احزاب سلفی در مصر (مقاله)
| عنوان مقاله | احزاب سلفی در مصر |
|---|---|
| زبان مقاله | فارسی |
| اطلاعات نشر | ایران - پژوهشگاه مطالعات تقریبی |
| ویکی نویس | رحیم ابوالحسینی |
احزاب سلفی در مصر عنوان مقاله ای است به زبان فارسی که در پژوهشگاه مطالعات تقریبی، در موضوع جریان شناسی جهان اسلام به نگارش در آمده است. [۱] [۲]
چکیده
در این مقاله گرایش احزاب سلفی در مصر که پیش از این، ورود به عرصه سیاست را ناسازگار با تبلیغ دینی می‌انگاشتند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از سقوط نظام مبارک و فقط هشت ماه پس از گذشت دورانی که وجود حزبی اسلام¬گرا در مصر خواب و خیالی بیش نبود، طرح¬ها و تزها یکی پس از دیگری متولد شده¬اند و مبلغان شریعت و سلفی¬گری به سیاست روی آورده¬اند و هر یک درصدد تحقق طرح¬ها و ایده¬های اسلامی خاص خود، بدون توجه به قانون جدید احزاب و شروط خاص آن و بی¬توجه به شرایط کنونی مصر بودند. هم-چنین با نگاهی به حجم آزادی پدیدآمده، میزان و قدرت مشارکت و قوانینی که اخیراً به تصویب رسیده¬اند، می¬توان کیفیت و ماهیت این تحرک و پویایی و چگونگی ارائه طرحی بهتر و قابل اجرا در جامعه را که در اولویت و مهم¬تر است، درک کرد.
کلیدواژه
احزاب سلفی، جریانات سلفی، تشکل‌های دینی
قانون فعالیت‌های غیر دینی احزاب در مصر
از آنجا که در قانون جدید احزاب یعنی قانون شماره 2 (2011م) که توسط شوارای نظامی به تصویب رسیده است، تأسیس احزاب براساس رویکردهای دینی ممنوع شده است، لذا اغلب احزابی که پیشینه و زمینه اسلام‌گرایی داشته¬اند برنامه¬های خود را طوری تنظیم کرده¬اند که در آن خبری از وجهه دینی یا تفاوت قائل شدن بین مردم براساس دین وجود ندارد. بعدها خبر تأسیس بیش از بیست حزب با زمینه اسلامی منتشر شد که تعدادی از آنها سلفی بودند. این اقدام تلاشی جسورانه از سوی سلفی¬ها برای ورود به عرصه سیاست پس از سالیان دراز اجتناب از آن محسوب می¬شود.
با نگاهی به مجموع ادبیات حزبی سلفی¬ها متوجه نکاتی می¬شویم که مهم¬ترین آنها در رساله¬ای با عنوان «أإله مع الله؟» (آیا خدایی غیر از خداوند هست؟) بیان شده است. در این رساله آمده است که سلفی¬ها معتقدند پارلمان¬ها به جای خدا سیاست‌گذاری می¬کنند و لذا ورود به آنها حرام است؛ چنان که سلفی¬ها فعالیت حزبی را که موجب تنازع و اختلاف و شکل¬گیری حزب دیگری غیر از حزب خدا می¬شود، حرام می¬دانند.
در شرایط فعلی غیر از برخی فتواهای مشایخ سلفیه در روزهای پس از انقلاب مصر که اجازه تأسیس این احزاب و فعالیت حزبی را صادر کرده¬اند، نکته¬ای جدید در ادبیات آنها مبنی بر مجاز بودن فعالیت حزبی و تأسیس احزاب اسلامی با پیش¬زمینه اسلامی مشاهده نشده است. شایان ذکر است «ابواسحاق الحُوَینِی» تنها مفتی سلفیه‌ای است که هم¬چنان بر دیدگاه خود مانده و فعالیت حزبی را مهلکه¬ای برای مبلغان خدا می¬داند.
فتوای شیخ یاسر برهامی در باره فعالیت احزاب دینی
شیخ یاسر برهامی در سایت «صوت السلف» در پاسخ به سؤالی درباره حکم انضمام به احزاب اسلامی با مرجعیت اسلامی گفته است: «انضمام به این احزاب به خصوص احزاب سلفی با هدف تلاش برای اقامه دین خدا و عمل به واجبات شرعی و حفظ هویت اسلامی، از مصادیق تعاون بر نیکی و تقواست. البته حزب¬گرایی نکوهیده عبارت است از کمک به همدیگر براساس جاهلیت و تبلیغ آن؛ حال آنکه پیامبر(ص) از همکاری براساس باطل و تقلید کورکورانه نهی کرده و فرموده¬اند: «ما بال دعوی الجاهلیة؟!...دَعُوها فَإِنَّها مُنتِنةٌ» (جاهلیت را رها کنید که گندابی است). برهامی معتقد است که عرصه سیاسی یکی از عرصه¬های دعوت به اسلام است و حتی در این زمان می¬تواند از مهم¬ترین و حساس¬ترین عرصه¬ها باشد، زیرا فعالیت اسلام¬گرایی در عرصه سیاسی باعث خشم دشمنان می-شود و خطری برای طرح¬های سکولاریستی و لیبرالیستی آنها به شمار می¬آید؛ چنان که «فعالیت سیاسی با مرجعیت سلفی¬گری» باعث اصلاح مسیر سایر جریان¬ها و احزاب اسلام¬گرایی می¬شود که قصد دارند به نفع منافقان از موضع خود عقب¬نشینی کنند. زمانی که فشاری قدرتمند از جانب سلفی¬ها آن هم با پیوستن جمع زیادی از مردم به احزاب سلفی وجود داشته باشد، روند عقب¬نشینی متوقف خواهد شد.
