|
|
| خط ۵۶: |
خط ۵۶: |
| = احزاب کرد ترکیه= | | = احزاب کرد ترکیه= |
|
| |
|
| == حزب صلح و دمکراسی(BDP) به رهبری [[صلاح‌الدین دمیرتاش]] و [[گلتن کشاناک]]== | | == حزب صلح و دمکراسی(BDP)== |
|
| |
|
| این حزب در ماه می 2008 میلادی تاسیس شد. با انحلال حزب جامعه دمکراتیک به رهبری احمد ترک، 19 نفر از نمایندگان مجلس این حزب که محکومیت سیاسی دریافت نکردند. به حزب صلح و دمکراسی پیوستند. اواخر سال 2009 میلادی در مراسمی 94 نفر از 98 شهردار حزب جامعه دمکراتیک به حزب صلح و دمکراسی پیوستند. اولین کنگره بزرگ حزب در تاریخ 1/2/2010 میلادی در آنکارا برگزار گردید. و صلاح‌الدین دمیرتاش برادر نورالدین دمیرتاش، دبیر کل سابق حزب جامعه دمکراتیک به عنوان دبیر کل حزب صلح و دمکراسی انتخاب گردید. | | این حزب در ماه می 2008 میلادی تاسیس شد و صلاح‌الدین دمیرتاش به عنوان دبیر کل حزب صلح و دمکراسی انتخاب گردید. |
|
| |
|
| حزب صلح و دمکراسی نیز همانند احزاب سلف خود، دمکراتیک خلق، حزب خلق دمکراتیک،حزب دسترنج خلق و دمکراسی ارتباط ویژه‌ای با پ.ک.ک و شخص عبدالله اوجالان داشته و به تعبیری به عنوان شاخه سیاسی پ.ک.ک عمل می‌کنند. حزب با وساطت وکلاء توسط شخص عبدالله اوجالان اداره می‌شود. این احزاب به دنبال به رسمیت شناساندن موجودیت اکراد و احقاق حقوق آن‌ها در چهارچوب قانون اساسی هستند. ولی همواره از سوی لاییک‌ها به تجزیه‌طلبی و ارتباط با پ.ک.ک متهم شده و توسط دستگاه قضایی محاکمه و منحل شده‌اند. حزب صلح و دمکراسی در مقطع فعلی بزرگترین حزب قانونی مدافع حقوق میلیون‌ها کرد ترکیه شناخته می‌شود. و دارای نفوذ اجتماعی زیادی در مناطق کردنشین ترکیهاست.
| | حزب صلح و دمکراسی در مقطع فعلی بزرگترین حزب قانونی مدافع حقوق میلیون‌ها کرد ترکیه شناخته می‌شود. و دارای نفوذ اجتماعی زیادی در مناطق کردنشین ترکیه است. |
|
| |
|
| این حزب بطور اصولی جزء احزاب منطقه‌ای تلقی گردیده و عمدتاً در مناطق کردنشین و استانبول (به دلیل وجود مهاجرین کرد در این شهر) جایگاه مردمی داشته و به عنوان حزب سراسری به شمار نمی‌رود. این حزب با اتخاذ تاکتیک حضور مستقل نمایندگان توانسته است دارای 36 کرسی پارلمانی در مجلس ملی ترکیهگردد. افزایش 9 پله‌ای تعداد کرسی‌های اکراد در انتخابات سال 2011 میلادی و کسب بیش از دو میلیون و 859 هزار رای نشان از اقبال بیشتر مردم کُرد ترکیه به این حزب دارد که طرفدار حل مسالمت‌آمیز مسائل کُرد و ترک در ترکیه است حزب صلح و دموکراسی موفقیت‌های خوبی در کسب کرسی‌های مجلس ترکیه داشته است و توانسته صدای اکراد را به گوش ملت ترکیه و جهانیان برساند و تجربه ایجاد فاز سیاسی پ.ک.ک کارآمد بوده است. این حزب علاوه بر داشتن دفتر نمایندگی در آمریکا اکثر فعالیت‌های برون مرزی خود را از دفاتر خود در کشورهای اروپایی هدایت می‌کند. با برخی احزاب اروپایی به خصوص احزاب چپ ارتباط تنگاتنگی دارد.
