۴٬۹۳۳
ویرایش
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵<references />↵↵↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
به طور کلی میتوان سه سبک عمومی دینداری مسلمانان در جامعه سوری را ترسیم کرد که طی سالیان متمادی در این منطقه شکل گرفته است: | به طور کلی میتوان سه سبک عمومی دینداری مسلمانان در جامعه سوری را ترسیم کرد که طی سالیان متمادی در این منطقه شکل گرفته است: | ||
==اسلام سنتی (عامه)== | == اسلام سنتی (عامه) == | ||
اگر مسامحتا این دو اصطلاح را با «الاسلام الشعبی» مترادف بدانیم در واقع، یک اسلام «فرهنگی» است که نقش فرهنگ و آداب و رسومِ «شامی» در آن بسیار پررنگ است. این اسلامِ سنتی، ارتباط چندانی با خواسته‌ها و مطالبات سیاسی و ایدئولوژیک معاصر ندارد و پروژه سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کند. این سبک دینداری بیش از همه متاثر از همزیستی و جامعه متکثر شام است که طیف‌‌هایی همچون علویان، مسیحیان، دروزیان، مسلمانان، صوفیان و قومیت‌‌های عربی، کردی و ترکمن را در بر می‌‌گیرد. فرآیندی که موجب شده تا پذیرش عمومی نسبت به دعوت‌‌های جدید همچون سلفگرایی با مقاومت و ملاحظات بیشتری صورت گیرد. | اگر مسامحتا این دو اصطلاح را با «الاسلام الشعبی» مترادف بدانیم در واقع، یک اسلام «فرهنگی» است که نقش فرهنگ و آداب و رسومِ «شامی» در آن بسیار پررنگ است. این اسلامِ سنتی، ارتباط چندانی با خواسته‌ها و مطالبات سیاسی و ایدئولوژیک معاصر ندارد و پروژه سیاسی خاصی را دنبال نمی‌کند. این سبک دینداری بیش از همه متاثر از همزیستی و جامعه متکثر شام است که طیف‌‌هایی همچون علویان، مسیحیان، دروزیان، مسلمانان، صوفیان و قومیت‌‌های عربی، کردی و ترکمن را در بر می‌‌گیرد. فرآیندی که موجب شده تا پذیرش عمومی نسبت به دعوت‌‌های جدید همچون سلفگرایی با مقاومت و ملاحظات بیشتری صورت گیرد. | ||
==اسلام صوفیانه== | == اسلام صوفیانه == | ||
حضور طریقتهای صوفی در سوریه که پیروان آن به هزاران نفر میرسد موجب شده تا این طریقت‌‌ها بر فضای دینی، اجتماعی و حتی سیاسی سوریه تاثیرگذار بوده و منشاء تحولات باشند. حضور این طریقت‌‌ها بویژه در دمشق، حلب، حمص و حماه قابل توجه است. | حضور طریقتهای صوفی در سوریه که پیروان آن به هزاران نفر میرسد موجب شده تا این طریقت‌‌ها بر فضای دینی، اجتماعی و حتی سیاسی سوریه تاثیرگذار بوده و منشاء تحولات باشند. حضور این طریقت‌‌ها بویژه در دمشق، حلب، حمص و حماه قابل توجه است. | ||
==اسلامگرایی بنیاد‌گرا== | == اسلامگرایی بنیاد‌گرا == | ||
فراخوان برای بازگشت به آموزه‌‌های دینی و اجرای شریعت اسلامی در یک سده اخیر در جهان اسلام گسترش یافته و سوریه نیز از این روند مستـثنی نبوده است. گرچه گرایشهای اصلاحی و سلفگرایی در جامعه سوری ریشه‌‌‌ای طولانی از دوره «ابن تیمیه» دارد اما خیزش جدید آن در دوره معاصر حاصل تلاشهای دو جریان «سروری-اخوانی» و سلفگرایی علمی در سوریه است. این قضیه بویژه طی سالیان اخیر با تبلیغات سلفگرایی مدخلی (وهابی) بستر اجتماعی قابل توجهی در سوریه یافته است. | فراخوان برای بازگشت به آموزه‌‌های دینی و اجرای شریعت اسلامی در یک سده اخیر در جهان اسلام گسترش یافته و سوریه نیز از این روند مستـثنی نبوده است. گرچه گرایشهای اصلاحی و سلفگرایی در جامعه سوری ریشه‌‌‌ای طولانی از دوره «ابن تیمیه» دارد اما خیزش جدید آن در دوره معاصر حاصل تلاشهای دو جریان «سروری-اخوانی» و سلفگرایی علمی در سوریه است. این قضیه بویژه طی سالیان اخیر با تبلیغات سلفگرایی مدخلی (وهابی) بستر اجتماعی قابل توجهی در سوریه یافته است. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