وی می¬گوید ما تأثیر این حضور را به وضوح در مسأله «مرجعیت شریعت» دیده¬ایم. وقتی کسانی باشند که حافظ هویت ملت مسلمان باشند و اجازه ندهند ماده دوم قانون اساسی در معرض خطر قرار گیرد، قطعاً کسانی که خواستار تعدیل این ماده یا حذف آن هستند، اعم از سکولارها یا حتی کافرانی که علناً به کفر خود اذعان دارند، عقب¬نشینی می¬کنند. سلفی¬ها به رغم تمام مخالفت¬هایی که حتی از سوی برخی اسلام¬گرایان یا از خود سلفی¬ها صورت گرفت، بر مواضع خود اصرار کردند. در پرتو فعالیت سیاسی سازمان¬یافته - که آن هم جز از طریق احزاب رسمی امکان¬پذیر نیست - فشاری بیشتر و شدیدتر با تأثیر قوی¬تر اعمال خواهد شد و ما مبارزه¬ای بزرگ را بر سر موضوع نگارش قانون اساسی جدید در پیش داریم. آیا می¬توانیم از این مبارزه شانه خالی کنیم؟! وی درباره موضع قدیمی سلفی¬ها در تحریم احزاب و اینکه مبلغان در راه خدا حزب تشکیل نمی¬دهند و دعوت و تبلیغ اساساً میانه¬ای با حزب ندارد، گفته است: «منظور ما عدم ترک مسأله دعوت و ارشاد و تربیت - که اصل محسوب می¬شود - و سرگرم شدن در فعالیت سیاسی است. اما اگر گروهی که می¬توانند حقوق مردم را در این عرصه تضمین کنند، لازم است وارد این عرصه شوند و اقدام به تقسیم کار کنند. نمی¬توان تصور کرد تمام دانشجویان و علم¬آموزان و مبلغان از فعالیت سیاسی رویگردان شوند و کسی که هیچ اطلاعی از طرح اسلامی ندارد و از عهده آن برنمی¬آید، وارد فعالیت سیاسی شود. بهتر است مبلغان بزرگ کل وقت خود را صرف تبلیغ و ارشاد کنند و سایر افراد در حزب شرکت و سیاست¬مداران را ارشاد و توجیه کنند تا فاصله¬ای بین دین و دعوت از یک سو و سیاست از سوی دیگر نیفتد. تقسیم کار باعث انجام آن به نحو احسن و همکاری و همبستگی و قدرت در انجام آن می¬شود و اجازه نمی-دهد خیری که قابلیت تحقق دارد، از بین برود؛ چنان که حزب نیاز شدیدی به مشارکت اعضا دارد، زیرا هیچ نوع منبع مالی برای تأمین مالی طرح¬های خود جز حق اشتراک اعضا ندارد.
برهامی هم¬چنین در اولین کنفرانس زنان که «حزب النور» در اسکندریه درباره بررسی مواضع شرعی نسبت به ورود و مشارکت زنان در پارلمان برگزار کرده بود، گفته است: «آنجا که پای تغییر ماده دوم قانون اساسی و تغییر هویت ملت مصر در میان است، مصائب و مشکلات حضور زنان در پارلمان کمتر از مشکلات ترک صحنه است».
نخستین تجربه موفق تشکیل احزاب دینی
با اندک دقتی دریافته¬ایم که احزاب اسلام¬گرا از جمله سلفی¬ها، پس از پیروزی انقلاب مصر، دیدار و جلسه¬ای نداشته¬اند و هیچ تمایل قابل توجهی برای همکاری نشان نداده¬اند و بنیان¬گذاران آنها نیز تمایلی به ادغام احزاب خود در قالب یک حزب واحد نشان نداده¬اند؛ لذا عاقبتی ناگوار در انتظارشان است، زیرا هر گروه سرگرم جمع¬آوری تأیید برای تأسیس احزاب مختلف با برنامه¬های تقریباً مشابه و حتی در برخی موارد کاملاً شبیه است. البته بسیج تمام انرژی و توانمندی این احزاب و گروه¬ها باعث تثبیت جای پای آنها در فضای سیاسی جدید مصر می¬شود وشکل و ساختاری عملی از وحدت و همبستگی خواهد شد که اسلام¬گرایان آن را به عنوان یک اصل برای خود واجب می¬دانند. بنابر آنچه گفته شد، سلفی¬ها در برخی فعالیت¬های حزبی خود موفق بوده¬اند و در اکثر موارد شکست خورده و نتوانسته¬اند احزابی با مشروعیت قانونی ایجاد کنند. اولین تجربه موفق حزب آنها حزب نور بوده است.
