عبدالواحد دکالی

عبدالواحد محمد دکالی از فقهای مذهب مالکی و از برجسته ترین آنان در مغرب اسلامی در قرن دهم هجری بود. افراد زیادی به ویژه در لیبی و تونس از علم وی بهره بردند و او مفتی مذاهب چهارگانه بود و تنها به تسلط بر علوم شرعی راضی نبود، بلکه رویکرد تصوف را نیز در پیش گرفت و در پی عمل به وصیت امام مالک دعوی جمع بین تصوف و فقه را داشت. او نسبت به اعمال نادرست برخی از صوفیان منتقد بود. از یاران او عالم مالکی احمد زروق و از برجسته ترین شاگردان او عبدالسلام الاسمر بود. زاویه او هنوز در شهر مسلاته در غرب لیبی، نزدیک به پنج قرن پس از مرگ دکالی، فعال در عرصه آموزش قرآن و علوم اسلامی است.

زندگی

پدرش تقریباً در سال 770 هجری قمری از مغرب الاقصی به تونس آمد و در سال 799 هجری قمری از آنجا به مصر رفت و به گفته برخی از مورخان احتمال می‌رود که شیخ عبدالواحد پس از مهاجرت خانواده‌اش به مصر در مصر متولد شده باشد. زمان تولد شیخ دقیقاً مشخص نیست، اما مورخان احتمال می‌دهند که وی در اوایل قرن نهم هجری به دنیا آمده است. همچنین سال وفات شیخ عبدالواحد مشخص نیست، اما شاگرد وی عبدالسلام الاسمر اظهار داشت که وی 130 سال عمر کرد و در روستای زعفران در شهر مسلاتة (غرب لیبی) به خاک سپرده شد.

اساتید

از مهم‌ترین مشایخ وی: شیخ احمد احمد ابوالتلیس القیروانی، شیخ فتح‌الله ابوراس مفتی قیروان مفتی دو مذهب مالکی و حنفی و شیخ ابوراوی الفحل از شاگردان شیخ احمد بن عروس. فرزندان او به خانواده عبدالواحد دکالی الصقر معروف هستند.

موقعیت علمی

شیخ عبدالواحد بر اساس بسیاری از منابعی که به وی پرداخته اند، بر فقه مذاهب چهارگانه مسلط بود. عالم در عقاید، مسلط به علوم زبان عربی، دانشمند در علم تصوف با توجه به تاکیدات امامان مالک، ابوحنیفه النعمان، شافعی و احمد بن حنبل بر این امر و مبارزه با آنچه او جهل برخی از صوفیان می دانست را بسیار مورد توجه قرار می داد. وی یکی از شیوخ فرقه عروسیه شاذلیه بود. شیخ احمد زروق از دوستان صمیمی او بود و با اینکه در یک مکان زندگی نمی‌کردند همیشه به ملاقات او می‌رفت. آنها ابتدا در مصر با هم آشنا شدند و ممکن است باهم در الازهر تحصیل کرده و سپس در سفر بازگشت به لیبی همراه هم بوده و شیخ زورق پیش از بازگشت مجدد و اقامت در لیبی به فاس رفت.

سلوک

اصحاب شیخ دکالی او را کم سخن معرفی کرده‌اند مگر در علم یا ذکر و عبادت زیاد از عادات او بود، ظواهر را دوست نداشت و فقط غذایی می‌خورد که در او رمقی ایجاد کند.

تاثیرات

شیخ عبدالواحد دکالی مناصب مهم علمی و تبلیغی ای را بر عهده گرفت و در نهضت علمی و آموزشی لیبی نقش اساسی داشت و یکی از برجسته ترین شخصیت های قرن نهم و دهم هجری در مغرب عربی است. او بیشتر عمر 130 ساله خود را در تبلیغ و تعلیم معارف اسلامی گذراند.