=جریان‌‌‌شناسی تفصیلی اسلامگرایان= | =جریان‌‌‌شناسی تفصیلی اسلامگرایان= | ||
==گروههای تصوفگرا== | == گروههای تصوفگرا == | ||
اینکه از اصطلاح «تصوف‌گرایی» در اینجا استفاده شده به این دلیل است بیانگر گروهها و جریان‌‌هایی باشد که تاثیراتی از طریقتهای باطنی و صوفی پذیرفته‌‌اند. از جریانهای صوفی موثر در فضای سیاسی-اجتماعی امروز سوریه میتوان به «جماعت زید»، «قبـیسیات» و «نهاد رسمی دینی» اشاره کرد. البته تشکل‌‌‌های تصوفگرا در میان جریان‌‌هایی در جامعه ترکمن و کُرد هم دیده میشود که بیشتر رویکرد قومیتی دارند. | اینکه از اصطلاح «تصوف‌گرایی» در اینجا استفاده شده به این دلیل است بیانگر گروهها و جریان‌‌هایی باشد که تاثیراتی از طریقتهای باطنی و صوفی پذیرفته‌‌اند. از جریانهای صوفی موثر در فضای سیاسی-اجتماعی امروز سوریه میتوان به «جماعت زید»، «قبـیسیات» و «نهاد رسمی دینی» اشاره کرد. البته تشکل‌‌‌های تصوفگرا در میان جریان‌‌هایی در جامعه ترکمن و کُرد هم دیده میشود که بیشتر رویکرد قومیتی دارند. | ||
===جماعت زید=== | === جماعت زید === | ||
یکی از بارزترین گروههای صوفی در سوریه است که در اوایل قرن بیستم به وسیله «[[عبدالکریم الرفاعی]]» تأسیس شد و سپس فرزندش شیخ «اسامه الرفاعی» رهبری آن را برعهده گرفت. گرچه شکلگیری این گروه با اهداف تربیتی و اخلاقی صورت گرفت، اما نزاع اخوانی-بعثی در دهه هشتاد موجب شد تا طیفی از اعضای جماعت زید به «الطلیعه المقاتله» به عنوان شاخه مسلح اخوان بپوندند. واکنش تند نظام سوریه به این رفتار جماعت زید موجب شد تا بسیاری از اعضای بارز این گروه به خارج از کشور مهاجرت کنند. | یکی از بارزترین گروههای صوفی در سوریه است که در اوایل قرن بیستم به وسیله «[[عبدالکریم الرفاعی]]» تأسیس شد و سپس فرزندش شیخ «اسامه الرفاعی» رهبری آن را برعهده گرفت. گرچه شکلگیری این گروه با اهداف تربیتی و اخلاقی صورت گرفت، اما نزاع اخوانی-بعثی در دهه هشتاد موجب شد تا طیفی از اعضای جماعت زید به «الطلیعه المقاتله» به عنوان شاخه مسلح اخوان بپوندند. واکنش تند نظام سوریه به این رفتار جماعت زید موجب شد تا بسیاری از اعضای بارز این گروه به خارج از کشور مهاجرت کنند. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
