محمد ادریس السنوسی

مقدمه

محمد ادریس سنوسی (به عربی: محمد إدريس السنوسي)‏ اولین و تنها پادشاه لیبی بود که از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۱ میلادی سلطنت کرد. او همچنین رهبر گروه اسلامی سنوسیه بود.

حکومت

زمانی که جنگ جهانی دوم در سال 1939 در گرفت محمد ادریس سنوسی با متفقین هم پیمان شد. چون پیوستن به آن‌ها را تنها راه بیرون کردن ایتالیایی‌ها از لیبی می‌دانست. او با رهبران لیبی در مصر دیدار کرد و بنا شد که یک ارتش ملی از مقیمین لیبی در مصر تحت فرمان انگلیس ایجاد شود و این‌گونه بود که «جیش التحریر» با بیش از 11 هزار سرباز ایجاد شد.

محمد ادریس سنوسی از لیبیایی‌ها خواست که نیروهای متفقین را یاری کنند که موجب شد سربازان لیبیایی حاضر در ارتش ایتالیا از آن جدا شده و به جیش التحریر بپیوندند.

محمد ادریس سنوسی به لیبی بازگشت و یک اقدام سیاسی فرسایشی را، برای پذیرش استقلال لیبی در سازمان ملل آغاز کرد. بالاخره در 1949 نمایندگان وی در سازمان ملل توانستند قطعنامه 289 سازمان ملل را به تصویب برسانند. طبق این قطعنامه، سازمان ملل می‌بایست استقلال لیبی را تا حداکثر ژانویه 1952 به رسمیت می‌شناخت.

روز 24 دسامبر 1951 استقلال لیبی اعلام شد و محمد ادریس سنوسی خود را پادشاه حکومت پادشاهی متحد لیبی اعلام کرد. جنبش سنوسیه اساس برپایی این حکومت جدید در لیبی است و پیش از آن لیبی شهرهایی پراکنده مانند برقه و طرابلس و فزان بود.

کودتای معمر قذافی

در یکم سپتامبر ۱۹۶۹ گروهی از افسران جوان لیبیایی به رهبری معمر قذافی علیه محمد ادریس سنوسی پادشاه حجازی تبار لیبی که در سفر خارج (ترکیه) بود بپاخاستند و او را برکنار کردند. معمر قذافی که در آن زمان ۲۷ ساله بود به همراه گروهی تحت تاثیر افکار ناسیونالیستی جمال عبدالناصر قرار گرفته دست به کودتا زده و آن را انقلاب نام نهادند. کودتا شش ماه بعد صنعت نفت لیبی را که از سال ۱۹۵۹ در دست خارجی بود ملی کرد، در همان ماه پایگاه نظامی انگلستان را از خاک لیبی برچید و سه ماه پس از آن پایگاه نظامی آمریکا را. با استقلال لیبی در سال ۱۹۴۷ موافقت شده بود ولی تا ۲۴ دسامبر ۱۹۵۱ عملی نشد. معمر قذافی بیستم اکتبر ۲۰۱۱ به دست مخالفان مسلح افتاد و کشته شد. مخالفت مسلحانه با دولت لیبی که قذافی عملا رهبر آن بود از ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ و از شمال شرقی این کشور آغاز شده بود.

حکومت طولانی معمر قذافی از کودتای ۱۹۶۹ میلادی تا سرنگونی در نتیجه جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱، یکی از طولانی‌ترین دوره‌های زمامداری در طولِ تاریخ بود. در طی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، لیبی تحت رهبری قذافی، از سوی غربی‌ها، یک کشور حاشیه‌ای به حساب می‌آمد که ستم ناشی از اختلافات داخلی، تروریسم، قتل و غارت توسط رهبران را نشان می‌داد، که در این اثنا قذافی مبادرت به اندوختن چندین میلیارد دلار ثروت برای خودش و خانواده‌اش کرد.

تبعید و آخرین منزل

محمد ادریس سنوسی از ترکیه با کشتی به یونان و سپس به قاهره گریخت و بقیه عمر خود را در آن جا گذراند. در سال ۱۹۶۹، در دادگاه مردم لیبی که خود در آن غایب بود، به مجازات مرگ محکوم شد. او در سال ۱۹۸۳ در قاهره در گذشت و در بقیع، مدینه، عربستان سعودی دفن شد.