الغزالي الثَّابت مِنها والمنحول". موقع الإمام الغزالي. مؤرشف من الأصل في 25 سبتمبر 2018. اطلع عليه بتاريخ شباط 2013. الوسيط |مؤلف= و |الأخير= تكرر أكثر من مرة (مساعدة);
6. ^ بدوي, عبد الرحمن (1977). مؤلفات الغزالي (PDF) (الطبعة الثانية). الكويت: وكالة المطبوعات. صفحة 19. مؤرشف من الأصل (PDF) في 21 أغسطس 2018.