از اواسط دهه نود که فضای بازتری برای فعالیت اسلامگرایان در سوریه فراهم شد الرفاعی بار دیگر به کشور بازگشت تا به بازسازی گروه بپردازد. با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 جماعت زید، محافظه‌‌کاری را کنار گذاشت و ضمن دعوت به تظاهرات، انتقادات تندی را علیه نظام مطرح کرد. سرانجام الرفاعی بار دیگر سوریه را ترک کرده و به عنوان یک شخصیت مهم در میان معارضه، به عنوان رئیس «شورای اسلامی سوریه» انتخاب شد. | از اواسط دهه نود که فضای بازتری برای فعالیت اسلامگرایان در سوریه فراهم شد الرفاعی بار دیگر به کشور بازگشت تا به بازسازی گروه بپردازد. با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 جماعت زید، محافظه‌‌کاری را کنار گذاشت و ضمن دعوت به تظاهرات، انتقادات تندی را علیه نظام مطرح کرد. سرانجام الرفاعی بار دیگر سوریه را ترک کرده و به عنوان یک شخصیت مهم در میان معارضه، به عنوان رئیس «شورای اسلامی سوریه» انتخاب شد. | ||
رویکرد الرفاعی نسبت به ترکیه به عنوان میزبان معارضه سوری رویکردی بسیار مثبت است تا حدی که تاکید دارد «آسیب و آزار رساندن به ترکیه، آسیب و آزار مسلمانان است.» در عین حال وی نسبت به ایران همواره انتقادات بسیار تندی مطرح میکند و مدعی است که برخلاف گفتمان وحدت‌‌گرای ایران، عملکردش بویژه در سوریه طائفه‌‌گرا بوده است.[<ref>نک: گفتگوی الرفاعی با آناتولی، أسامة الرفاعی: المعارضة السوریة لیست بحاجة لمقاتلین أجانب»، 04/11/2016 | رویکرد الرفاعی نسبت به ترکیه به عنوان میزبان معارضه سوری رویکردی بسیار مثبت است تا حدی که تاکید دارد «آسیب و آزار رساندن به ترکیه، آسیب و آزار مسلمانان است.» در عین حال وی نسبت به ایران همواره انتقادات بسیار تندی مطرح میکند و مدعی است که برخلاف گفتمان وحدت‌‌گرای ایران، عملکردش بویژه در سوریه طائفه‌‌گرا بوده است. [<ref>نک: گفتگوی الرفاعی با آناتولی، أسامة الرفاعی: المعارضة السوریة لیست بحاجة لمقاتلین أجانب»، 04/11/2016 | ||
]</ref> رویکرد وی به [[حزب الله لبنان|حزبالله لبنان]] هم منفی است و حتی یک بار تاکید کرد که مذاکره با حزبالله را مناسب نمی‌‌داند چرا که معتقد است رویکرد حزبالله در مذاکره و گفتگو «متعصبانه و بسته» است.[<ref>نک: گفتگوی الرفاعی با آناتولی، الشیخ أسامة الرفاعی: أمراء داعش لا یخافون الله، 15 نوفمبر 2013</ref>] وی حتی در محافل مختلف از جمله در همایشی که با حضور نماینده ایران و رئیس تقریب مذاهب برگزار شد سخنان تندی را علیه تهران مطرح کرد.<ref>نک: علیزاده موسوی، گزارش همایش | ]</ref> رویکرد وی به [[حزب الله لبنان|حزبالله لبنان]] هم منفی است و حتی یک بار تاکید کرد که مذاکره با حزبالله را مناسب نمی‌‌داند چرا که معتقد است رویکرد حزبالله در مذاکره و گفتگو «متعصبانه و بسته» است. [<ref>نک: گفتگوی الرفاعی با آناتولی، الشیخ أسامة الرفاعی: أمراء داعش لا یخافون الله، 15 نوفمبر 2013</ref>] وی حتی در محافل مختلف از جمله در همایشی که با حضور نماینده ایران و رئیس تقریب مذاهب برگزار شد سخنان تندی را علیه تهران مطرح کرد.<ref>نک: علیزاده موسوی، گزارش همایش «مبادره العلماء الاسلامی الی تبنی السلم و الاعتدال و الحس السلیم»، تیر ۱۳۹۳</ref> | ||
===نهاد رسمی دینی=== | === نهاد رسمی دینی === | ||
