عبدالله بن محسن العطاس

عبدالله بن محسن العطاس (1265 - 1351 ه.ق) شیخ و راهنمای مذهبی حضرموت بود. او به هند شرقی هجرت کرد و با اهتمام فراوان نسبت به پیشینیان و پیروی از راه آنان، به هدایت گمشدگان و دعوت به سوی پروردگار جهانیان پرداخت. او شخصیتی است که توسط همه محافل عمومی و خصوصی در جاوه شناخته شده است و شاگردانش از علمای بزرگ و شناخته شده در مناطق خود تبدیل شده اند.

نسب

عبدالله بن محسن بن محمد بن عبدالله بن محمد بن محسن بن حسین بن عمر بن عبدالرحمن العطاس بن عقیل بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی‌طالب، و امام علی، همسر فاطمه، دختر محمد، صلی الله علیه و آله است .

وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

او در روز سه شنبه 23 جمادی الاولی در سال 1265 هجری قمری در روستای حوره یکی از روستاهای منطقه الکسر در وادی العین در حضرموت متولد شد. تحت تربیت و سرپرستی پدر و مادرش بزرگ شد و قرآن را با تلاشی همراه با موفقیت نزد استاد عمر بن فرج بن سباح خواند. پس از ختم قرآن، پدرش او را به دیدار عده‌ای از بزرگان برد که علوم اسلام و ایمان را از آنان بیاموزد. سپس به عنوان بازدیدکننده به شهر تریم رفت و از علمای آن دیار نیز بهره گرفت و به بیشتر نواحی حضرمی سفر کرد تا از استادان علوی و دیگر شیوخ و صوفیه دیدن کند.

اساتید

پدرش در عمد و دوعن او را همراهی کرد و او را نزد بزرگان و علما و اساتید برد تا از آنها کسب علم نماید. او بین دوعن و حریضه و مشهد برای کسب علم در حال رفت و آمد بود. برخی از اساتید او عبارتند از:

اأبوبکر بن عبدالله العطاس

صالح بن عبدالله العطاس

عبدالله بن علوی العیدروس

أحمد بن محمد المحضار

أحمد بن محمد الحبشی

أحمد بن عبدالله البار

أحمد بن محمد بن حمزة العطاس

محمد بن عبدالله باسودان

شاگردان

از جمله کسانی که به شاگردی او پیوستند:

عبدالله بن طاهر بن عبدالله الحداد

محمد بن طاهر بن عمرالحداد

علوی بن محمد بن طاهر الحداد

محمد بن أحمد المحضار

علی بن عبدالرحمن الحبشی

أحمد بن محسن الهدار

علوی بن سقاف السقاف

علی بن عبدالقادر العیدروس

علوی بن طاهر الحداد

طاهر بن علی الجفری

عبدالله بن أبی‌بکر الحبشی

حسن بن محمد بارجاء

مهاجرت

در سال 1282 هجری قمری عازم مکه جهت انجام حج شد و بار دیگر در سال 1283 هجری قمری به حج رفت. پس از زیارت دوم به سمت جاوه در جنوب شرقی آسیا رهسپار شد و اقامتگاهش در شهر بتاوی یا جاکارتای امروزی رفت. چند سالی در آنجا اقامت گزید و در این مدت از محضر درس سید احمد بن محمد بن حمزه العطاس بهره برد. او به قصد تجارت به بکلنگان می رفت تا اینکه قضا و قدر او را روانه زندان کرد. مردم برای عیادت او جلوی زندان ازدحام می کردند به گونه ای که حاکم شرع دستور آزادی او را صادر کرد ولی او در زندان بود تا مدت محکومیتش تمام شود. سپس از بتاوی به شهر بوگور نقل مکان کرد و وقت خود را برای علم و عرفان از سایر امور خالی کرد و به یکی از بزرگان و اساتید زمان خود شد.

آثار

وی در شهر بوگور مسجدی به نام مسجد النور دارد که در سال 1318 هجری قمری ساخته شده است.

از جمله میراث علمی او عبارتند از:

مجموع سخنان وی است که شیخ عبدالرحمن بن محمد عرفان با نام «النفحات الربانیة فی المسائل الحقیة» گردآوری کرده است؛

مجموعه شعری که شیرینی کلمات و فراوانی معنا از ویژگی های آن است؛

مکاتبات بین او و بزرگان زمان خود.

وفات

وی در روز سه شنبه آخرین روز ذی الحجه سال 1351 هجری قمری در بوکور جاوه غربی درگذشت و فردای آن روز در اول سال 1352 هجری قمری در اجتماع پرجمعیتی به خاک سپرده شد که جاوه تا آن زمان چنین جمعیتی را شاهد نبود. او در غرب مسجد خود که در شهر بوگور ساخته است دفن شد و بر روی آن گنبد بزرگی ساخته شده است. سالیانه در آخر ماه ربیع الاول مراسم یادبودی برای او برگزار می شود که جمعیت زیادی از سراسر جاوه در آن شرکت می کنند .

منبع

العطاس, أحمد بن عمر. من مجموع کلام سیدنا الحبیب عبدالله بن محسن بن محمد العطاس (PDF).