حزب النور
این حزب طبق تاریخ ظهور و شکل¬گیری قانونی، اولین حزب سیاسی در تاریخ جماعت¬های سلفیه در مصر است که در 12 ژوئن تأسیس شد و از جمله تجربیات حزبی موفق اسلام¬گرایان است. این حزب در روز 13 ژوئن 2011 میلادی فعالیت سیاسی خود را پس از دستیابی به موافقت کمیته احزاب برای تأسیس حزب شروع کرد.
بدون تردید سلفی¬ها با این تغییرِ جهتِ بزرگ و ورود به عرصه فعالیت سیاسی پس از انقلاب 25 ژانویه و پس از سال¬ها پرهیز از فعالیت سیاسی، همه را غافلگیر کردند. آنها ظرف یک شبانه¬روز دیدگاه خود را نسبت به نهادهای حکومتی عوض کردند و به تأسیس احزاب سیاسی رو آوردند ومشارکت در حکومت را جزء وظایف اصلی خود تعریف کردند.
سلفی¬ها پیشتر اعتقاد داشتند که عدم مشارکت در فعالیت سیاسی واجب است، زیرا نظام¬های سیاسی جدید نه تنها اسلامی نیستند بلکه انسان را وادار به چشم¬پوشی از چیزهایی می¬کنند که در متن دین جای دارند. یاسر برهامی، از نظریه¬پردازان بزرگ آنها، با ذکر این مطلب می¬گوید: «موازنه قوای بین¬المللی، منطقه¬ای و داخلی به ما اجازه مشارکت نمی¬داد مگر اینکه از عقاید و اصول و ارزش¬های خود چشم¬پوشی کنیم. بر این اساس، چنانچه این موازنه قوا تغییر کند، مشارکت سلفی¬ها در فعالیت سیاسی امکان¬پذیر خواهد شد». طرح تشکیل حزب نور تنها یک روز پس از سقوط مبارک در استان «مطروح» در کنفرانس جبهه سلفیه در المنصوره در روز جمعه 18 فوریه مطرح شد. در این کنفرانس شیخ محمد حسان خواستار تغییر دیدگاه سلفی¬ها و عدم تحریم تظاهرات و انتخابات شد. وی از سلفی¬ها خواست به طور جدی درصدد حضور در عرصه سیاست مصر برآیند و در بسیاری امور قطعی و غیر قابل مجادله خود هم¬چون حضور در مجلس نمایندگان و مجلس شورا، شرکت در انتخابات ریاست¬جمهوری و حضور در دولت و نظام، تجدید نظر کنند تا به این ترتیب بتوانند جوانان را از این اوضاع بی¬سر و سامان و این آشوب روزهای گذشته نجات دهند.
حزب نور در 24مه 2011 اسناد تأسیس خود را به کمیته امور احزاب تحویل داد و عماد عبدالغفار، وکیل مؤسسان این حزب، اعلام کرد که این حزب خواستار ایجاد حکومتی امروزی و معاصر براساس مبانی جدید است که به حق همزیستی مسالمت¬آمیز بین تمام مردم احترام بگذارد و مؤلفه¬های عملیات سیاسی همگی براساس اصول و ضوابط دین اسلام سازماندهی شود و تحقق دموکراسی فقط در چارچوب شریعت اسلامی صورت گیرد. وی هم¬چنین خواستار اعطای آزادی و پاسداری از حقوق اساسی و آزادی¬های عمومی در چارچوب شریعت اسلامی شده است.
الاهرام در 25 ژوئن 2011 نوشت که در مراسم افتتاح این حزب وکلای مؤسس حزب تأکید کردند که حزب نور سعی خواهد کرد بزرگ¬ترین حزب سیاسی مصر شود، زیرا از قدرت و ظرفیت بالایی برخوردار است؛ علاوه بر آن، قریب ده¬ها هزار عضو دارد، در تمام استان¬های مصر چندین دفتر نمایندگی دارد و از حمایت مشایخ جریان سلفیه هم برخوردار است. این مشایخ همگی خواستار انضمام به این حزب و حمایت از آن با آرا و افکار و اموال¬شان شده¬اند.