پیش از این گفته شد که جریان عمومی دین در جامعه سوریه تمایلاتی جدی به اسلام صوفیانه و همزیستی مذهبی دارد. علاوه بر این، با حمایت‌‌های نظام سوریه علمای این طیف (یکی از شاخه‌های طریقت نقشبندی) که در برخی محافل با عنوان جریان کفتارو یا «ابوالنور» از آن یاد میشود به عنوان متولی نهاد رسمی دینی و امر فتوا و اوقاف، زمام امور را به دست گرفتند. از شخصیت‌های مهم این طیف میتوان به شیخ احمد کفتارو مفتی سابق سوریه، شیخ محمد سعید البوطی و شیخ احمد حسون مفتی فعلی سوریه اشاره کرد. مشایخ این طیف روابط بسیار حسنه‌ای با نظام سوریه دارند و همواره پشتیبان آن بوده‌‌اند. به عنوان مثال، شیخ سعید البوطی به عنوان مدافع سرسخت نظام، منتقد جدی [[اخوانالمسلمین]] بود. شیخ حسون نیز در مارس ۲۰۱۳ با صدور فتوایی، «جهاد» در کنار نظام سوریه را واجب اعلام کرد. | پیش از این گفته شد که جریان عمومی دین در جامعه سوریه تمایلاتی جدی به اسلام صوفیانه و همزیستی مذهبی دارد. علاوه بر این، با حمایت‌‌های نظام سوریه علمای این طیف (یکی از شاخه‌های طریقت نقشبندی) که در برخی محافل با عنوان جریان کفتارو یا «ابوالنور» از آن یاد میشود به عنوان متولی نهاد رسمی دینی و امر فتوا و اوقاف، زمام امور را به دست گرفتند. از شخصیت‌های مهم این طیف میتوان به شیخ احمد کفتارو مفتی سابق سوریه، شیخ محمد سعید البوطی و شیخ احمد حسون مفتی فعلی سوریه اشاره کرد. مشایخ این طیف روابط بسیار حسنه‌ای با نظام سوریه دارند و همواره پشتیبان آن بوده‌‌اند. به عنوان مثال، شیخ سعید البوطی به عنوان مدافع سرسخت نظام، منتقد جدی [[اخوانالمسلمین]] بود. شیخ حسون نیز در مارس ۲۰۱۳ با صدور فتوایی، «جهاد» در کنار نظام سوریه را واجب اعلام کرد. | ||
با این حال با آغاز ناآرامی‌‌ها در سوریه بخشی از علمای این جریان به طرح انتقاد علیه نظام پرداخته و به صف معارضان پیوستند. از جمله این افراد که بیشترشان در ترکیه ساکن شدند میتوان به شیخ احمد ابوالخیر شکری (عضو ائتلاف ملی معارضان)، شیخ احسان بعدرانی[<ref>تا اوایل بحران سوریه به شدت از طرفداران ایران بود ولی در نهایت به ترکیه رفت و به صف معارضان پیوست. وی پیش از این عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب بود</ref>].و شیخ ممدوح جنید اشاره کرد.با این همه بخش قابل توجهی از علمای سوری همچنان ترجیح میدهند نسبت به این تحولات بی‌‌طرف بوده و جانب هیچ یک از نظام و معارضه را نگیرند. | با این حال با آغاز ناآرامی‌‌ها در سوریه بخشی از علمای این جریان به طرح انتقاد علیه نظام پرداخته و به صف معارضان پیوستند. از جمله این افراد که بیشترشان در ترکیه ساکن شدند میتوان به شیخ احمد ابوالخیر شکری (عضو ائتلاف ملی معارضان)، شیخ احسان بعدرانی[<ref>تا اوایل بحران سوریه به شدت از طرفداران ایران بود ولی در نهایت به ترکیه رفت و به صف معارضان پیوست. وی پیش از این عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب بود</ref>]. و شیخ ممدوح جنید اشاره کرد. با این همه بخش قابل توجهی از علمای سوری همچنان ترجیح میدهند نسبت به این تحولات بی‌‌طرف بوده و جانب هیچ یک از نظام و معارضه را نگیرند. | ||
===قبـیسیات=== | === قبـیسیات === | ||
