جعفر بن محمد البیتی
جعفر بن محمد البیتی (۱۱۱۰ - ۱۱۸۲ هجری قمری) شاعر و نویسنده و از مشهورترین شاعران حجاز در قرن دوازدهم هجری بود.[۱] او در حفظ تاریخ حجاز و مردم آن تلاش بسیاری داشت. نوشتن کتاب ینبع به او سپرده شد. بعد از آن وزارت شهر مدينه منوره به او داده شد. او مجموعه شعر معروفی دارد.[۲]
| جعفر بن محمد البیتی | |
|---|---|
| اطلاعات شخصی | |
| دین | اسلام |
| استادان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | از مشهورترین شاعران حجاز در قرن دوازدهم هجری |
نسب
جعفر بن محمد بن إبراهیم بن حسین بن أحمد بن أبی‌بکر بن علوی بن إسماعیل بن أبی‌بکر البیتی بن إبراهیم بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولی الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسی بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن علی ابن ابی‌طالب، و علی، همسر فاطمه، دختر از محمد، درود بر او.[۳] او سی امین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
تولد و تربیت
وی در سال 1110 هجری قمری در مکه به دنیا آمد.[۴] در یک محیط فرهنگی متنوع بزرگ شد. زیرا در مکه مسلمانان با تنوع نژادی، فرهنگ و سوابق علمی در موسم حج و عمره حاضر می‌شوند، و همین امر بر تاثیر زیادی بر آشنایی او با فرهنگ‌های مختلف و تسلط بر زبان‌های متعدد مانند: فارسی و ترکی داشت.
او از کودکی در اکتساب علوم مختلف کار کرد و در طلب علم و دانش بویژه علوم حدیث و فقه مهارتی آشکار و تیزبینی مجدانه و شوق بسیار نشان داد. وی علاوه بر آن مهارت در علوم شریعت، در علم طب نیز مبتکر بود، تا جایی که در میان معاصران خود به مهارت در علم طب شهرت یافت و در زمینه پزشکی کتاب تالیف کرد. در علم لغت و ادبیات عرب تسلط بسیاری داشت آنگونه که در علوم جبر، ریاضیات، تاریخ و انساب نیز مسلط بود.[۵]
اساتید
و اما اساتید او که از ایشان کسب علم کرد عبارتند از:
- پدرش محمد بن ابراهیم البیتی
- عبدالله بن سالم البصری
- احمد بن محمد النخلی
- عبدالرحمن بن مصطفی العیدروس
سفرها
هر که دیوان جعفر البیتی را مرور کند و در مناسبت اشعار او و در نام برخی از کسانی که مورد مدح قرار گرفته‌اند تأمل کند، در می‌یابد که به سختی در مکانی ساکن می‌شده است، زیرا مدام در میان شهرهای حجاز به ویژه مکه و مدینه و شهر ینبع البحر که از جانب شریف مکه متولی امورشان بود، در تردد بوده است.
او سفرهایی به خارج از مرزهای حجاز داشت که به او امکان داد تا با فرهنگ مردمانی که از آنها دیدار می‌کرد آشنا شود و روابط گسترده‌ای از دوستان و آشنایان از جمله کشورهای یمن و ترکیه برقرار کند.[۶]
فعالیت‌ها
او زندگی کاری خود را با معلمی و تدریس شاگردان و بهره‌گیری از دانش و علوم مختلف آغاز کرد.[۷] خانواده‌اش در تماس مستمر و نزدیک با دولت اشراف در مکه بوده است که او را قادر می‌ساخت تا در میان مقامات ارشد دولتی باشد و به‌عنوان منصوب شریف مکه و عضو نویسندگان کتاب ینبع برگزیده شود. این کارکرد را در مقاطع مختلف سال‌های زندگی خود به عنوان امین مردم مدینه در ینبع انجام داد.[۸] او کتاب «امیر مکه» را نیز در مدینه نوشته است. وی همچنین بعداً در سال 1177 هجری قمری یا اندکی پیش از آن وزارت مدینه را بر عهده گرفت.[۹]
تالیفات
از برجسته‌ترین آثار ادبی که در زندگی‌نامه وی ذکر شده است:[۱۰]
- «مواسم الأدب وآثار العجم والعرب»
- «الفلک المشحون»
وفات
او در سن هفتاد و دو سالگی در مدینه در شعبان 1182 هجری قمری درگذشت، و در بقیع به خاک سپرده شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ کحالة, عمر رضا (1376 هـ). معجم المؤلفین (PDF). الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار إحیاء التراث العربی. صفحة 144.
- ↑ المعلمی, عبدالله بن عبدالرحمن (1421 هـ). أعلام المکیین. الجزء الأول. بیروت، لبنان: دار الغرب الإسلامی. صفحة 315.
- ↑ بلفقیه, علوی بن محمد (1415 هـ). من أعقاب البضعة المحمدیة الطاهرة. الجزء الأول. المدینة المنورة، السعودیة: دار المهاجر. صفحة 36.
- ↑ المشهور, عبدالرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهیرة (PDF). الجزء الأول. جدة، السعودیة: عالم المعرفة. صفحة 217. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 2 ینایر 2020.
- ↑ البیطار, عبدالرزاق بن حسن (1413 هـ). حلیة البشر فی تاریخ القرن الثالث عشر. الجزء الأول. بیروت، لبنان: دار صادر. صفحة 454.
- ↑ الزرکلی, خیر الدین (2002). الأعلام (PDF). الجزء الثانی. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 129.
- ↑ الدهلوی, عبدالستار (1429 هـ). الأزهار الطیبة النشر فی ذکر الأعیان من کل عصر (PDF). الجزء الثانی. مکة، السعودیة: جامعة أم القری. صفحة 279.
- ↑ عبدالغنی, عارف أحمد (1417 هـ). تاریخ أمراء المدینة المنورة (PDF). دمشق، سوریا: دار کنان. صفحة 387.
- ↑ الأنصاری, عبدالرحمن بن عبدالکریم (1970). تحفة المحبین والأصحاب فی معرفة ما للمدنیین من الأنساب (PDF). تونس: الشرکة التونسیة للنشر وتنمیة فنون الرسم. صفحة 123.
- ↑ الداغستانی, عمر بن عبدالسلام. تحفة الدهر ونفحة الزهر فی أعیان المدینة من أهل العصر. مخطوط. صفحة 15.
- ↑ أبوالخیر مرداد, عبدالله بن أحمد (1406 هـ). المختصر من کتاب نشر النور والزهر فی تراجم أفاضل مکة (PDF). جدة، السعودیة: عالم المعرفة. صفحة 24، 153.
منابع
السمیری, سالم بن وصیل (1425 هـ). جعفر البیتی (ت 1182 هـ) حیاته وأدبه. الریاض، السعودیة: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة.