ابراهیم لقانی
إبراهیم اللقانی إبراهیم بن إبراهیم بن حسن بن علی بن عبدالقدوس بن الولی مشهور به محمد بن هارون اللقّانی المالکی المصری. لقبش برهان الدین و کنیه‌اش أبوالأمداد و أبو‌إسحاق بود[۱]. قبیله او که از تباری اصیل بود. نسب لقانی به روستای لقانه از روستاهای مصر بر‌می‌گردد. او دارای جایگاه بلندی از جهت علمی و تربیتی در میان مصریان است تا به آنجا که او در حال حاضر یک خیابان بزرگ به نام خود در محله‌های معتبر قاهره مصر جدید با نام خیابان ابراهیم پاشا اللقانی، نزدیک کاخ ریاست‌جمهوری دارد. یکی از برجسته‌ترین نوادگان او در دوره معاصر پروفسور دکتر اسماعیل احمد اللقانی بود. او پزشک داخلی و کبد در سالمندان و مؤسس گروه طب سالمندی و سالمندان دانشکده پزشکی دانشگاه اسکندریه - دانشگاه فواد اول سابق -است.
اساتید
برجسته‌ترین آنها عبارتند از: صدرالدین المناوی، عبدالکریم البرمونی، سالم السنهوری که بیشترین بهره را از او گرفت و یحیی القرافی. در زمینه تربیت و سلوک نیز از ابوالعباس شرنوبی بهره برد. پس از ارتباط طولانی با علوم شرعی و معاشرت با علما، مردم او را از علما و ائمه اسلام شناخته و به دلیل قدرت علمی فراوان وی در علوم شرعی از او یاد کرده تا آنجا که مرجع علما در حل مسائل علمی و فتاوا شد. شاید نوشته‌های ایشان که در ذیل به آن اشاره می‌شود برای ارائه تصویری از علومی که او به آنها تسلط کامل داشتند کافی باشد.
جایگاه علمی و تربیتی او، مظاهر قدرت عزم، عزت نفس و عظمت شخصیتی را در سلوک و زندگی او بیان می‌کند که او را رقیب دولتمردان در رهبری مردم کرده و آنان را ملزم به پذیرش این امر نموده است. مداخله او در حل نارضایتی مردم و برآوردن مصالح آنان از مهمترین فعالیت‌های او بود. بزرگ‌ترین دغدغه او صرف وقتش برای مطالعه و بهره‌مندی از آن بود.
شاگردان
شاگردان لقانی به تعداد فراوانی رسیدند. از شاگردان او کسانی هستند که رهبری علمی را از او به ارث برده‌اند و از مشهورترین آنها می‌توان به:
فرزندش ابومحمد عبدالسلام لقانی: امام، محقق، استاد، حدیث، اصولی، متکلم. شیخ مالکیه در زمان خود. (1078 ق / 1668 م). ابوعبدالله محمد خرشی: فقیه، عالم. شیخ المالکیه در زمان خود. (د 1101 ق / 1690 م) (2). ابومحمد عبدالباقی زرقانی: فقیه، امام، عالم، محقق، مرجع مالکی. (1099 ق / 1688 م) (3). ابواسحق ابراهیم شبرخیتی: فقیه، امام، محقق، الگو، عالم، کارگر. (د 1106 ق / 1695 م) (1). و بسیاری دیگر تا آنجا که: هیچ یک از علمای عصرش نبود مگر شاگرد او بودند. کسانی که نام بردیم کتاب‌هایی دارند که نشان‌دهنده مقام عالی علمی آنها و همچنین جایگاه لقانی است که استاد ایشان بوده می‌باشد.
آثار
کتب امام لقانی در موضوعات فقه، فتوا، حدیث، عقاید و لغت بوده. در زیر به آنها اشاره می‌شود:
فقه
حاشیة علی مختصر خلیل. منار أصول الفتوی وقواعد الإفتاء بالأقوی. نصیحة الإخوان باجتناب الدخان.
اصول فقه
البدور اللوامع من خدور جمع الجوامع. وهو حاشیة علی جمع الجوامع که ناقص است.
حدیث
قضاء الوطر من نزهة النظر فی توضیح نخبة الفکر فی مصطلح أهل الأثر، از حافظ ابن حجر (در اصطلاحات حدیثی). إجمال الوسائل وبهجة المحافل بالتعریف برواة الشمائل. تحفة درّیة علی البهلول بأسانید جوامع أحادیث الرسول.
لغت
خلاصة التعریف بدقائق التصریف که ناقص است. توضیح ألفاظ الأجرومیة.
تراجم
نثر المآثر فیمن أدرکتهم من علماء القرن العاشر که ناقص است.
عقاید
تعلیق الفوائد علی شرح العقائد للسعدالتفتزانی که ناقص است. الأقوال الجلیلة علی الوسیلة. جوهرة التوحید (نظم). که دارای شروح سه گانه است.
درگذشت
در سال 1041 ق مطابق با 1632 م برای ادای حج سفر کرد و پس از بازگشت بدرود حیات گفت، پس در نزدیکی شهر «أیلة» در راه رُکب مصر درگذشت و در محل وفاتش به خاک سپرده شد[۲].
پانویس
- ↑ إبراهیم اللقانی
- ↑ برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود:ترجمته فی: الأعلام، للزرکلی: 1/28. التقاط الدرر، للقادری. خلاصة الأثر، للمحبّی: 1/6-9. شجرة النور الزکیة، لمخلوف: 291. الفکر السامی فی تاریخ الفقه الإسلامی، للحجوی: 2/277-278. معجم المؤلفین، لکحالة: 1/2. معجم المطبوعات العربیة والمعرّبة: 2/1592. شجرة النور الزکیة: ص304، 314.