| |
|
| |
|
| == حزب حق و آزادی (HAKPAR) به رهبری کمال بورکای و دارای مشی سوسیالیستی== | | == حزب حق و آزادی (HAKPAR) == |
|
| |
|
| این حزب به رهبری عبدالملک فرات تاسیس شده است وی نوه شیخ سعید مبارز مشهور کردستان ترکیه می‌باشد. این حزب همواره منتقد سیاست‌های دولت ترکیه می‌باشد و از نظر عبدالملک مشکل اکراد ترکیه قانون اساسی ۱۹۴۲ میلادی می‌باشد. پس از پذیرش مساله کردها توسط اردوغان نخست وزیر ترکیه این جریان از ایده اردوغان حمایت کرد. این حزب اعتقاد دارد که پ.ک.ک توسط سرویس‌های اطلاعاتی ترکیه جهت سرکوب کردها تاسیس شده و پشتیبان اصلی پ.ک.ک سرویس‌های اطلاعاتی ترکیه می‌باشند. این حزب با انتخاب کمال بورکاری به دبیرکلی خود، فعال‌تر از گذشته گردیده است. بورکای بعد از بازگشت از تبعید، در اظهارات خود رویه انتقادی نسبت به پ.ک.ک و حزب کردی صلح و دموکراسی را در پیش گرفته و به همین خاطر از سوی مراد کاراییلان رئیس کمیته اجرایی پ.ک.ک در قندیل به خیانت متهم شده است. | | این حزب به رهبری عبدالملک فرات نوه شیخ سعید مبارز مشهور کردستان ترکیه تاسیس شده است. رهبر آن کمال بورکای و دارای مشی سوسیالیستی است. |
|
| |
|
| == حزب اسلام‌گرای مطالبه‌ی آزاد (HUDAPAR) به رهبری زکریا یاپیجی اوغلو== | | == حزب اسلام‌گرای مطالبه‌ی آزاد (HUDAPAR) == |
|
| |
|
| با وقوع انقلاب اسلامی ایران جریان اسلام‌گرای کردی در مناطق کردنشین ظهور پیدا کرد و توانست در میان اقشار مذهبی جایگاه مناسبی کسب کند و خط فکری اوجالان و حزبش را بطور جدی تهدید کند. ریشه‌ی شکل‌گیری گروه‌های اسلام‌گرای کردی در ترکیه به سال 1979 میلادی؛ زمانی که «حسین ولی‌اوغلو» دفتر علم را تأسیس کرد، باز می‌گردد. این دفتر، محلی شد. تا جوانان اسلام‌گرای کرد در آن جمع شده و جنبشی موسوم به «علمجی» یعنی اهل علم را در شهر باتمان ترکیه سازماندهی کنند. دفتر دیگری به نام منزل نیز با همین خصوصیات توسط فیدان گونگور تاسیس شده بود. این دو دفتر بعدها با هم ادغام و یک جریان اسلامی کرد به مسئولیت 4 عضو ارشد این دو دفتر به نام‌های «منصور گوزل»، «فیدان‌گونگور»، «حسین ولی‌اوغلو» و «عبدالله دالار» به وجود آمد.
| | رهبر این زکریا یاپیجی اوغلو است. جریان اسلام‌گرای کردی این حزب را در سال 2012 میلادی تاسیس کرد. این حزب با تکیه بر مبانی اسلامی به دنبال آن است که نشان دهد مکاتب کمالیسم و آپوئیسم به نجات کردها منجر نخواهد شد. از چهره‌های شناخته شده این حزب، حسین یلماز، وکیل مدافع اعضای بازداشت شده حزب‌الله و سعید شاهین، سخنگو و رییس شعبه استانبول جنبش مستضعفان می‌باشند. |
|
| |
|
| پس از مدت کوتاهی نفوذ این گروه در شهرهای مناطق جنوب و جنوبشرقی ترکیه افزایش چشم‌گیری یافت و متعاقب این شهرت، این گروه جریان‌های سیاسی، عقیدتی به نام‌های «الفجر، التوحید، جیش‌الله، جنبش مردمی اسلامی و اتحادیه‌ی متدینین ملی کردستان» را نیز تاسیس و و به افکار عمومی معرفی کرد. با نقل مکان حسین ولی‌اوغلو به شهر دیاربکر در اواخر دهه‌ی 1980 میلادی این گروه به حزب‌الله ترکیه شهرت یافت و به یک جنبش توده‌ای کرد تبدیل گردید. این گروه با افکار راست افراطی به سرعت توانست در میان برخی از نیروهای مقابل جریان‌های چپ کردستان ترکیه جای خود را باز کند
| |
|
| |
|
| اواخر دهه‌ی 1990 میلادی با افزایش رو به رشد نفوذ این گروه در ترکیه، فشار نیروهای امنیتی این کشور علیه این گروه افزایش شدیدی یافت و موجب دستگیری اعضای این گروه در جنوبشرقی ترکیه گردید. در ژوئن 1999 میلادی ولی‌اوغلو به استانبول نقل مکان کرد و در 17 ژانویه‌ی 2000 میلادی در حمله‌ی پلیس ترکیه به یکی از منازل گروه در محله بیکوز شهر استانبول، کشته شد. در این عملیات آرشیو گروه به دست نیروهای امنیتی و پلیس افتاد. عده‌ای از صاحب‌نظران معتقدند شاخه‌ای از این گروه که مورد نفوذ موساد قرار گرفته بود.
| | == حزب دمکراتیک خلق (DHP) == |
|
| |
|
| برای تخریب وجهه مثبت حزب‌الله لبنان و ایران در افکار عمومی ترکیه، با استفاده از عناصر این گروه و ارتکاب اعمال جنایت‌کارانه مسلحانه، مثل ترور برخی شخصیت‌های مذهبی و موجه جامعه ترکیه که به هیچ‌یک از جناح‌های سیاسی داخلی و قدرت‌های خارجی وابستگی نداشتند، و دفن جنازه‌های آن‌ها در زیرزمین خانه‌های استیجاری خود، توانستند. نام حزب‌الله را نزد بسیاری از شخصیت‌های سیاسی، مذهبی، اجتماعی و افکار عمومی ترکیه خدشه‌دار کنند.
