فرق و مذاهب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۰۹۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ دسامبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵: خط ۵:


پیروان دین اسلام از دیدگاه فقهی و کلامی این دین را به [[مذاهب]] گوناگونی تقسیم کرده‌اند که برخی از این مذاهب خود به فرقه‌های مختلف و گاه هر فرقه به انشعاباتی چند تقسیم می‌شود. در بررسی بسیاری از فرقه ها در [[جهان اسلام]]، آنچه شرط انصاف است رعایت نمی شود گاه نظر غیر قابل قبول یک فردِ نزدیک به فرقه را به همان فرقه نسبت می دهند و یا نظر تردید آمیز فردی را که در فرقه پذیرفته نشده است، دیدگاه ضروری آن فرقه می شمرند، یا دیدگاه­ های مغرضانه دشمنان و مخالفان را دیدگاه­ های مسلّم یک فرقة دیگر ذکر می کنند. این وضعیتی است که از گذشته وجود داشته و همچنان هم ادامه دارد. منظور از [[دیدگاه فقهی]]، نوع احکام شرعی پذیرفته و بکاررفته در هر مذهب و منظور از [[دیدگاه کلامی]]، درجهٔ پذیرش خردگرایی در هر یک از مذهب‌ها است.
پیروان دین اسلام از دیدگاه فقهی و کلامی این دین را به [[مذاهب]] گوناگونی تقسیم کرده‌اند که برخی از این مذاهب خود به فرقه‌های مختلف و گاه هر فرقه به انشعاباتی چند تقسیم می‌شود. در بررسی بسیاری از فرقه ها در [[جهان اسلام]]، آنچه شرط انصاف است رعایت نمی شود گاه نظر غیر قابل قبول یک فردِ نزدیک به فرقه را به همان فرقه نسبت می دهند و یا نظر تردید آمیز فردی را که در فرقه پذیرفته نشده است، دیدگاه ضروری آن فرقه می شمرند، یا دیدگاه­ های مغرضانه دشمنان و مخالفان را دیدگاه­ های مسلّم یک فرقة دیگر ذکر می کنند. این وضعیتی است که از گذشته وجود داشته و همچنان هم ادامه دارد. منظور از [[دیدگاه فقهی]]، نوع احکام شرعی پذیرفته و بکاررفته در هر مذهب و منظور از [[دیدگاه کلامی]]، درجهٔ پذیرش خردگرایی در هر یک از مذهب‌ها است.
=تاریخچه=
بحث از فرق و مذاهب در میان انسان‌ها به شکل مدون و غیر مدون رایج بوده است. تاریخ فرق و مذاهب را، در میان مسلمانان از زمان پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله) در قرآن می‌یابیم. «برای نمونه در سوره بقره حدود شصت آیه<ref> بقره/سوره۲، آیه۶۰۴۰</ref>
سرگذشت بنی‌اسرائیل و قانون شکنی‌های آن قوم را ذکر نموده است» راجع به اقوام گذشته: قوم نوح، لوط، قوم ابراهیم، شعیب و... گزارش‌های در قرآن آمده است.
راجع به فرق اسلامی، اولین سند مکتوب که از زمان صحابه مانده است، احتجاج حضرت علی (علیه‌السّلام) در جواب معاویه است. این احتجاج در واقع رد شیعه بر عثمانیه است که حضرت با استدلالی محکم سخن معاویه را رد می‌کند، در این زمینه در میان صحابه نمونه‌های متعددی می‌توان یافت».<ref>شکور، محمد جواد، مقدمه فرهنگ فرق اسلامی، استاد کاظم مدیر شانه چی، سیزده</ref>
پیشینه این علم در مرحله تالیف و نگارش در بین مسلمانان دقیق در دست نیست. گزارش گران رجالی از کتاب‌های که در نیمه نخست قرن اول هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref>
نوشته شده است، و هم‌چنین در نیمه دوم قرن دوم هجری<ref>ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، ۱۱ (پاورقی</ref>
خبر داده‌اند. بعضی از کتاب‌های فرق از قرن سوم در دسترس است، و مورد استفاده علاقه‌مندان این علم واقع می‌شود.


=علت پیدایش مذاهب اسلامی=
=علت پیدایش مذاهب اسلامی=
معیار اسلامی بودن هر فرقه و مذهبی، پذیرش اسلام به عنوان دین است.<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۴۸</ref> شهرستانی در بیان اختلاف‌های امت اسلامی، مهمترین اختلاف میان امت اسلامی را در مسئله امامت و خلافت پس از محمد می‌داند.<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۵</ref>
معیار اسلامی بودن هر فرقه و مذهبی، پذیرش اسلام به عنوان دین است.<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۴۸</ref> شهرستانی در بیان اختلاف‌های امت اسلامی، مهمترین اختلاف میان امت اسلامی را در مسئله امامت و خلافت پس از محمد می‌داند.<ref> جمعی از محققین، دانستنی ادیان و مذاهب، ۳۵۵</ref>