وجه تسمیه این جریان به نام بنیانگذارش خانم «[[منیره قبیسی]]» بازمی‌گردد. این جریان در حقیقت یک جنبش دینی زنانه بود که طی دهههای گذشته توانست زنان طبقه متوسط و مرفه جامعه سوری را تحت تاثیر آموزه‌‌های دینی و تربیتی خود قرار دهد. قبیسیات اساسا دغدغه سیاسی نداشت و همواره از مناسبات دوستانه‌ای با نظام سوریه برخوردار بود و حتی گفته میشود که منیره قبیسی از شاگردان شیخ کفتارو بوده است. با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 این جریان سیاست بی‌طرفی اتخاذ و تلاش کرد فاصله خود را با معارضه حفظ کند. با این حال اما طیفی از این جریان هم تحت عنوان «حرائر القبیسیات» شکل گرفت که از معارضان حمایت کرد. هرچند درباره میزان حضور و تاثیرگذاری این طیف گزارشی وجود ندارد. | وجه تسمیه این جریان به نام بنیانگذارش خانم «[[منیره قبیسی]]» بازمی‌گردد. این جریان در حقیقت یک جنبش دینی زنانه بود که طی دهههای گذشته توانست زنان طبقه متوسط و مرفه جامعه سوری را تحت تاثیر آموزه‌‌های دینی و تربیتی خود قرار دهد. قبیسیات اساسا دغدغه سیاسی نداشت و همواره از مناسبات دوستانه‌ای با نظام سوریه برخوردار بود و حتی گفته میشود که منیره قبیسی از شاگردان شیخ کفتارو بوده است. با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 این جریان سیاست بی‌طرفی اتخاذ و تلاش کرد فاصله خود را با معارضه حفظ کند. با این حال اما طیفی از این جریان هم تحت عنوان «حرائر القبیسیات» شکل گرفت که از معارضان حمایت کرد. هرچند درباره میزان حضور و تاثیرگذاری این طیف گزارشی وجود ندارد. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
در رابطه با قبیسیات ذکر این نکته حائز اهمیت است که به ویژه طی سال‌‌های اخیر شاهد حضور افرادی از این جریان در مناصب دولتی بوده‌‌ایم. به عنوان نمونه میتوان به «سلمی عیاش» اشاره کرد که به عنوان نخستین زن از جماعت قبیسیات در سال 2014 به سمت معاون وزیر اوقاف منصوب شد. | در رابطه با قبیسیات ذکر این نکته حائز اهمیت است که به ویژه طی سال‌‌های اخیر شاهد حضور افرادی از این جریان در مناصب دولتی بوده‌‌ایم. به عنوان نمونه میتوان به «سلمی عیاش» اشاره کرد که به عنوان نخستین زن از جماعت قبیسیات در سال 2014 به سمت معاون وزیر اوقاف منصوب شد. | ||
== گروههای اسلام سیاسی == | |||
=== اخوانالمسلمین === | |||
===اخوانالمسلمین=== | |||
این جنبش را باید قویترین و سازمان یافته‌‌ترین گروه معارض سوری دانست. گروهی که با وجود تبعید رهبران و اعضای مهم آن یکی از گروههای تاثیرگذار در تحولات سوریه بوده است. تنها با گذشت یک سال از آغاز بحران، اخوانالمسلمین توانست در تشکیل «شورای ملی سوریه» نقش بارزی ایفا کند و عنصر اساسی این شورا شود. | این جنبش را باید قویترین و سازمان یافته‌‌ترین گروه معارض سوری دانست. گروهی که با وجود تبعید رهبران و اعضای مهم آن یکی از گروههای تاثیرگذار در تحولات سوریه بوده است. تنها با گذشت یک سال از آغاز بحران، اخوانالمسلمین توانست در تشکیل «شورای ملی سوریه» نقش بارزی ایفا کند و عنصر اساسی این شورا شود. | ||
| خط ۹۰: | خط ۸۹: | ||
رهبران اخوان در سال ۲۰۰۶ تمایل خود به سرنگونی «مسالمتآمیز» نظام و بر سرکار آمدن یک نظام مدنی و دموکراتیک را عنوان کردند. در این سال اخوان جبهه رهایی ملی (جبهة الخلاص الوطنی) را با همراهی عبدالحلیم خدام معاون (سنی مذهب) رئیسجمهور که از نظام جدا شده بود، تشکیل داد. از سوی دیگر، قدرت گرفتن حزب «عدالت و توسعه» در ترکیه موجب شد تا اخوان با پشتوانه بیشتری کار را پیش ببرد. گفته میشود آنکارا تلاش کرد تا بین اخوان و نظام سوریه میانجیگری کند که بیشترین دغدغه این مذاکرات ظاهرا لغو ممنوعیت فعالیت اخوان بوده است. در سال 2010 شورای عمومی اخوان در استانبول پس از انتخاب «محمد ریاض الشفقة» از دولت ترکیه خواست تا در این زمینه مداخله کرده و حتی پیشنهاد داد که اگر اجازه بازگشت اخوان به سوریه داده شود آنها حاضرند حتی نام گروه را نیز تغییر دهند.