| |
|
| |
|
| عده‌ای دیگر معتقدند سرویس اطلاعاتی ترکیه (میت) به بخشی از این گروه نفوذ و از آن برای مقابله با جریان‌های چپ کردی وابسته به پ.ک.ک و شخص عبدالله اوجلان استفاده می‌کرد. اما در ادامه کنترل این شاخه از دست میت خارج و هدایت آن در اختیار افراد مافیای تحت نظر سیاست‌مداران و سرمایه‌داران قرار گرفت که از آن برای تسویه حساب‌های داخلی استفاده کردند.
| | حزب دمکراتیک خلق (دهاپ): این حزب به عنوان ادامه دهنده راه حزب خلق دمکراتیک (هادپ) و پس از منحل شدن احزاب دسترنج خلق و دموکراسی ایجاد گردید. رهبر آن ارتوغرول کورکچو و صباحت تونجل هستند. |
|
| |
|
| این گروه از سال 2002 میلادی، فعالیت‌هایش را در قالب جنبش مستضعفان(مستضعف‌لر) در میان اکراد ترکیه و اروپا به ویژه در آلمان، هلند، سوئیس و اتریش افزایش داده، و علاوه بر ساخت مساجد و تشکیل شبکه‌های اجتماعی در بین اکراد مسلمان، برای کسب منابع مالی نیز در اروپا فعالیت می‌کند. این جنبش، شهرت خود را مدیون برگزاری جشن‌های باشکوه مردمی به مناسبت‌های دینی به ویژه میلاد رسول‌اکرم(ص) در شهرهای کردی است.
| |
| جریان اسلام‌گرای کردی منتسب به این گروه بعد از انحلال جنبش مستضعفان حزبی با عنوان حزب دعوای آزاد (حزب دعوا پارتیسی) را در سال 2012 میلادی تاسیس کرد. این حزب با تکیه بر مبانی اسلامی به دنبال آن است که نشان دهد مکاتب کمالیسم و آپوئیسم به نجات کردها منجر نخواهد شد. از چهره‌های شناخته شده این حزب، حسین یلماز، وکیل مدافع اعضای بازداشت شده حزب‌الله و سعید شاهین، سخنگو و رییس شعبه استانبول جنبش مستضعفان می‌باشند.
| |
|
| |
|
| اگرچه وابستگی این حزب به لحاظ تشکیلاتی به حزب‌الله، که در لیست گروه‌های تروریستی دولت ترکیه قرار دارد، از سوی رهبران این جریان رد می‌شود. اما آنان انکار نمی‌کنند که ممکن است. به علت ماهیت ایدئولوژیک حزب، اشتراکاتی با حزب‌الله در ادبیات و اهداف داشته باشند. رهبران این حزب معتقدند انتساب این حزب به حزب‌الله و یادآوری مسایل گذشته یک تلاش هدفمند تبلیغاتی برای مبارزه با حزب مذکور می‌باشد.
| |
|
| |
| == حزب دمکراتیک خلق (DHP) به رهبری ارتوغرول کورکچو و صباحت تونجل==
| |
|
| |
| حزب دمکراتیک خلق (دهاپ): این حزب به عنوان ادامه دهنده راه حزب خلق دمکراتیک (هادپ) و پس از منحل شدن احزاب دسترنج خلق و دموکراسی ایجاد گردید. دهاپ یکی از بزرگترین احزاب قانونی مدافع حقوق میلیون‌ها کرد در ترکیه بود. که دارای نفوذ زیادی در مناطق کردنشین ترکیه بود
| |
|
| |
| این حزب در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۹ میلادی شعار خود را پایان دادن به درگیری با شورشیان کرد انتخاب کرده بود و توانست 4/8 درصد آراء را بدست آورد ولی از راه‌یابی به پارلمان بازماند. دهاپ بدنبال به رسمیت شناخته شدن حقوق و موجودیت کردها در چارچوب قانون اساسی ترکیه بود. ولی از طرف لائیک‌ها به تجزیه‌طلبی متهم گردید. لائیک‌ها دهاپ را بازوی سیاسی پ.ک.ک می‌دانستند. دهاپ همواره دولت و پ.ک.ک را به اتخاذ روش‌های مسالمت‌آمیز برای حل بحران دعوت می‌کرد. از لحاظ فرهنگی دهاپ معتقد بود که هرگونه مانع سیاسی، اقتصادی در زمینه آزادی، فرهنگ، هنر و ادبیات باید برداشته شود. این حزب بارها تاکید کرده بود که یک حزب صرفا کردی نیست و مشکلات کردها و ترک‌ها باید با هم حل گردد. دهاپ در سال ۲۰۰۵ میلادی با تشکیل حزب حرکت جامعه دمکراتیک به این جریان پیوست.
| |
|
| |
| =زبان و قومیت های مختلف ترکیه= | | =زبان و قومیت های مختلف ترکیه= |
|
| |
|
