صبر: تفاوت میان نسخه‌ها

انسان و محل زندگی او به نحوی آفریده شده که با آفات، کمبودها، موانع و مصیبت‌های فراوانی همراه است و همیشه آفات و مصائبی در اموال، عزیزان، دوستان و... در کمین نعمت‌هاست که موجب از دست دادن آنها می‌شود، از سویی دیگر انسان در معرض حملات شدید تمایلات نفسانی است که همه این موارد ابزار آزمایش انسان توسط خدای متعال به‌شمار‌ می‌آیند. «وَ نَبْلُوَکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً وَ إِلَیْنا تُرْجَعُون‌؛ و شما را با بدی‌ها و خوبی‌ها آزمایش می‌کنیم و سرانجام بسوی ما بازگردانده می‌شوید!» در این میان تنها کسانی از میان موانع و مشکلات، سلامت به مقصد‌ می‌رسند که با صبر، به قضای الهی راضی شده و تمایلات نفسانی را حبس نموده، و تسلیم امر خداوند گشتند. مصائب گوناگون آنان را از شکر، اطاعت و عبادت خداوند باز نداشته و با وجود تمام مشکلات، خود را به انجام وظایف الهی وادار سازند.  

== جایگاه صابران ==

[[خداوند]] در [[قرآن کریم]] در موارد مختلف به شکل‌های گوناگون به این موضوع پرداخته و انسان‌ها را با جایگاه و ارزش '''«صبر»''' آشنا ساخته است، همچنین به صابرین همراهی و یاری خود را در مراحل سخت زندگی، وعده داده و نعمت‌های ویژه‌ای عنایت کرده است. «وَ بَشِّرِ الصَّابِرین... أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُون‌؛ بشارت ده به استقامت‌کنندگان!... اینها، همان‌ها هستند که الطاف و رحمت خدا شامل حالشان شده و آنها هستند هدایت‌یافتگان!» واژۀ '''«صبر»''' و مشتقات آن ۱۰۳ بار در قرآن به کار رفته که نشان از اهمیت ویژه این حرکت اخلاقی از دیدگاه [[دین اسلام|دین مبین اسلام]] و [[قرآن کریم]] دارد.

خداوند در موارد مختلف به پاداش صابران پرداخته هست. «وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَریراً...؛ و در برابر صبرشان، بهشت و لباس‌های حریر بهشتی را به آنها پاداش می‌دهد!...» این آیه و آیات بعد که در وصف '''«صبر»''' بر گرسنگی و ایثار طعام [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] و خانواده ایشان نازل شده است، به پاداش آن اشاره نموده و نعمت‌های بهشتی را که به خاطر '''«صبر»''' به آن بزرگوارن داده شده، بیان می‌کند، و این خود بیان‌گر نشان‌های بر پاداش عظیم و منزلت صابران در درگاه خداوند است.  

در این مورد [[حضرت محمد (ص)|رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)]] فرمودند: «صابر و بردبار سه نشانه دارد: اول سست و کسل نمی‌گردد. دوم ناراحت نمی‌شود و بی‌قراری نمی‌کند. سوم از پروردگارش شکایت نمی‌کند. زیرا اگر سست و کسل شود حق را ضایع کرده است؛ مسلما در سستی و بیحالی حق ادا نمی‌شود و به حدود الهی عمل نمی‌گردد. اگر بی‌تابی کند، ادای شکر نکرده است و اگر از خدا شکایت کند، نافرمانی و گناه کرده است؛ اگر علاوه بر ناراحتی شروع به شکایت و گله کند، نه تنها شاکر نبوده، بلکه بر قضای خداوند هم طاغی و عاصی شده است.

جزع و بی‌تابی نقطۀ مقابل '''«صبر»''' است و آن، حالت بی‌قراری و ناشکیبایی در برابر حوادث و مشکلات است، به‌گونه‌ای که انسان در برابر حادثه زانو زند، مأیوس شود، بی‌تابی کند و یا از تلاش و کوشش برای رسیدن به مقصد چشم بپوشد. افرادی که جزع می‌کنند، شتاب‌زده و عجول هستند. قدرت مهار و کنترل خود را ندارند، زود دستپاچه شده و حوصله لازم را برای رسیدن به مقصد ندارند. نتیجۀ جزع و بی‌تابی، افزایش خطا و در نتیجه ندامت و پشیمانی است. کسی که بی‌صبری می‌کند نمی‌تواند نتیجه کار را تغییر دهد، فقط اجر خود را از بین برده و نیروها را هدر می‌دهد. [[علی بن ابی طالب|امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام)]] در مذمت جزع می‌فرمایند: «از جزع و ناشکیبایی بپرهیز. زیرا امید انسان را قطع و کوشش و تلاش را ضعیف ساخته و غم و‌ اندوه به بار می‌آورد»<ref>مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، ج۲، ص۴۵۷.</ref>.