عبدالحلیم محمود
عبدالحلیم محمود از علمای برجستۀ الأزهر و وزیر اوقاف مصر بین سال‌های 1393 تا 1397 هجری قمری به جایگاه شیخ الأزهر نائل شده است.
| نام | عبدالحلیم محمود |
|---|---|
| نامهای دیگر | شیخ عبدالحلیم محمود |
| ولادت | 1328هـ / 1910م |
| وفات | 1397 هـ / 1978م |
| محل تولد | روستای السلام، بلبیس، مصر |
| محل وفات | قاهره - مصر |
| مذهب | حنفی |
| برخی آثار | أوروبا والإسلام. التوحید الخالص. |
زندگی شخصی
در 2 جمادى الأولى سال 1328هـ مطابق با 12 مه 1910م، در روستای السلام مرکز بلبیس در استان شرقی به دنیا آمده و در یک خانوادۀ مذهبی رشد کرد. پدر او از دانش‌آموختگان الأزهر بود اما تحصیلات خود را به پایان نرانده بود.
زندگی علمی
عبدالحلیم قرآن را حفظ کرده و در سال 1923م به الأزهر رفت. او در سال 1351 هـ / 1932م به مقام عالمیت الأزهر نائل شده سپس برای ادامۀ تحصیلات تکمیلی به فرانسه سفر کرد و در سال سنة 1359 هـ / 1940م موفق به اخذ مدرک دکترا در فلسفه اسلامی شد. بعد از بازگش از فرانسه به عنوان استاد دانشکدۀ اللغة العربیة از دانشکده‌های الأزهر مشغول به تدریس شد. او در سال 1384 هـ / 1964م به عنوان رئیس دانشکدۀ اصول الدین برگزیده شد. سپس به عنوان عضو مجمع البحوث الإسلامیة و بعدها به عنوان دبیرکل این مجمع انتخاب شد. او در سال 1390 هـ / 1970م به عنوان وزیر اوقاف وشئون الأزهر انتخاب گردید.
رسیدن به جایگاه شیخی الأزهر
عبدالحلیم محمود وقتی به مقام شیخی الأزهر رسید ده سال قبل دولت اختیارات شیخ الأزهر را کاملا محدود کرده و اختیارات او را به وزیر اوقاف و شئون الأزهر داده بود و این قضیه در زمان شیخ شلتوت اتاق افتاده بود او با شاگرد خود به نام دکتر محمد البهی که وزیر اوقاف بوده اختلاف و نزاع داشته و این امر باعث شد در سال 1381 هـ / 1961م قانونی وضع شده و اختیارت شیخ الأزهر به وزیر اوقاف داده شود و نام این وزارتخانه به وزارتخانۀ اوقاف و شئون الأزهر تغییر یابد. اما عبدالحلیم محمود با درایت و تدبیر توانست دوباره جایگاه شیخ الأزهر را احیا کرده بلکه جایگاه و شئون او را فراتر از آنچه قبل بود تثبیت کند.
او در 22 صفر سال 1393هـ / 27 مارس 1973م به مقام شیخی الأزهر رسید و در 17 جمادى الآخرة سال 1394هـ / 7 ژوئیه 1974م توانست قانونی را تصویب کند که تثبیت کنندۀ جایگاه شیخ الأزهر بود در این قانون چنین آمده:
«شیخ الأزهر هو الإمام الأکبر وصاحب الرأی فی کل ما یتصل بالشئون الدینیة والمشتغلین بالقرآن وعلوم الإسلام، وله الریاسة والتوجیه فی کل ما یتصل بالدراسات الإسلامیة والعربیة فی الأزهر.» در این قانون شیخ الأزهر از جهت جایگاه و رتبه همچون دیگر وزراء بوده و در ترتیب مقدم بر دیگر وزیران است البته بعد از فوت عبدالحلیم محمود قانونی تصویب شده و جایگاه شیخ الأزهر را هم‌تراز نخست وزیر دانست. عبدالحلیم محمود در مدت زمانی که شیخ الأزهر بود خدمات و فعالیت‌های زیادی در راستای ترویج دین اسلام و اصلاح امور مسلمانان انجام داد.