<ref>نک: جماعة الإخوان المسلمین فی سوریة، مرکز کارنیغی للشرق الاوسطنک: جماعة الإخوان المسلمین فی سوریة، مرکز کارنیغی للشرق الاوسط | رهبران اخوان در سال ۲۰۰۶ تمایل خود به سرنگونی «مسالمتآمیز» نظام و بر سرکار آمدن یک نظام مدنی و دموکراتیک را عنوان کردند. در این سال اخوان جبهه رهایی ملی (جبهة الخلاص الوطنی) را با همراهی عبدالحلیم خدام معاون (سنی مذهب) رئیسجمهور که از نظام جدا شده بود، تشکیل داد. از سوی دیگر، قدرت گرفتن حزب «عدالت و توسعه» در ترکیه موجب شد تا اخوان با پشتوانه بیشتری کار را پیش ببرد. گفته میشود آنکارا تلاش کرد تا بین اخوان و نظام سوریه میانجیگری کند که بیشترین دغدغه این مذاکرات ظاهرا لغو ممنوعیت فعالیت اخوان بوده است. در سال 2010 شورای عمومی اخوان در استانبول پس از انتخاب «محمد ریاض الشفقة» از دولت ترکیه خواست تا در این زمینه مداخله کرده و حتی پیشنهاد داد که اگر اجازه بازگشت اخوان به سوریه داده شود آنها حاضرند حتی نام گروه را نیز تغییر دهند.<ref>نک: جماعة الإخوان المسلمین فی سوریة، مرکز کارنیغی للشرق الاوسطنک: جماعة الإخوان المسلمین فی سوریة، مرکز کارنیغی للشرق الاوسط | ||
https://carnegie-mec.org/syriaincrisis/?fa=48396 </ref> | https://carnegie-mec.org/syriaincrisis/?fa=48396 </ref> | ||
با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 اخوان که تلاش میکرد بگوید رفتار دهههای قبل تغییر کرده و رویکردی مسالمتآمیز دارد نسبت به این تحولات، محافظه‌‌‌کارانه برخورد کرد و تا اواخر ماه آوریل هیچ موضع و بیانیه رسمی از خود بروز نداد. با این حال اما سیر تحولات بهار عربی و صعود جریان جهانی اخوان موجب شد تا اخوانالمسلمین سوریه نیز وارد کارزار شود. اخوان که گمان میکرد می‌‌تواند برگ بازی را به طور کامل تغییر دهد دیگر نه تنها به لغو ممنوعیت راضی نبود بلکه به کمتر از سرنگونی کامل نظام فکر نمی‌‌کرد. | با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 اخوان که تلاش میکرد بگوید رفتار دهههای قبل تغییر کرده و رویکردی مسالمتآمیز دارد نسبت به این تحولات، محافظه‌‌‌کارانه برخورد کرد و تا اواخر ماه آوریل هیچ موضع و بیانیه رسمی از خود بروز نداد. با این حال اما سیر تحولات بهار عربی و صعود جریان جهانی اخوان موجب شد تا اخوانالمسلمین سوریه نیز وارد کارزار شود. اخوان که گمان میکرد می‌‌تواند برگ بازی را به طور کامل تغییر دهد دیگر نه تنها به لغو ممنوعیت راضی نبود بلکه به کمتر از سرنگونی کامل نظام فکر نمی‌‌کرد. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۰: | ||
