سوره سجده

نام	سوره سجده
شماره سوره	۳۲
ترتیب نزول	۷۵
جزء	۲۱
مکی/مدنی	مکی
تعداد آیات	۳۰
تعداد کلمات	۳۷۵
تعداد حروف	۱۵۶۴

سوره سجده یا الم سجده یا الم تنزیل، سی و دومین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است. این سوره به سبب آیه‌ پانزدهم که قرائت یا شنیدن آن باعث سجده واجب می‌شود، سجده نام گرفته است. سوره سجده درباره معاد، خلقت هستی در شش زمان و خلقت انسان از گِل سخن می‌گوید و به منکرانِ قیامت هشدار عذاب می‌دهد و ثواب مؤمنان را پاداشی معرفی می‌کند که برای انسان قابل تصور نیست. آیات شانزدهم و هجدهم این سوره را نازل شده در شأن امیرالمؤمنین دانسته‌اند. در فضیلت تلاوت سوره سجده آمده است هر کس این سوره را هر شب جمعه بخواند، خداوند نامه اعمال او را به دست راستش می‌دهد و گذشته او را می‌بخشد و از دوستان حضرت محمد و اهل‌بیت خواهد بود.

سجده

گذاشتن پیشانی بر زمین برای اظهار فروتنی و تذلل.

مفهوم کلی سوره

نشانه‌های توحيد؛ يادآوری رستاخيز؛ مراحل آفرينش انسان و جهان.

اسامی سوره

1. سجده،
2. الم سجده،
3. مضاجع،
4. الم تنزيل،
5. سجده لقمان،
6. جُرُز.

علت نام‌گذاری

• «سوره سجده»؛ سبب نام‌گذاری اين سوره به سجده، آيۀ پانزدهم آن است که دستور سجده در برابر خدا را داده است.
• «سوره الم سجده»؛ از آن جا که با حروف مقطعه الم شروع می‌شود، به نام الم سجده ناميده می‌شود.
• «سوره مضاجع»؛ سبب نام‌گذاری آن به مضاجع آيۀ شانزده آن است که در آن سخن از بسترهای خواب شده است.
• «سوره الم تنزیل»؛ به خاطر شروع سوره با این عبارت به این نام نامیده شده است و تنها در این سوره بعد از الم عبارت تنزیل آمده است.
• «سوره سجده لقمان»؛ سبب نام‌گذاری آن به سجد ۀ لقمان آن است که از سوره حم سجده (يعنی سوره فصلت) باز شناخته شود.
• «سوره جُرُز»؛ در آيۀ بیست‌وهفت آن سخن از زمين جرز (باير) گفته شده است و بدين مناسبت اين سوره را «جرز» هم گفته اند.

تعداد آیات و کلمات و حروف

1. سوره سجده سی آیه دارد.
2. سوره سجده سیصدوهشتاد کلمه دارد.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
3. سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

سوره سجده هزاروپانصد وهجده حرف دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

هدف‌های اساسی سوره سجده عبارت اند از:

1. يادآوری توحيد و نشانه‌های خدا؛
2. يادآوری قيامت.

محتوا و موضوعات

سوره سجده به حکم آنکه از سوره‌های مکی است خطوط اصلی سوره‌های مکی يعنی بحث از مبدء و معاد و بشارت و انذار را قويا تعقيب می‌کند و روي هم رفته در آن چند بخش جلب توجه می‌کند:

قبل از هر چيز سخن از عظمت قرآن، و نزول آن از سوی پروردگار عالميان، و نفی اتهامات دشمنان از آن است؛

بحثی پيرامون نشانه‌های خداوند در آسمان و زمين، و تدبير اين جهان دارد؛

بحث ديگری پيرامون آفرينش انسان از خاک و آب نطفه و روح الهی و اعطای وسائل فراگيری علم و دانش، يعنی چشم و گوش و خرد از سوی خداوند به او می‌باشد؛