آثار
از او بیش از 60 اثر در فلسفه و تصوف بجای مانده است که بعضی از آنها به زبان فرانسوی است که از آن جمله می‌توان به آثار ذیل اشاره کرد:
1. استاذ السائرین الحارث المحاسبی
2. الإسراء والمعراج
3. الإسلام والعقل
4. الإمام الربانی الزاهد عبدالله بن المبارک
5. الحمد لله هذه حیاتى
6. الرعایة لحقوق الله للمحاسبی
7. السنة ومکانتها فی التشریع الإسلامی
8. العارف بالله أبوالأنوار شمس الدین الحفنی
9. العارف بالله بشر بن الحارث الحافی
10. العارف بالله سهل بن عبدالله التستری حیاته وآراؤه
11. العالم العابد العارف بالله ذوالنون المصری
12. العبادة أحکام واسرار
13. الفضیل بن عیاض صوفی من الرعیل الأول
14. القرآن فی شهر القرآن
15. القرآن والنبی
16. القطب الشهید عبدالسلام بن بشیش
17. اللیث بن سعد إمام أهل مصر
18. إمام التابعین سعید بن المسیب
19. أوروبا والإسلام
20. تفسیر سورة آل عمران
21. دلائل النبوة ومعجزات الرسول صلى الله علیه وسلم
22. سفیان الثوری أمیرالمؤمنین فی الحدیث
23. سیدنا زین العابدین
24. سیدی أبوالبرکات احمد الدردیر
25. شیخ الشیوخ أبو مدین الغوث حیاته ومعراجه إلى الله
26. فاذکرونی أذکرکم
27. فتاوى الامام عبدالحلیم محمود
28. فتاوى عن الشیوعیة
29. قضیة التصوف المدرسة الشاذلیة
30. قضیة التصوف المنقذ من الضلال
31. لطائف المنن للعارف بالله ابن عطاء الله السکندری
32. محمد رسول الله
33. مع الانبیاء والرسل
34. موقف الإسلام من الفن والعلم والفلسفة
35. وربک الغفور ذوالرحمة
36. أبو ذر الغفاری والشیوعیة
37. أقطاب التصوف الثلاثة السید أحمد البدوی، السید أحمد الرفاعی، السید عبدالرحیم القناوی - صلاح عزام - تقدیم عبدالحلیم محمود
38. التفکیر الفلسفی فی الإسلام
39. الحج إلى بیت الله الحرام
40. الرسالة القشیریة سیرة ذاتیة ومنهاج و مفاهیم صوفیة لاقطاب التصوف الاسلامى
41. الرسول صلى الله علیه وسلم لمحات من حیاته
42. السید احمد البدوی رضی الله عنه
43. الصلاة أسرار وأحکام
44. الطریق إلى الله - کتاب الصدق لأبی سعید الخراز
45. المشکلة الأخلاقیة والفلاسفة
46. تاج الصوفیة أبوبکر الشبلی حیاته وآراؤه
47. سلطان العارفین أبوالیزید البسطامی
48. شرح الحکم العطائیة للشیخ زروق
49. شهر رمضان
50. عوارف المعارف 2
51. فلسفة ابن طفیل
52. کتاب الجهاد
53. مقالات فی الإسلام والشیوعیة
54. وازن الارواح - اندریه موروا
55. یارب
56. الإسلام والإیمان
57. تربیة الناشئ المسلم
58. قطبا المغرب سیدی عبدالسلام ابن بشیش.
وفات
صبحگاه روز سه‌شنبه 15 ذوالقعدة 1397 هـ / 17 أکتوبر 1978م در قاهره از دنیا رفت.