خط ۵۸: خط ۶۶:
زیدیه گروهی از شیعیان که قائل به امامت زید فرزند امام سجاد(ع) بودند. ایشان معتقد بودند پس از زید (که خود شرائط امامت را دارا شد) تنها افرادی که دارای صلاحیت لازم باشند، در راه خدا قیام کنند و مردم را به طاعت خداوند و امامت خود دعوت نمایند؛ امام هستند.<ref>فرمانیان، مهدی، موسوی نژاد، علی، درسنامه تاریخ و عقائد زیدیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱</ref>
زیدیه گروهی از شیعیان که قائل به امامت زید فرزند امام سجاد(ع) بودند. ایشان معتقد بودند پس از زید (که خود شرائط امامت را دارا شد) تنها افرادی که دارای صلاحیت لازم باشند، در راه خدا قیام کنند و مردم را به طاعت خداوند و امامت خود دعوت نمایند؛ امام هستند.<ref>فرمانیان، مهدی، موسوی نژاد، علی، درسنامه تاریخ و عقائد زیدیه، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱</ref>


==دوازده امامي==
==جعفریه (دوازده امامی)==
شیعه دوازده امامی، بزرگ‌ترین شاخه از مذهب شیعه. بر اساس باور شیعیان امامی پس از پیامبر، رهبری جامعه بر عهده امام است و امام از سوی خدا تعیین می‌شود. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون حدیث غدیر، حضرت علی را جانشین پیامبر اسلام و نخستین امام می‌دانند. آنها به دوازده امام اعتقاد دارند و بر این باورند که امام دوازدهم، مهدی، زنده است و در غیبت کبرا به سر می‌برد.
شیعه دوازده امامی، بزرگ‌ترین شاخه از مذهب شیعه. بر اساس باور شیعیان امامی پس از پیامبر، رهبری جامعه بر عهده امام است و امام از سوی خدا تعیین می‌شود. شیعیان امامی بر پایه احادیثی چون حدیث غدیر، حضرت علی را جانشین پیامبر اسلام و نخستین امام می‌دانند. آنها به دوازده امام اعتقاد دارند و بر این باورند که امام دوازدهم، مهدی، زنده است و در غیبت کبرا به سر می‌برد.


خط ۶۹: خط ۷۷:


=اقلیت های شیعه مذهب=
=اقلیت های شیعه مذهب=
1. صوفيان نعمت اللّهي


==شيخيه==
==شيخيه==
خط ۱۱۷: خط ۱۲۳:
بکتاشیه از طریقت‌های صوفیه آسیای صغیر و منطقه بالکان که پیروان بسیاری دارد. بکتاشیان خود را مسلمان و شیعه می‌دانند. آنان به وحدانیت خدا، نبوت محمد (ص) و ولایت علی (ع) معتقدند؛ اما این سه را در تثلیثی شبیه به تثلیث مسیحی می‌نگرند.<ref>لاجوردی، فاطمه، بکتاشیه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ص۳۹۶-۳۹۸</ref>
بکتاشیه از طریقت‌های صوفیه آسیای صغیر و منطقه بالکان که پیروان بسیاری دارد. بکتاشیان خود را مسلمان و شیعه می‌دانند. آنان به وحدانیت خدا، نبوت محمد (ص) و ولایت علی (ع) معتقدند؛ اما این سه را در تثلیثی شبیه به تثلیث مسیحی می‌نگرند.<ref>لاجوردی، فاطمه، بکتاشیه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ص۳۹۶-۳۹۸</ref>


2. مولویه
=فرقه هاى فعال صوفى در شیعه=
 
==گنابادیه==
فرقه صوفى گنابادیه، فعال‏ترین فرقه صوفى شیعى است. این فرقه، از فرقه‏ هاى انشعابى شاه‏ نعمت‏ الهیه است. در خراسان جنوبى در شهر گناباد، تهران، یزد، بروجرد و... بین سه تا چهار میلیون پیرو دارد.
 
==شاه‏ نعمت‏ اللهیه==
پیروان این فرقه در کرمان و ماهان هستند که البته فعالیت زیادى ندارند.


3. نعمت‌اللهیه
==نوربخشیه==
این فرقه پیرو سیدمحمد نوربخش شاگرد ابن‏فهد حلى است که از قرن هشتم به بعد، فعالیت دارد. حدود پنجاه هزار در شمال پاکستان پیرو دارد. در ایران نیز پیروانى دارد.


==ذهبیه==
این فرقه در دزفول به نام احمدیه مشهور و فعال است که در آن جا حسینیه‏اى نیز به نام این فرقه موجود است.<ref>jh.isca.ac.ir</ref>
=مذاهب شبه اسلامی=
=مذاهب شبه اسلامی=


confirmed، مدیران
۳۷٬۴۲۱

ویرایش