فتاوای تقریبی در دوران معاصر

عنوان مقاله فتاواي تقريبي در صد سال اخير (1)
زبان مقاله فارسی
اطلاعات نشر ایران - پژوهشگاه مطالعات تقریبی

فتاوای تقریبی درصد ساله اخیر (1)، [۱] اولین بخش از مقاله ای با همین عنوان است که به بررسی فتاوای صادر شده با رویکرد تقریبی می پردازد.

فتوای مرجعیت عراق :جهاد کفائی در مقابله با جریان تکفیری داعش

بحرانی که درعراق در اثر فتنه گروهک داعش بوقوع پیوست و همچنان ادامه دارد زمینه بروز جریانات و حوادثی گردید که بارزترین ان صدور فتوای سرنوشت ساز مرجعیت عراق مبنی بر وجوب کفائی جهاد علیه جریان تکفیر ی داعش بود بازتاب این فتوا درعراق و جهان اسلام بگونه ای بود که موجب بسیج گسترده مردم عراق اعم از شیعه و سنی و پیروان ادیان دیگرو نیز اعلام امادگی بسیاری از مسلمانان در کشورهای مختلف در جهت مقابله با تروریست ها گردید بگونه ای که می توان این فتوا را موجب تقریب بین پیروان مذاهب اسلامی و دیگر ادیان الهی در عرا ق دانست


از طرف دیگر صدور این فتوا موجب رعب و وحشت این گروه جنایتکار و حامیان غربی و عربی انان گردید بهمین دلیل با تمامی امکانات رسانه ای و مالی خویش د رصدد مقابله با ان بر امدند حتی برخی از عالمان فریب خورده و شاید مزدور و خودفروخته نظیر قرضاوی‌،رافع الرفاعی و حارث الضاری فتوای آیت الله سیستانی را حرکتی علیه اهل سنت دانسته وبدینوسیله سعی در شعله ورتر کردن اتش فتنه فرقه ای و مذهبی داشتند در حالی که فتوای مرجعیت عراق فارغ از هر نوع گرایش مذهبی و دینی خاص بوده و مخاطبین ان نیز عموم مردم می باشند که ازانان خواسته شده است در جهت حفظ و حدت و یکپارچگی عراق و دفاع از میهن و نوامیس خویش اقدام کنند واساسا در ان اسمی از شیعه یا سنی یا مسیحی و ...برده نشده است .


در قسمتی از از این پیام که توسط نماینده ایشا ن بیان گردید امده است :


مرجعیت دینی از شهروندانی که قادر به حمل سلاح هستند، می خواهد داوطلبانه به صفوف نیروهای امنیتی برای دفاع از عراق بپیوندند، عراق با چالش بزرگی روبرو است و مسئولیت مقابله با تروریست ها، مسئولیت همگانی است و مختص یک طایفه خاص نیست و ماهیت خطراتی که عراق را در حال حاضر احاطه کرده، مستلزم دفاع از میهن و مردم و نوامیس آن است و این یک واجب کفائی است 1


اهل سنت عراق و برخی دیگر از کشورهای اسلامی نیز برائت خویش را از چنین اظهارات سخیفی اعلام کرده و همانند برادران شیعه خود ندای مرجعیت را پاسخ دادند .


شیخ خالد الملا رئیس شورای علمای جنوب عراق از اهل سنت د ر رد ادعای امثال قرضاوی می گوید: آیت الله سیستانی هنگامی که مرقد امامین عسکریین(ع) هدف عملیات انتحاری انفجاری قرار گرفت، هرگز علیه هیچ طرف یا قشری از ملت عراق فتوا صادر نکرد، بلکه همه را به حفظ آرامش و خودداری از واکنش های خشونت آمیز سفارش کردند، اما امروز که موصل شهری که اکثریت جمعیت آن را اهل سنت تشکیل می دهند، در معرض حملات داعش قرار گرفت، این فتوا را صادر کرد، زیرا خطری را که اهل سنت را تهدید می کند، درک کرد.بنابراین، فتوای آیت الله سیستانی هرگز علیه اهل سنت نیست، بلکه در راستای حمایت از همه ملت عراق از جمله اهل سنت صادر شده است.2


ایشان مدتی قبل نیز که آیت الله سیستانی فتوایی صادر کرد مبنی بر حرمت ریخته شدن خون مردم عراق به ویژه اهل سنت در عراق اعلام کرد که : مرجع اعلی آقای سیستانی از برادران شیعه خواسته بود از برادران اهل سنت خود دفاع کرده و خطر را از آنها دفع کنند و همچنین به علمای امت درباره طرح های دشمنان که به دنبال تفرقه و دودستگی میان مردم عراق هستند، هشدار داده بود3


این شخصیت اهل سنت می گوید  : آقای سیستانی گفته اند من خدمتگزار همه عراقی ها هستم و هیچ فرقی میان سنی یا شیعی یا کردی یا مسیحی وجود ندارد.4


