«مضطرّیه‏» فرقه‌ای جبرگرا بودند.

مضطرّیه
ناممضطرّیه
نام رایجمضطرّیه
عقیدهتمامی افعال از سوی خداوند صادر می شود و انسان هیچ نقش و مسئولیتی در قبال افعال خویش ندارد.

اعتقادات

این فرقه معتقد بودند که بندگان چون مضطرّ آفریده شده‌اند، پس مامور به انجام هیچ فعل و کسبی نخواهند بود. این طایفه در تایید ادعای خود به دو آیه شریفه قرآن استناد کردند که می‌فرماید:   لَیْسَ لَکَ مِنَ الْأَمْرِ شَیْ‏ءٌ ... [آل عمران–128]  ؛(ای پیامبر) به دست تو کاری نیست (از دست تو کاری بر نمی‌آید) و نیز فرمود:   لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ [روم–4]  ؛ و بدانید که کلیه امور عالم ازگذشته و حال و آینده، همه به دست خداوند است. در برخی از منابع آمده است که مضطریه معتقدند خیر و شر، فعل خداوند و برخاسته از اراده الهی است. بنابراین، هیچ فعلی از سوی ما صادر نمی‌شود[۱]،[۲]،[۳].

پانویس

  1. مشکور، محمد جواد؛ فرهنگ فرق اسلامی؛ مشهد، نشر آستان قدس رضوی؛ سال 1372 شمسی؛ چاپ دوم، ص 413 با ویرایش و اصلاح عبارات.
  2. غزالی، محمد طاهر معروف به نظام؛ معرفة المذاهب؛ با تصحيح على اصغر حكمت؛ تهران، ص 16.
  3. عراقی ابو محمد عثمان بن عبدالله؛ الفرق المفترقة بين اهل الزيغ و الزندقة؛ تحقيق يشار قوتلو آى؛ آنكارا، سال 1961 میلادی، ص 163.