شیخ جفری
شیخ بن محمد الجفری (1137 - 1222 هـ) عالم دین و مصلح اجتماعی، شاعر صوفی از مبلغان اسلام در سرزمین هند است. او نقش اساسی در تبلیغ و گسترش اسلام در منطقه مالابار هند داشت و به توسعه تعالیمش در موضوعات عقیده، شریعت و طریقت پرداخت و علاوه بر آن مشارکت های ادبی در دوران شکوفایی شعر عربی در کرالای هند قابل توجه است[۱].
نسب
شیخ بن محمد بن شیخ بن حسن بن علوی بن محمد بن أبی بکر بن عبد الرحمن بن عبدالله التریسی بن علوی الخواص بن أبی بکر الجفری بن محمد بن علی بن محمد بن أحمد الشهید بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین السبط بن الإمام علی بن أبی طالب، والإمام علی زوج فاطمة بنت محمد ﷺ.او با 31 نفر فاصله نسبش به پیامبر اکرم می رسد.
تولد و تربیت
وی در سال 1137 هجری قمری در روستای الحاوی از توابع شهر تریم از توابع حضرموت یمن چشم به جهان گشود و در سایه علم و فضیلت رشد یافت و قرآن کریم را در کودکی نزد پدرش حفظ کرد. پدر و اجدادش به علوی می رسد. جد سومش به امام عبدالله الحداد می رسد. شیخ اصول علوم خود را از علمای الحاوی و تریم گرفت. او در اوایل جوانی به تجارت پرداخت و سپس به علوم دینی اشتغال یافت و راه تصوف را پیش گرفت[۲].
اساتید
او از علمای سادات علوی بهره مند شد که بعضی از آنها عبارتند از:[۳]
عبدالرحمن بن عبدالله بلفقیه
برادرش عبدالرحمن بن محمد الجفری
حسن بن عبدالله الحداد
عبدالرحمن بن عبدالله الحداد
محمد بن حامد السقاف
شاگردان
تربیت یافتگان مکتب روحی و تصوفی او عبارتند از:[۴].
عبدالله بن أحمد باسودان
عمر بن عبدالرحمن البار
عمر بن طه البار
عبدالله بن علی بن شهاب الدین
حسن بن صالح البحر
علوی بن محمد مولى الدویلة
أحمد بن محمد الحبشی
محمد صالح الریّس
عبدالوهاب بن عبدالقادر الویلوری
علی البلنکوتی
محیی الدین بن علی الکالیکوتی
هجرت به میلبار
او در سال ۱۱۵۹ هجری قمری سوار بر کشتی تجاری به شهر کالیکوت در ملابر هند سفر کرد و در ساحل ملابر مورد استقبال قاضی محی‌الدین بن علی و عده‌ای از سران مسلمانان در آنجا قرار گرفت. او با هدف تبلیغ و نشر اسلام به آنجا رفت و در آنجا به اصلاح وضعیت جامعه در بعد اجتماعی، سیاسی و مذهبی پرداخت و توانست تعصب افراطی حاکم بین مردم را از بین ببرد. او به هندوها نزدیک شد و به امور آنان رسیدگی کرد و عاملی جهت پذیرش اسلام از سمت آنان شد. او مساجد و مدارس دینی بسیاری را در سراسر کرالا تأسیس کرد. سپس عازم حجاز شد و در میان شهرهای آن مدتی سکونت داشت سپس وارد عمان، یمن، شام و مصر شد و به تریم بازگشت و چند سالی را در آنجا گذراند و سپس به کلیکوت بازگشت و با سلطان حیدرعلی و پسرش سلطان تیبو ارتباط نزدیک داشت.
آثار
او کتاب هایی در تبیین عقاید اهل سنت و جماعت تألیف کرد و در حل مسائل فوری که اسلام و امت اسلامی را تحت تأثیر قرار می داد و کتب دیگری مشارکت داشت، از جمله:
«کنز البراهین الکسبیة والأسرار الغیبیة لسادات مشایخ الطریقة الحدادیة العلویة»
«نتیجة أشکال قضایا مسلک جوهر الجواهریة، وبرهان سلطان مشایخ الطریقة العیدروسیة القادریة»
«الإرشادات الجفریة فی الرد على الضلالات النجدیة»
«الکوکب الدری فی نسب السادة آل الجفری»
«مضاعف الرزانة»
«مقامات»
شرح قصیدة حبیب عبدالله الحداد
دیوان شعر
وفات
وی در روز پنجشنبه هشتم ذی القعده سال 1222 هجری قمری درگذشت و در کنار منزلش در کلیکوت به خاک سپرده شد. این خانه امروزه به «بیت الجفری» معروف است[۵].
پانویس
- ↑ السقاف, عبدالله بن محمد (1356 هـ). تاريخ الشعراء الحضرميين. الجزء الثاني. القاهرة، مصر: مطبعة حجازي. صفحة 218
- ↑ المشهور, عبد الرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهيرة (PDF). الجزء الثاني. جدة، المملكة العربية السعودية: عالم المعرفة. صفحة 408
- ↑ زبارة, محمد بن محمد بن يحيى (1998). نيل الوطر من تراجم رجال اليمن في القرن الثالث عشر. الجزء الثاني. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية. صفحة 26
- ↑ الحبشي, عيدروس بن عمر (1430 هـ). عقد اليواقيت الجوهرية. الجزء الأول. تريم، اليمن: دار العلم والدعوة. صفحة 527
- ↑ شيخ الجفري