سوره‌های مثانی به گروهی از سوره های قرآن، اسامی خاصی گذاشته شده که عبارتنداز: سبع طوال، مئین، حوامیم، ممتحنات، مفصّلات و مثانی مثانی در لغت «مثانی» در لغت از ریشه «ثنی» گرفته شده که به معنای رد بعضی بر بعضی دیگر، عطف و انعطاف وبرگرداندن و پیچیدن آمده است. ثنی الشیءَ ثنیاً؛ عرب به ریسمان بافته شده از پشم یا مو «ثنایة» یا «المِثناة» می¬گوید. کاربرد مثانی ر قرآن ﴿أللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتَاباً مُّتَشَابِهاً مَّثَانِىَ﴾سوره زمر/ 23 ﴿وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثاني وَ الْقُرْآنَ الْعَظيمَ﴾سوره حجر/87 مثانی در اصطلاح تعاریف مختلفی ارائه شده است و گویا اختلاف نظری هم وجود دارد: 1. مثانی سوره هایی است که بعد از سوره های «مئون (مئین: دويست 200) بیاید. 2. سوره هايی که آیات آن از صد آیه کمتر باشد. این تعریف از «فرّاء» (متوفى 207ق) نقل شده است. 3. سوره هایی که مثال های آن دو جنبه دارد؟ هم برای پند و عبرت و هم برای خیر. این نظریه از «نکزاوی» (ت 683 ه ق) است. 4. سخاوی فقیه برجسته مصری (۱۱۶۳م - ۱۲۴۴م) در کتاب «جمال القراء» معتقد است که علت نامگذاری برخی سوره ها به «مثانی»، آمدن حکایات و قصه و رویدادها در این سوره ها می باشد. و گاهی به تمام قرآن کریم و به سوره ی فاتحه الکتاب، اطلاق می گردد. سوره¬های مثانی طبق کتاب «الاتقان» از جلال الدین سیوطی این سوره¬ها 39 تا هست: احزاب، حج، قصص، نمل، نور، انفال، مریم، عنکبوت، روم، یس، فرقان، رعد، سبأ، ابراهیم، محمد، لقمان، زمر، مؤمن، زخرف، سجده، شوری (حمعسق)، احقاف، جاثیه، دخان، فتح، حشر، سجده، طلاق، قلم، حجرات، ملک (تبارک)، تغابن، منافقون، جمعه، صف، نوح، مجادله، ممتحنه و تحریم طبق کتاب «مجمع البیان» از شیخ طبرسی این سوره¬ها هفت تا هست: این مفسر سوره¬های مثانی را به دنبال هفت سوره¬ی طولانی می داند که اول سوره های مثانی یونس و آخرش نحل می باشد که شامل سوره ی، یونس، هود، یوسف، رعد، ابراهیم، حجر و نحل. مستشرقین و المثانی گایگر «مثانی» را کوششی در ارائه مثنای عبری شمرده است که مجموعه ای از روایات شفاهی است و برای خود در نزد یهودیان جائی در کنار تورات باز نموده است. نلدکه نظریه گایگر را اصلاح کرده است به این ترتیب که حدس زده واژه از زبان آرامی گرفته شده است. ریچارد بل ضن تأئید نظریه مذکور گفته است این تعبیر ممکن است قابل اطلاق به هر جزء خاصی از شریعت یهودی باشد اما عقیده اکثریت طرفداران این معنی است که مراد از «مثانی» داستان های دارای مکافات الهی است؛ چه بر این مبنا که مثانی به معنای «مکررات» و چه بر این مبنا که «مثنا» به معنای داستان است. منابع: جلال الدین السیوطی، الاتقان، ج1،ص18 العین، خلیل بن احمد، ج8،ص 242 درآمدی بر تاریخ قرآن، ریچارد بل، ص 401 لسان العرب، ابن منظور، ج14، ص115 مفردات القرآن، راغب اصفهانی، ص178 محمود رامیار، تاریخ قرآن،ص 598 واژگان دخیل در قرآن مجید، آرتور جفری، صص 703-701