محمد بن علی خرد
محمد بن علی خرد (۸۹۰-۹۶۰ه.ق) محدث و فقیه اهل حضرموت است. به علم حدیث روی آورد و در آن تحقیق بسیار نمود تا جایی که تبدیل به بزرگترین حافظ حدیث و رجالی زمان خود شد و به عنوان «محدث» در زمان خود مشهور گشت. او در علوم دیگر چون اصول فقه، فقه، تصوف و بلاغت نیز تبحر داشت. کتاب های او به دلیل اعتبار سند و قدیمی بودن، نزد مورخین از کتابهای بسیار ارزشمند به شمار میآیند.[۱]
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۱:۴۳، ۹ فوریه ۲۰۲۲؛
نسب
محمد بن علی بن علوی خرد بن محمد حمیدان بن عبد الرحمن بن محمد بن عبد الله باعلوی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی طالب، و امام علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله است.
او بیست و چهارمین نوه محمد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله است.
تولد و تربیت
در سال ۸۹۰ ه.ق در تریم حضرموت به دنیا آمد، در فضایی علمی و عبادی تربیت شد و رشد کرد. او دارای حافظه قوی، باهوش، کنجکاو نسبت به هر علم جدید بود. و قرآن و بسیاری از متنهای زیاد را در فقه، صفوف و ادبیات عرب حفظ کرد. کتاب «الإرشاد» را تا بخش النفقات و یک چهارم کتاب «المنهاج» امام نووی را حفظ کرد. و برای اساتیدش چندین کتاب را با تحقیق و دقت و توضیح خواند که از آن جمله می توان از «صحیح بخاری»، «الشفا» اثر قاضی عیاض و «الإحیا» غزالی نام برد. او بر بسیاری از کتاب ها و منابع تسلط داشت، تا جایی که خودش تبدیل به مرجع و منبع تبدیل شد.
سفرها
او ، به دنبال دانش و یافتن اساتید به بسیاری از کشورها سفر کرد. به همراه پدر و برادرش احمد شریف به الشحر رفت. بار دیگر به تنهایی برای کسب علم به الشحر رفت. سپس به عدن، و زبید در یمن، مکه و مدینه رفت و از اساتید آنجا کسب علم کرد. همچنین از علمای مصر، عراق، دمشق و مراکش که برای حج آمده بودند، بهره برد. او بسیار مشتاق بود که با اساتید باسابقه و بزرگسال زمان خود در خارج از شهر و کشورش تماس برقرار کند و دراین راه بسیار کوشید، تا جایی که به سند علمی محکم و سلسله اساتید بلند مرتبهای دست یافت که بسیاری از معاصرانش به آن نرسیدند و این اعتبار موجب شد که مردم برای کسب علم و معرفت به او روی آورند.[۲]
اساتید
او از اساتید بسیاری کسب علم کرد و از آنها علوم مختلف آموخت و ایشان بر او خرقه پوشاندند و به او اجازه نقل روایت و تدریس دادند. از جمله اساتید او عبارتند از:[۳]
علی بن أبی بكر السكران
عبد الرحمن بن علی السكران
محمد بن عبد الرحمن بلفقیه
عبد الله بن عبد الرحمن بافضل
حسین بن عبد الله العیدروس
أبو بكر بن عبد الله العدنی
عبد الرحمن بن علی الدیبع
یحیى بن أبی بكر العامری
أحمد بن عمر المزجد
ابن حجر الهیتمی
شاگردان
از مشهورترین شاگردانش می توان از این افراد نام برد:
عبد الله بن محمد بلفقیه
محمد بن حسن بن علی السكران
فضل بن عبد الله بافضل
عبد الله بن محمد باقشیر
شهاب الدین أحمد بن عبد الرحمن السكران
أحمد بن علوی باجحدب
عبد الله بن شیخ العیدروس
تالیفات
او نوشتههای زیادی دارد. وقت خود را تنظیم و تقسیم میکرد؛ زمانی برای نوشتن، زمانی برای تدریس، زمانی برای عبادت و زمانی برای مطالعه کردن، اما نوشته های او به بیش از دو کتاب نمی رسد. البته کتاب سومی هم به نام "النفحات" در موضوع تصوف دارد که وجود آن فقط شنیده شده و هیچ اثری از آن وجود ندارد، مانند بقیه نوشتهها و نامههای او که بادهای زمانه آنها را پاره کرده و زیر شنهای غفلت و سهلانگاری دفن شده است، اما آن دو کتاب موجود، عبارتند از:
«غرر البهاء الضوی ودرر الجمال البدیع البهی» فی التراجم والمناقب
«الوسائل الشافعة فی الأذكار النافعة» فی الحدیث
همچنین او اشعار و مدح های زیادی دارد، از جمله شعر بلندی که به ۲۶۰ بیت میرسد و در وصف رسول اکرم صلی الله علیه و آله سروده شده است. و شعر دیگری مانند آن به همان بلندا در بیان و توصیف نسب و سلسله اساتید خود است که در کتاب «الغور» ذکر شدهاند.
وفات
او در شهر تریم به عنوان تدریس، موعظه، نوشتن، عبادت و فعالیت مشغول بود تا اینکه در سال ۹۶۰ ه.ق درگذشت و در قبرستان زنبل تریم به خاک سپرده شد.[۴]
منبع
خرد, محمد بن علي (1405 هـ). الوسائل الشافعة في الأذكار النافعة والأوراد الجامعة والثمار اليانعة.
پانویس
- ↑ الزركلی, خیر الدین (2002 م). الأعلام (PDF). الجزء السادس. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 292. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 8 أبریل 2020.
- ↑ الشلي, محمد بن أبي بكر (1319 هـ). المشرع الروي في مناقب السادة الكرام آل باعلوي (PDF). الجزء الأول. صفحة 196. مؤرشف من الأصل (PDF) في 13 أبريل 2020.
- ↑ المشهور, عبد الرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهيرة. الجزء الأول. جدة، المملكة العربية السعودية: عالم المعرفة. صفحة 353.
- ↑ العيدروس, عبد القادر بن شيخ (2001 م). النور السافر عن أخبار القرن العاشر. بيروت، لبنان: دار صادر. صفحة 338.