علوی بن احمد السقاف
علوی بن احمد السَقّاف (1255 - 1335 ه. ق.) عالم و فقیه شافعی، نقیب و نسب‌نگار علویان مکه مکرمه و از علمای برجسته آن بود[۱]. در سال 1298 هجری قمری به مسئولیت نقابت سادات علوی مکه منصوب شد و اساتیدش به او اجازه نقل حدیث دادند و به او اجازه تدریس در حرم شریف را دادند[۲]. سپس در سال 1311 هجری قمری با خانواده خود به لحج هجرت کرد و تا سال 1327 قمری در آنجا اقامت گزید و پس از آن به مکه مکرمه بازگشت و شیخ علویان شد. وی دارای کتاب‌ها و نامه‌های فراوانی است، از جمله مجموعۀ «مجموعه هشت نامه مفید شافعی»[۳].
| علوی بن احمد السقاف | |
|---|---|
| نام کامل | علوی بن احمد السقاف |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1255 ق، ۱۲۱۸ ش، ۱۸۳۹ م |
| محل تولد | مکه |
| سال درگذشت | 1335 ق، ۱۲۹۵ ش، ۱۹۱۷ م |
| محل درگذشت | مکه |
| دین | اسلام، اهل سنت |
| استادان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
نسب
علوی بن أحمد بن عبدالرحمن بن محمد بن عبدالله بن حسین بن عیدروس بن أحمد بن أبی‌بکر بن عبدالرحمن بن عمر بن عبدالرحمن بن عقیل بن عبدالرحمن السَقّاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن علی بن أبی‌طالب و علی همسر فاطمه دختر محمد صلی الله علیه و آله است.
او سی و سومین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
تولد و تربیت
وی در ماه شوال سال 1255 هجری قمری در مکه به دنیا آمد و در دامان پدر پرورش یافت و حافظ قرآن کریم و در بسیاری از علوم سرآمد شد[۴]. او در علوم سرآمد بود، در عقاید متبحر بود، مشتاق گردآوری کتب گران‌بها بود و بسیاری از آنها را به دست آورد[۵].
اساتید
او از محضر اساتید و بزرگان به نامی بهره برد که برخی از ایشان عبارتند از:[۶]
- پدرش أحمد بن عبدالرحمن السَقّاف
- أحمد بن زینی دحلان
- عمر بن عبدالله الجفری
- محمد بن حسین الحبشی
- أبوبکر بن عبدالله العطاس
- محمد بن عبدالباقی الأهدل
حرکت به لحج
در اواخر سال 1311 هجری قمری او و جمعی از علما مجبور شدند برای در امان ماندن از آسیب شریف عون مکه را ترک کنند. لذا سلطان فضل بن علی العبدلی از او دعوت کرد تا در حوطه لحج برای خدمت به علم در آنجا زندگی کند. پس دعوت او را اجابت کرد و خانواده‌اش را از مکه آورد و در لحج مشغول به تدریس شد. مردم برای کسب علم آمدند و حدود یکصد و پنجاه طلبه که مبتدی نبودند و تعدادی از آنها به عنوان قضات فارغ‌التحصیل شدند و برخی از آنها به درجه اجتهاد رسیدند.
تالیفات
وی دارای کتب بسیاری در فقه، زندگی‌نامه، انساب و تاریخ است که بسیاری از آنها در زمان حیات وی چاپ شده است، از جمله:[۷]
- «الفوائد المکیة فیما یحتاج إلیه طلبة السادة الشافعیة»
- «مختصر الفوائد المکیة»
- «علاج الأمراض الردیة بشرح الوصیة الحدادیة»
- «القول الجامع المتین فی بعض المهم من حقوق إخواننا المسلمین»
- «الکوکب الأجوج فی أحکام الملائکة والشیاطین والأنس والجن ویأجوج ومأجوج»
- «فتح العلام بأحکام السلام»
- «قمع الشهوة عن تناول التنباک والکِفتة والقات والقهوة» (الکِفتة نوع من القات)
- «القول الجامع النجیح فی أحکام صلاة التسابیح»
- «ترشیح المستفیدین بتوشیح فتح المعین»
- «هدیة الناهض إلى کفایة الخائض» فی علم الفرائض
- «خدمة المرتاب من أهل الکتاب»
- «أنساب أهل البیت»
- «السیرة النبویة فی الأنساب الفاطمیة»
- «مطلب الراغب فیما یحتاج إلیه الطالب»
- «الباقیات الصالحات والدروع السابغات» مجموع أوراد نبویة
- «منظومة فی الأنبیاء الذین یجب الإیمان بهم»
- «نظم فی معرفة الوقت والقِبْلة»
- «رسالة فی زیارة القبر النبوی الشریف»
- «رسالة فی الجبر والمقابلة»
- «رسالة فی الحساب»
- «منظومة فی تاریخ القرون والأنبیاء والسیرة الشریفة»
- «مصطفى العلوم» مجموع منظوم لخص فیه عشرین علمًا
- رسائل فی النحو والفلک والمیقات وغیر ذلک من الشروح والرسائل.
فرزندان
او با آمنه دختر محمد بن حسین الحبشی ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد: احمد که ریاست دربار سلطنتی هاشمی در اردن را بر عهده داشت، محمد و حسن.
وفات
وی در شب جمعه پانزدهم محرم سال 1335 هجری قمری در مکه مکرمه وفات یافت[۸]. بامداد بر در خانه کعبه بر او نماز گزارد و در قطعه سادات علوی قبرستان المعلاة به خاک سپرده شد[۹].
منابع
السَقّاف, علوی بن أحمد (1425 هـ). مختصر الفوائد المکیة (PDF). بیروت، لبنان: دار البشائر الإسلامیة. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 26 نوفمبر 2020.
پانویس
- ↑ الزرکلی, خیر الدین (2002). الأعلام (PDF). الجزء الرابع. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 249. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 22 سبتمبر 2020.
- ↑ عبدالجبار, عمر بن یحیى (1403 هـ). سیر وتراجم بعض علمائنا فی القرن الرابع عشر للهجرة. جدة، السعودیة: تهامة. صفحة 137.
- ↑ تیمور, أحمد بن إسماعیل (2019). أعلام الفکر الإسلامی فی العصر الحدیث. المملکة المتحدة: مؤسسة هنداوی. صفحة 263. مؤرشف من الأصل فی 18 ینایر 2021.
- ↑ المشهور, أبو بکر بن علی. لوامع النور. الجزء الأول. صنعاء، الیمن: دار المهاجر. صفحة 281.
- ↑ المشهور, عبدالرحمن بن محمد (1404 هـ). شمس الظهیرة (PDF). الجزء الأول. جدة، السعودیة: عالم المعرفة. صفحة 243. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 2 ینایر 2020.
- ↑ العطاس, علی بن حسین. تاج الأعراس فی مناقب الحبیب صالح بن عبدالله العطاس. الجزء الثانی (الطبعة الأولى). إندونیسیا: منارة قدس. صفحة 672.
- ↑ المرعشلی, یوسف عبدالرحمن (1427 هـ). نثر الجواهر والدرر فی علماء القرن الرابع عشر (PDF). بیروت، لبنان: دار المعرفة. صفحة 872. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 12 یونیو 2018.
- ↑ مرداد, عبدالله أبوالخیر (1406 هـ). المختصر من کتاب نشر النور والزهر فی تراجم أفاضل مکة (PDF). جدة، السعودیة: عالم المعرفة. صفحة 343.
- ↑ السقاف, أحمد بن عبدالرحمن. الأمالی. تریم، الیمن: دار الأصول. صفحة 111.