تشکیل شورای عالی حزب النور
با برپایی مراسمی شورای عالی حزب النور تشکیل شد و اعضای مؤسس آن اعم از مردان و زنان از تمام استان¬ها و تعدادی از رهبران دعوت سلفیه در اسکندریه و همه استان¬ها حضور داشتند. از جمله شخصیت-های حاضر در این مراسم شیوخی چون احمد فرید، محمد عبدالفتاح (ابو ادریس)، عبدالمنعم الشحات، علی حاتم، هشام ابوالنصر و محمد الکردی بودند. هم¬چنین یک هیأت از کلیسای اسکندریه و جمعی از افراد دارای نیازمندی¬های خاص در این مراسم شرکت کردند و حزب نیز کرسی¬هایی برای هر یک از آنها تخصیص داد. یک مترجم متخصص را هم برای ترجمه سخنرانی¬ها و گفت¬وگوها اختصاص دادند. پیش از برگزاری مراسم، دیداری بین دکتر عماد عبدالغفور، رئیس حزب، و اعضای مؤسس صورت گرفت و بسیاری از برنامه¬ها و اهداف حزب به نمایش گذاشته شد. در این مراسم دکتر عمادالدین عبدالفغور گفت: بسیاری از گروه¬های سیاسی قصد دارند این حزب را نادیده بگیرند و با تخریب وجهه آن در برخی حملات تبلیغاتی آن را به انزوا بکشانند. وی خاطرنشان کرد که چنین چیزی اتفاق نخواهد افتاد؛ زیرا حزب نور حزب بزرگی است که از همان ابتدا عظیم و بزرگ شکل گرفت و هیچ¬کس نمی¬تواند آن را به انزوا بکشاند. ما می¬کوشیم قدرتمند¬ترین حزب را در مصر داشته باشیم. صدای این حزب باید شنیده شود چون نماینده اراده ملت مصر است. حزبی است که پایگاهی قدرتمند واصل و ریشه¬ای راسخ و استوار دارد و در هر استانی چند پایگاه و دفتر قدرتمند دارد. این حزب فقط در اسکندریه بیش از 35 دفتر دارد. در قاهره و سایر استان¬ها هم چندین دفتر دارد؛ چنان که ده¬ها هزار نفر به آن پیوسته¬اند. از سوی دیگر، شورای اداری دعوت سلفیه طی بیانیه¬ای که توسط شیخ علی حاتم قرائت شد، خاطرنشان کرد که هیچ دانشجو و مبلغی نباید از فعالیت سیاسی احتراز کند. فقط مبلغان بزرگ می¬توانند تمام وقت خود را صرف دعوت کنند و سایر مبلغان موظف¬اند در کنار تبلیغ و ارشاد با فعالیت سیاسی بجا و شایسته مانع فاصله افتادن و جدایی بین دین و دعوت از یک سو وسیاست از سوی دیگر شوند. وی خاطرنشان کرد که حزب نور برای اینکه هم¬چنان با قدرت به مسیر خود ادامه دهد باید از حمایت و پشتیبانی معنوی و فکری برخوردار باشد؛ حمایت مالی هم برای به انجام رساندن طرح¬ها و تحقق اهدافش از طریق توسعه دایره مشترکین و دریافت حق اشتراک¬های مطلوب از آنها لازم است. در این بیانیه خاطرنشان شده است که حزب نور مسیری پر از درگیری و منازعات طولانی مدت به خصوص با سکولارها پیش رو دارد. پاسداری از دین و خط¬مشی سلفی، هدف دعوت سلفی است. دعوت سلفیه خود را ملزم به اصلاح برنامه¬های آموزش و پرورش و فرهنگی و رسانه¬ای کرده تا همه اینها را با خط ثابت اسلام هماهنگ و همراه و تمام مسائل حیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ما را براساس آن سازماندهی کند.
بدین ترتیب، حزب نور، ارگان جریان سلفیه، با داشتن یک مقر اصلی در اسکندریه و 7550 دفتر نمایندگی و برخورداری از حمایت رهبران مردمی در اسکندریه، پس از جلب موافقت کمیته امور احزاب به ریاست کمال نافع و برخورداری از شخصیت حقوقی و حق مشارکت در فعالیت سیاسی کار خود را آغاز کرد و در نخستین بیانیه خود اعلام کرد: «حزب نور حزب تمام مردم مصر است و از همه قشرها و گروه¬های مردم استقبال می-کند. هم¬چنین آمادگی خود را برای همکاری با تمام نیروها و جریان¬های سیاسی که برای تحقق منافع کشور و حمایت از امنیت و سلامت آن تلاش می¬کنند، اعلام می‌دارد».
حزب فضیلت
حزب فضیلت دومین حزب سلفی است. بنیان¬گذاران این حزب توانستند بیش از پنج هزار امضا برای ثبت حزب خود که به دنبال ترویج ارزش¬هایی چون عدالت، برابری و احیای جایگاه واقعی مصر در عرصه¬های مختلف متناسب با اصول شریعت اسلامی است، جمع¬آوری کنند. کمیته امور احزاب مصری با تأسیس حزب موافقت کرد و حق آن را در برخورداری کامل از حقوق سیاسی پذیرفت و این چنین بود که حزب فضیلت، تجربه موفق مشروعیت قانونی را کسب کرد.