از رستاخيز و حوادث قبل از آن يعنی مرگ و بعد از آن يعنی سؤال و حساب سخن می‌گويد؛

بحث‌های مؤثر و تکان دهنده ای از بشارت و انذار دارد مؤمنان را به جنة‌الماوی نويد می‌دهد و فاسقان را به عذاب آتش تهديد می‌کند؛

اشاره کوتاهی به تاريخ بنی اسرائيل و سرگذشت حضرت موسی و پيروزي‌های اين امت دارد؛

به تناسب بحث بشارت و انذار، اشاره ای به احوال گروهی ديگر از امت‌های پيشين و سرنوشت دردناک آنها می‌کند؛

بار ديگر به مسئله توحيد و نشانه‌های عظمت خدا باز می‌گردد و با تهديد دشمنان لجوج سوره را پايان می‌دهد.

به اين ترتيب هدف اصلی سوره تقويت مبانی ايمان به مبدء و معاد و ايجاد موج نيرومندی از حرکت به سوی تقوا، و بازداری از سرکشی و طغيان و توجه به ارزش مقام والای انسان است که مخصوصا در آغاز حرکت اسلام و در محيط مکه فوق العاده لازم بوده.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌کعب از پيامبر روايت کرده که فرمود: «آنکه سوره الم تنزيل و سوره تبارک الذی ... ، را بخواند گويا شب قدر را احياء گرفته است».

ليث‌بن‌ابی‌زبير از جابر روایت کرده که رسول خدا شب‌ها نمی خوابيد تا اين دو سوره «الم تنزيل و تبارک الذی ...» را قرائت می‌نمود. ليث می‌گويد: اين روايت را برای طاوس گفتم سپس او گفت که اين دو از تمامی سوره‌های قرآن ارجمندتر باشد و هر کس آن دو را بخواند شصت حسنه برای او نوشته شده و شصت گناه محو می‌گردد و منزلتش به شصت درجه بالا می‌رود.

حسين‌بن‌ابی‌العلاء از امام صادق روايت نموده که فرمود: «آنکه سوره سجده را در هر شب جمعه بخواند خداوند در قيامت نامه عملش را به دست راستش داده و او را به مرحله حساب گناهان نياورد و از دوستان محمد و اهل بيتش خواهد بود».

محل و زمان نزول

سوره سجده باتفاق تمامی مفسرين در مکه نازل شده بجز سه آيه که در مدينه آمده و آن «أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لا يَسْتَوُونَ» تا آخر آيه سوم می‌باشد.

سوره سجده اندکی قبل از هجرت نازل شده است.

فضای نزول

فضای نزول سوره سجده همانند بعضی دیگر از سوره‌های مکی پاسخ به شبهات و سم پاشی‌های مشرکان است علت نزول اين سوره و فحوای آیات آن این بوده که به مردم بفهماند هدايت و فرستادن پيامبران لازمه خلقت بشر است و اگر تبشير و انذار نبود، خلقت انسان و هدفداری آن ناقص می‌ماند.

توضيح اينکه در آيۀ سوم این سوره آمده که مشرکان می‌گويند: حضرت محمد قرآن را به خدا بسته است و از جانب خدا نيست». در جواب می‌گويد: نه، بلکه قرآن برای انذار آمده است آن گاه از خلقت آسمان‌ها و زمين و تدبير امر و خلقت انسان و تقسيم شدن مردم به هدايت يافته و گمراه، سخن رفته است، از اين، به نظر می‌آيد که نظر عمده در سوره مبارکه به هدايت مردم است و اگر اين حقائق به انسان‌ها تذکر داده نمی شد در کار خلقت نقص لازم می‌آمد، و نيز اشکال مشرکان درباره معاد از اسباب نزول اين سوره است.

ویژگی

سوره سجده نيز با حروف مقطعۀ الم شروع شده این سوره از سور عزائم است و آيۀ پانزده آن سجدۀ واجب دارد که هرکسی اين آيه را بشنود يا بخواند، واجب است يک سجده به جا آورد. سور عزائم عبارتند از سوره‌های سجده، فصلت، نجم، علق که خواندن آنها در نماز جائز نیست.

منبع

برگرفته ازسایت معرفی سوره سجده - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir