شیعه

شیعه عنوان مدخلی است که به تبیین معانی لغوی واصطلاحی واژه شیعه پرداخته و برخی از ابعاد آن را بررسی می نماید.

معنای لغوی شیعه

شیعه در لغت، پیروان و یاوران یک شخص است و جمع آن «شِیَع» و «اشیاع» است و گفته می‌شود: از او پیروی کرد، همچنان که گفته می‌شود: با او موالات و همبستگى نمود.

ابن فارس گفته است: شیعه دو معنای ریشه‌ای دارد، یکی بر یاری دلالت دارد و دیگری بر پخش و گسترش. اینکه می‌گویند فلانی وقتی بیرون رفت، دیگری او را مشایعت کرد، از معنای اوّل است. .

شیعه در لغت بر دو معنا اطلاق می‌شود، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر مطلبی، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر؛ ابن منظور در لسان العرب می‌گوید: «الشیعه القوم الذین تجتمعوا علی امر، و کل قوم اجتمعوا علی أمر فهم شیعه.

واژه شیعه در قرآن کریم

در قرآن كريم، شيعه به معناي پیرو پیامبران و شخصیت‌های بزرگ به‌کار رفته است. خداوند در داستان موسی علیه‌السلام می‌فرماید: آنکه از پیروان او بود، بر ضدّ آنکه از دشمنانش بود از او یاری خواست: {فَاسْتَغاثَهُ الَّذِي مِنْ شِيعَتِهِ عَلَي الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ} نيز مي‌فرمايد: و از جمله پيروان او ابراهيم است كه با قلبي سليم به پيشگاه پروردگارش آمد {وَ إِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لاَِبْراهِيمَ...}. شيع در آیه{مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً}. جمع" شيعه" و به معناى فرقه‏ اي است كه در پيروى سنت و مذهبى متفق باشند

شیعه در معنای اصطلاحی

شیعه به پیروان حضرت علی‌ علیه‌السلام گفته می‌شود که به امامت بلافصل او بنا به نص نبوی قائل هستند، اولین فرقه در درون اسلام فرقه شیعه است که از مسلمانان جدا نشد، بلکه ممتاز گردید، آنها خلص اصحاب بودند که از دیگران در اسلام ثابت‌قدم‌تر و به فرمایشات نبی اکرم پایبندتر بودند، آنها توسط خود پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) در زمان خود ایشان (صلی‌الله علیه و اله و سلم) شیعه علی نامیده شدند، ایشان فرمودند: شيعة علي هم الفائزون و در مناسبت‌های مختلف که از ایشان روایت شده، به حضرت علی علیه السلام فرمودند: أنت و شیعتک. شیعیان قائل به عصمت همه پیامبران و خصوصا پیامبر اعظم هستند و علاوه بر آنان عصمت ائمه دوازده گانه از نسل حضرت رسول اکرم و نیز عصمت حضرت زهرا علیها السلام را قبول دارند، آنها سنت ائمه دوازده‌گانه و حضرت زهرا علیهم‌السلام را شارح و مفسر سنت رسول‌الله (صلی‌الله علیه و اله و سلم) با قول و فعل و تقریر می‌داند و سنت اصلی که حجت است سنت خود حضرت رسول اکرم است لذا اطاعت آنها اطاعت از پیامبر، حمایت از آنها حمایت از پیامبر محبت به آنها محبت به پیامبر است و از آن سو غضب و قهر ردّ آنها هم غضب و قهر و رد بر پیامبر می باشد، اما اهل‌سنت علاوه بر سنت نبوی، سنت افراد دیگری را منظور نظر دارد که برای آنها استقلال در سنت‌گذاری قائل است، لذا عاملین به اجتهاد مقابل نص را قبول دارند. پس، اگر در سنی‌بودن فقط اقتدا به سنت رسول‌الله(صلی‌الله علیه و اله و سلم) منظور باشد می‌توان گفت شیعه از همه فرق اسلامی سنی‌تر است.