شورای ریاست حزب فضیلت
شورای ریاست حزب متشکل از این افراد است: دکتر محمد جلال، مهندس محمود فتحی، دکتر مؤمن وهبان و دکتر خالد سعید.
ظاهراً تلاش¬هایی برای وحدت بین حزب فضیلت با احزاب «سلامت» و «توسعه» که پیرو کمال حبیب از رهبران جهادی، هستند صورت گرفته است. کمال حبیب، رئیس حزب سلامت و توسعه تابع جماعت جهاد، بر وجود ائتلافی با حزب سلفی فضیلت تحت عنوان «جبهة الاصلاح» تأکید کرده بود؛ اما محمود فتحی، جانشین بنیان¬گذار حزب فضیلت، این ادعا را رد کرده است. دکتر کمال حبیب، رئیس حزب در حال تأسیس سلامت و توسعه، گفته بود که یک ماه پیش با حزب فضیلت توافق کردیم که هر یک به تنهایی به جمع¬¬آوری امضا بپردازیم و سپس تحت عنوان «حزب جبهة الإصلاح» با هم متحد شویم. اما محمود فتحی وجود هر نوع ائتلاف با حزب سلامت و توسعه و ادغام با آن را تکذیب کرد و گفت: مذاکراتی با هر یک از نیروهای سیاسی به خصوص نیروهایی که مرجعیت نزدیک به فضیلت دارند، صورت گرفته است. داستان «فضیلت» وقتی شروع شد که برخی فعالان اسلام¬گرا از طریق فیس بوک و لینک¬هایی به اسم این حزب، تأسیس آن را اعلام کردند؛ چنان که خبر تأسیس مقر آن در شهر نصر را هم منتشر کردند و گفتند که جلسات روزانه حزب برای تهیه نقشه سیاسی حزب و طرح و برنامه آن برای شرکت در انتخابات مجلس نمایندگان و مجلس شورا و ریاست جمهوری در این مقر تشکیل می¬شود.
انتخاب ریاست حزب فضیلت و اعضای آن
دکتر سرتیپ «عادل عبدالمقصود عفیفی» به عنوان رئیس حزب انتخاب شد. او مدیر سابق اداره مهاجرت و گذرنامه و برادر بزرگ¬تر جناب شیخ دکتر محمد عبدالمقصود، یکی از مشایخ سلفیه در مصر است. مهندس محمود فتحی به عنوان قائم مقام مؤسسان و دکتر محمد عبده، استاد رشته حقوق در دانشگاه الازهر، دکتر خالد سعید مدیر مرکز مطالعات اسلامی فلسطین، دکتر حسام ابوالبخاری سخنگوی رسانه¬ای ائتلاف حمایت از تازه مسلمانان، و وکیل ممدوح امام و شیخ فرحات رمضان، از سران دعوت سلفیه در استان کفر شیخ، به عنوان اعضای دفتر سیاسی حزب انتخاب شدند. مهندس محمود فتحی، قائم مقام مؤسسات، گفت: «این حزب توانسته است بیش از پنج هزار امضا تا امروز جمع¬آوری کند و جمع¬آوری امضا از استان¬های دیگر برای رسیدن به آمار قانونی و تقدیم درخواست به کمیته احزاب ادامه دارد». وی افزود: «ما چندین نشست در مقر حزب برای انتخاب کادرها و دفاتر دیگر در سایر استان¬ها تشکیل داده¬ایم. یک کنفرانس مطبوعاتی عظیم هم قرار است در سندیکای روزنامه¬نگاران - پس از پایان مراحل تأسیس حزب - برگزار شود».
ناکامی در تأسیس حزب فضیلت
با توجه به مطالب پیش، زمینه برای تشکیل حزب فضیلت کاملاً آماده شده بود، اما ناگهان اختلافات شدیدی داخل حزب فضیلت بروز کرد و در نتیجه، عضو اصلی بنیان¬گذار آن، عادل عبدالمقصود، از آن جدا شد و شیخ محمد عبدالمقصود، یکی از رهبران سلفی، تأکید کرد که هدف از تشکیل حزب فضیلت، تأسیس حزبی سیاسی برای حمایت از دین بوده است، اما تصمیم¬گیری¬ها براساس احساسات بوده و همین امر موجب بروز نوعی لغزش بر سر میزان اهمیت و حقیقت اهداف حزب شد. این حوادث باعث تأسیس حزب سلفی جدیدی به نام حزب اصالت شد که در سطور آینده به آن خواهیم پرداخت. در هر حال بیش از پنج هزار امضا جمع-آوری شد تا حزب فضیلت که درصدد ترویج و نشر ارزش¬هایی چون عدالت، برابری و احیای جایگاه پیشرو مصر بود، تأسیس شود. در نهایت پس از موافقت کمیته احزاب با تأسیس حزب و اعلام تأسیس آن، این حزب آماده بود فهرست انتخاباتی خود را معرفی کند و با احتمال زیادی در تمام استان¬های مصر با تشکیل ائتلاف با سایر احزاب سلفی مثل نور و اصالت وارد عرصه انتخابات شود.