حسن فرحان مالکی یکی از اندیشمندان سعودی نیز در تمجید از حرکت مرجعیت عراق در سخنانی ابراز داشت : « از سال 1923 میلادی تا به امروز، فتوای آیت الله سیستانی اولین فتوای جهاد در عراق به شمار می آید. فتوایی که در آن به مقابله با داعش به عنوان دشمن مشترک شیعه و اهل سنت حکم شده است. این در حالی است که فتاوای ما ( علمای وهابی) روزی دو بار عوض می شود. یک بار بر له یک مسأله حکم می دهیم و همان روز بر علیه همان موضوع حکم می کنیم»


ایشان در تحلیلی علت استقبال گسترده مردم عراق اینچنین بیان نمود : « چرا پیروی و استقبال شیعیان از فتاوای علمایشان این چنین قوی و شدید است؟ بگذارید صریح بگویم . چون علمای آنها (شیعیان) از روی مزاج و حال و هوس فتوا نمی دهند.ما نمی خواهیم زمام خودمان را به کسانی مانند قرضاوی و عرعور (دو مفتی وهابی) بدهیم که مانند پنکه های آلمانی به هر طرف می چرخند»5


علی جمعه" مفتی سابق مصر نیز به نوعی با فتوای آیت الله سیستانی علیه داعش و تروریست ها همراهی نشان داد و گفت :

فتاوایی که خواهان تکفیر و کشتار می شود، منشاء آن خوارج و صاحبان اندیشه تکفیری است که وجهه اسلام را مخدوش می کند، این افراد قاتلان فاسق و مفسد جنایتکار هستند.


این شخصیت اهل سنت مصر می گوید : فتاوای تکفیری خواستار کشتار نیروهای ارتش و پلیس با استناد به تفکرات ابن تیمیه می شوند، تکفیریها واقعیت دوره معاصر ما را به وضعیت مغول و ممالیک(دولت ممالیک در مصر) تشبیه می کنند و گمان می کنند که حامیان دین هستند و باید با حاکمان و والیان امور بجنگند، زیرا به زعم آنها، شرع الهی را پیاده نمی کنند.6


باید گفت فتوای مرجعیت عراق در لزوم مقابله با داعش برخاسته از نگرشی عمیق به مسائل سیاسی جوامع اسلامی ونیز مبانی عقیدتی استواری است که در مواضع و بیانات ایه الله سیستانی به شکلهای گوناگون ذکر شده است در یکی از پیامهای ایشان که بمناسبت هفته وحدت توسط دفتر ایشان منتشر گردیدامده است : امت اسلامی در حال حاضر، در شرایطی دشوار به سر می برد و بحران های بزرگ و چالش های مهم ، امروز و آینده اش را تهدید می کند و همگان در این شرایط ، نیاز به توحید صفوف ، نابودی فرقه گرایی و دوری از اختلافات مذهبی را درک کرده اند ، اختلافاتی که قرن ها از آن می گذرد و به نظر می رسد راه حلی که همگان را راضی کند برای آن وجود ندارد بنابراین شایسته نیست به بحث و جدل پیرامون آن خارج از چارچوب بحث های علمی معتبر بپردازیم به ویژه اینکه اینها به اصول دین و ارکان عقیده مربوط نمی شود، زیرا همگان به خدای احد واحد ، رسالت پیامبر(صلی الله علیه و آله) ، قرآن کریم ایمان دارند و سنت نبوی را به عنوان منبع احکام شرعی و نیز مودت اهل بیت علیهم السلام ، نماز، روزه، حج و مانند اینها را پذیرفته اند .


در ادامه این پیام امده است : این مشترکات، اساسی محکم برای وحدت اسلامی است پس باید برای تقویت پیوند محبت و مودت میان فرزندان این امت بر آن تمرکز نمود و برای زندگی مسالمت آمیز بر اساس احترام متبادل و به دور از تنازع و مجادله مذهبی و فرقه ای با هر عنوانی کوشید. و بر تمام کسانی که به فکر پیشرفت اسلام و مسلمانان هستند واجب است که در راه تقریب و کاستن از حجم آشوبهای ناشی از برخی سیاست ها که باعث تفرقه می شود و راه را برای دشمنان طمعکار جهت سلطه بر بلاد اسلامی و ثروتهایش باز می کند بکوشند7


همانگونه که ملاحظه می شود در این پیام اثری از تعصبات مذهبی نبوده و خطاب ایشان به امت اسلامی مبنی بر لزوم وحدت و انسجام در برابر تهاجم بیگانگان بر اساس مبانی مشترک عقیدتی –بر گرفته از قران و سنت -است. در پایان این نوشتار می گوییم : فتوای جهاد کفایی در مبارزه با گروه جنایتکار داعش را د ر استمرار سلسله فتاوایی است که در طول تاریخ عالمان راستین و بیدار امت اسلامی بر اساس مقتضیات زمان خویش ابراز نموده اند که دریادداشتهای بعدی به انها خواهیم پرداخت . والسلام

پانویس

منابع

1- سایت خبر گذاری تسنیم 13تیر 1393 2و 3و 4-همان

5-سایت شبکه جهانی ولایت 28خرداد 1393 6-سایت خبر گذاری تسنیم 14تیر 1393 7-سایت موسسه تحقیقاتی ولی عصر (عج) 29دی 1392

  1. نویسنده: سید مصطفی حسینی رودباری