ماجرای خروج رئیس حزب فضیلت از این حزب
سرتیپ عادل عبدالمقصود، رئیس حزب سلفی فضیلت، پس از خروج از این حزب، با حمایت مهم¬ترین مبلغان سلفی با صدور بیانیه¬ای اعلام کرد که قصد دارد یک حزب سلفی جدید به نام «حزب اصالت» با حضور و حمایت شخصیت¬های مهمی چون محمد حسان، دکتر محمد عبدالمقصود، دکتر محمد عبدالسلام، شیخ مصطفی محمد و شیخ ممدوح جابر بنیان¬گذاری کند.
سرتیپ عادل خاطرنشان کرد که حزب سلفی فضیلت دست¬خوش اختلافات شدیدی شده است و اعضای دفتر اجرایی آن تصمیم به خروج و قطع روابط خود با این حزب برای همیشه گرفته¬اند. آنها متوجه توطئه¬ای برای تغییر اصول حزب فضیلت که مبتنی بر پای¬بندی به شرع و حاکمیت قانون و مشی اسلامی معتدل سلفی است، شده¬اند. گفتنی است برخی اعضای آن با ارائه طرحی خواستار حضور نمایندگانی از علمای هیأت شرعی اصلاح برای حل و فصل منازعات شدند که این طرح موفقیتی نداشت.
ماجرای انفصال عادل عبدالمقصود از حزب فضیلت، همان¬طور که خود ایشان روایت می‌کند، از این قرار است که وی مأموریت جمع¬آوری امضای «حزب النهضة» را به یکی از اشخاص سپرد. او نیز افرادی را از جماعت¬های دیگر مثل جهاد و جماعت اسلامی با خود به حزب آورد و چنین وانمود می¬کرد که آنها اعضای حزب هستند. سرتیپ عادل عبدالمقصود بارها درباره این شخص به برادرش محمد عبدالمقصود هشدار داده بود. عادل عبدالمقصود گفت: زمانی که حزب فضیلت تأسیس شد و پا به عرصه فعالیت گذاشت ناگهان متوجه شدیم که آقای خالد سعید، عضو دفتر سیاسی حزب، بدون اطلاع اعضای دفتر خارج از قاهره، به نام خود ثبت کرده بود، و در رسانه¬های مختلف خبر از تشکیل ائتلاف با احزاب دیگر داده و حتی نام احزاب را قبل از پذیرش تقاضایشان گفته بودند. در حالی که تشکیل حزب با حرف و کلام امکان¬پذیر نیست؛ زیرا تشکیل حزب می‌بایست از طریق اخبار رسمی توسط رئیس حزب یا سخنگوی رسمی شنیده شود. هم¬چنین عادل عبدالمقصود گفته بود یکی از موکلین حزب اظهار کرده که شما ما را فریب دادید و گفتید که این حزب حزبی سلفی است در صورتی که اهداف دیگری را دنبال می‌کرده است. عادل عبدالمقصود نیز یکباره اعلام کرد که برخی عناصر در حزب فضیلت رخنه کرده¬اند و قصد نزاع با حزب سلفی نور را دارند. وی خاطرنشان کرد که برادرش محمد نیز از قائم مقام مؤسسین خواسته است اختیاراتی به او داده شود، اما وی رد کرده و گفته است که من امین این حزبم و هر زمان که کار به بن¬بست بکشد، من از این حزب خارج می¬شوم و حزبی جدید تشکیل می¬دهم. عادل عبدالمقصود خاطرنشان کرده است که دوستانِ برادرش به سه دسته تقسیم می¬شوند: اولین دسته، موسیقی‌دان هستند، زیرا او زمانی موسیقی ارکستر را تدریس می¬کرد و در یک سال دو بار برای اجرای موسیقی به سوئد و اتریش دعوت شد. دسته دوم حقوق¬دانان هستند و بالاخره دسته سوم، سلفی¬ها هستند. شیخ محمد عبدالمقصود در نهایت از هر کسی که به خاطر وی وارد حزب شده بود، عذر خواهی کرد.
حزب اصالت
«حزب اصالت» حزبی سیاسی و اسلام¬گراست. عادل عبدالمقصود (ریاست حزب) در بیانیه‌ای اعلام کرد که طرح تأسیس حزب جدیدی به اسم «حزب اصالت» تصویب شده است. در این بیانیه تشریح شده است که تعدادی از مبلغان برجسته سلفیه از حزب فضیلت رویگردان شده¬اند و از حزب جدید حمایت می¬کنند. این افراد عبارت¬اند از: دکتر محمد عبدالمقصود، شیخ محمد حسان، دکتر محمد عبدالسلام، شیخ مصطفی محمد و شیخ ممدوح جابر. هم¬زمان سرتیپ عادل عبدالمقصود رئیس حزب اصالت، بر صفحه رسمی حزب فضیلت در فیس بوک دست‌اندازی و آن را به صفحه تابع حزب جدید خود یعنی «حزب اصالت» تبدیل کرد و در آن یک فایل صوتی متعلق به دکتر محمد عبدالمقصود، مبلغ سلفی، قرار داد. وی در این فایل رسماً اعلام کرده بود که دیگر از حزب فضیلت حمایت نخواهد کرد.
مهم‌ترین اهداف حزب اصالت
از مهم¬ترین اهداف حزب اصالت احیای نقش و جایگاه رهبری مصر در عالم سیاست، اقتصاد و نظامی¬گری است. به دنبال این اهداف، سیاست‌های را طراحی نمودند که از جمله آنها، تلاش برای اعمال دموکراسی در چارچوب شریعت اسلامی، اجرای اصل شورا، اجرای ماده دوم قانون اساسی(مربوط به تشکیل احزاب)، ارتقای شأن زبان عربی و هویت اسلامی، بازگردان مصر به آغوش قوم¬گرایی عربی و اسلامی و تحقق عدالت اجتماعی بین افراد جامعه به منظور تحقق همزیستی مسالمت¬آمیز بین تمام طبقات آن، بالا بردن سطح فکری، فرهنگی و آموزشی مصر، افزایش نقش علم و علما در آن و ایجاد فضای سیاسی مناسب جهت برخورداری شهروندان از آزادی بیان و آزادی انتخاب، بوده است. هم¬چنین ایجاد مکانیسم¬هایی برای توسعه منابع درآمد دولت و استفاده از این منابع برای ارتقای سطح عمومی کشور، ارائه راهبردهایی برای کاهش میزان بی¬سوادی و بیکاری و کاهش آمار جرم و فروپاشی اخلاقی، تلاش برای استقلال قوه قضاییه در تمام سطوح، تأمین مؤلفه¬ها و فاکتورهای لازم برای تحقق این هدف و تلاش برای باز¬پس¬گیری اموال غارت¬شده و محاکمه کسانی که حیات سیاسی کشور را به فساد کشیده و اموال عمومی را غارت کرده¬اند، از دیگر اهداف این حزب به شمار می‌آید. اعضای حزب در بیانیه خود خاطرنشان کردند که متوجه وجود توطئه¬ای برای تغییر اصول حزب که مبتنی بر پای¬بندی به شریعت و حاکمیت قانون و مشی اسلامی سلفی میانه¬رویانه است و تحمیل افکار افراطی که به زیان منافع عمومی و فعالیت اسلامی است، شده¬اند.
حزب اصلاح
«حزب سلفی اصلاح»، به رهبری «دکتر عطیه عدلان» و «دکتر خالد الرفاعی»، اداره می‌شود. بنیان¬گذاران این حزب مدعی دیدگاه¬های سیاسی مختلف¬اند و همگی ضمن پای¬بندی به قانون اساسی، خواهان اجرایی‌شدن شریعت اسلامی هستند.
اهداف حزب اصلاح در سخنان بعضی از اعضاء
عطیه عدلان در کنفرانس حزب در استان المنصوره گفته بود هر یک از احزاب دینی برای دست¬یابی به موفقیت باید از قدرت کافی برای ایجاد انعطاف بیشتر برخوردار باشند و هم¬زمان بتوانند در مورد مسائل مربوط به اصول ثابت، از انعطاف¬پذیری اجتناب کنند. بسیاری از احزاب دینی یا به علت انعطاف بیش از حد یا در خود فرورفتن و بسته بودن شکست خورده¬اند. دکتر خالد الرفاعی نیز خاطرنشان کرد که در دوره سابق، دین از سیاست جدا شد و علمای بزرگ از دعوت و ارشاد و دانش محروم بودند، اما انقلاب 25 ژانویه حق انتخاب را به مردم هدیه کرد تا مردم بگویند که هر غیر مسلمانی، کافر است. دکتر اشرف عبدالمنعم هم در کنگره این حزب خاطرنشان کرد که تشکیل حکومتی برخوردار از هویت عربی و اسلامی، یک ضرورت است؛ چنان که نمی¬توان دین را از سیاست جدا کرد. محمد عبدالمقصود هم گفت که علت عقب¬ماندگی مسلمانان در تمام عرصه¬های زندگی عقب¬¬افتادگی سیاسی آنهاست. وی خاطرنشان کرد که اسلام، هم دین است و هم دولت. دین اسلام دین کاملی است و تمام ابعاد زندگی انسان را مورد توجه قرار داده است. مهندس محمد حسان، از اعضای حزب، گفت: «بهترین راه حل برای تمام مشکلات ما عدالت است. هر کسی حقی دارد که باید آن را از طریق قانون و دین بگیرد. ما سعی می¬کنیم کاری کنیم که مردم تفاوت بین دوره پس از انقلاب و سال¬های گذشته قبل از آن را در دوره رژیم فاسد سابق احساس کنند». وی هم¬چنین خاطرنشان کرد که سلفی¬ها در زمان انقلاب از کلیساها محافظت کردند تا کسی متعرض آنها نشود. هیچ نوع خصومتی بین اسلام¬گرایان و مسیحیان وجود ندارد. وی گفت: «ما سی سال ظلم و استبداد را تحمل کرده¬ایم» و خاطرنشان کرد: «چنانچه سلفی¬ها در انتخابات ریاست¬جمهوری آینده شکست بخورند، از هر راهی برای تحقق شریعت اسلامی استفاده می¬کنیم و در ضمن حمایت کامل خود را از نامزدی حازم ابواسماعیل برای ریاست¬جمهوری اعلام می¬کنیم. خالد منصور، عضو دفتر سیاسی حزب اصلاح، هم گفت: اغلب بنیان¬گذاران این حزب از جوانان سلفی هستند، اما برنامه¬های آن با برنامه¬های سایر احزاب سلفی تفاوت دارد. این حزب متکی به آرای علمای دین است. وی افزود طرح ادغام بین احزابی که به هر جریان سلفیه وابسته¬اند در قالب حزب واحد قدرتمند بهترین طرح است و حتی شاید اوضاع سیاسی در مصر، سلفی¬ها را مجبور به این کار کند. وی توضیح داد که طرح احزاب متعدد مبتنی بر این مسأله است که هر مجموعه، تفکر مختلفی دارد و بهتر است حزبی تشکیل شود که بیانگر آرای تمام این احزاب باشد و این حزب هماهنگ با سایر احزاب اسلامی، در انتخابات آینده شرکت کند. دکتر خالد سعید، سخنگوی رسمی جبهه سلفیه، درباره تأسیس حزب اصلاح گفته است: «اگر سلفی¬ها بخواهند 20حزب تأسیس کنند، مشکلی نخواهند داشت زیرا پایگاه مردمی بسیار وسیع¬تری از سایر گروه¬های سیاسی دارند». با نگاهی کلی و سریع به برنامه¬های «حزب اصلاح» در¬می¬یابیم که این حزب بر این موضوع تأکید می¬کند که دین ستون فقرات ملت¬ها و قطب زندگی آنها و عامل یکپارچگی و انسجام ملت¬ها و نسل¬هاست و انگیزه روانی بزرگی برای وابستگی ملی که بیش از هر چیز و هر جا در مشکلات و رویارویی¬های عظیم تاریخی نمود می-یابد، ایجاد می¬کند.
اصول دینی و حقوق بشری در حزب اصلاح
حزب اصلاح اهداف و منویات خود را مبتنی بر اصولی می‌داند که از جمله آنها: اعتلای گسترده و فراگیر ارزش‌های حقوق بشر با تکیه بر اصول و فطرت انسانی و شریعت خدا، و تحریم هر آن چیزی که تجاوز به این حقوق محسوب می¬شود، و تعقیب جنایی و قضایی هر کسی که باعث پایمال شدن حقوق بشر می¬شود، می‌باشد. این حزب بر این عقیده است که انسان ابزار و هدف توسعه است و بر این اساس سیاست اقتصادی حزب در وهله اول به دنبال آزادساری مردم از بردگی نیاز و احساس محرومیت است و اینکه انسان نعمت¬های خدا را درک کند و از همکاری با جامعه¬اش راضی و خشنود باشد. این احساس باعث تقویت و تحکیم پیوند بین انسان و وطنش می¬شود. در این راستا، این حزب معتقد است که تقویت نهادهای اقتصادی که مبتنی بر احیای تعدادی از مفاهیم اسلامی هم¬چون همبستگی و تعاون است، ضرورت دارد. اکنون این احیا و باز¬آفرینی باید شکلی مؤسساتی و نهادینه به خود بگیرد، به طوری که بیشترین حد ممکن از کارایی را در شرایط اقتصادی و اجتماعی مصر داشته باشد.
دیدگاه حزب اصلاح در باره رسانه و حضور زنان در جامعه
این حزب از نظر رسانه¬ای و فرهنگی معتقد است که می¬توان مسیر آنها را طوری اصلاح کرد که در جهت تحقق اهداف کلی جامعه قرار گیرد و تعادل و تعامل عادلانه¬ای بین آزادی در خلاقیت و پاسداری از اصول و ارزش¬ها و مقدسات مردم و احترام به احساسات و عقاید آنها ایجاد کند. در مورد وضعیت زنان نیز معتقد است که اگر عبارت رایج و غلط «نیمه‌ی بیکارِ جامعه» را اصلاح کنیم، می-بینیم که زنان هم می‌توانند کار قانونی و مشروع داشته باشند، و هم در خدمت خانواده و فرزندان بوده و به تربیت آنها اهتمام بورزند. از این‌رو زن را نمی‌توان نیرویی هدررفته و نیمه‌ی بیکارِ جامعه تلقی کرد.