اخوانالمسلمین و مذاکرات سیاسی: طی سال‌‌های اخیر تلاش‌‌هایی برای مذاکره میان معارضه و نظام سوریه صورت گرفت که مذاکرات ژنو و سپس گفتگوهای «آستانه» مهمترین آن بود و اعضایی از اخوان نیز در تیم مذاکره‌‌کننده معارضان حضور داشتند. در آخرین نمونه یعنی مذاکرات روسی-ترکی-ایرانی، اخوان تلویحاً با اصل این مذاکرات موافقت کرد. اخوان اعلام کرد که با هر راه حل سیاسی که «مطالبات ملت سوریه را محقق کرده و به تشکیل یک دولت انتقالی بیانجامد» موافق است. با این حال این جنبش همچنان نسبت به حضور رسمی در مذاکرات، محافظه کارانه عمل میکند. | اخوانالمسلمین و مذاکرات سیاسی: طی سال‌‌های اخیر تلاش‌‌هایی برای مذاکره میان معارضه و نظام سوریه صورت گرفت که مذاکرات ژنو و سپس گفتگوهای «آستانه» مهمترین آن بود و اعضایی از اخوان نیز در تیم مذاکره‌‌کننده معارضان حضور داشتند. در آخرین نمونه یعنی مذاکرات روسی-ترکی-ایرانی، اخوان تلویحاً با اصل این مذاکرات موافقت کرد. اخوان اعلام کرد که با هر راه حل سیاسی که «مطالبات ملت سوریه را محقق کرده و به تشکیل یک دولت انتقالی بیانجامد» موافق است. با این حال این جنبش همچنان نسبت به حضور رسمی در مذاکرات، محافظه کارانه عمل میکند. | ||
===اخوان و ترکیه=== | === اخوان و ترکیه === | ||
پیوند اخوانالمسلمین سوریه و دولت ترکیه تا آن اندازه مستحکم است که میتوان اخوان را بازوی سیاسی ترکیه در سوریه و ترکیه را پشتوانه اصلی اخوان دانست. به عنوان یک شاخص در همراهی مواضع میتوان به موضعگیری اخوان در موافقت با عملیات نظامی ترک‌‌ها در خاک سوریه اشاره کرد. اخوان با اینکه بر حفظ یکپارچی و تمامیت ارضی سوریه تاکید دارد اما اعلام کرد که ترکیه حق دارد از امنیت ملی خود دفاع کند. | پیوند اخوانالمسلمین سوریه و دولت ترکیه تا آن اندازه مستحکم است که میتوان اخوان را بازوی سیاسی ترکیه در سوریه و ترکیه را پشتوانه اصلی اخوان دانست. به عنوان یک شاخص در همراهی مواضع میتوان به موضعگیری اخوان در موافقت با عملیات نظامی ترک‌‌ها در خاک سوریه اشاره کرد. اخوان با اینکه بر حفظ یکپارچی و تمامیت ارضی سوریه تاکید دارد اما اعلام کرد که ترکیه حق دارد از امنیت ملی خود دفاع کند. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۶: | ||
اخوان و کمیته قانون اساسی: یک نکته بسیار مهم در مواضع اخوان این است که طی سال‌‌های بحران سوریه علی‌‌رغم موافقت با روند سیاسی، همواره یک خط قرمز داشت و آن «تشکیل هیئت یا دولت انتقالی» به عنوان پیش‌‌شرط بود. این رویکرد حتی در ماجرای کمیته قانون اساسی هم مشهود است و اخوان صراحتا اعلام کرد که با نگارش قانون اساسی که نظام سوریه در آن مشارکت داشته باشد موافق نیست. تا آنجا که در کمیته قانون اساسی که قرار بود در آخرین روزهای 2018 برگزار شود، اخوان اعلام کرد که از آن خارج خواهد شد. با آنکه حتی برخی چهرههای منتسب به اخوان نامزد شرکت در این کمیته بودند. | اخوان و کمیته قانون اساسی: یک نکته بسیار مهم در مواضع اخوان این است که طی سال‌‌های بحران سوریه علی‌‌رغم موافقت با روند سیاسی، همواره یک خط قرمز داشت و آن «تشکیل هیئت یا دولت انتقالی» به عنوان پیش‌‌شرط بود. این رویکرد حتی در ماجرای کمیته قانون اساسی هم مشهود است و اخوان صراحتا اعلام کرد که با نگارش قانون اساسی که نظام سوریه در آن مشارکت داشته باشد موافق نیست. تا آنجا که در کمیته قانون اساسی که قرار بود در آخرین روزهای 2018 برگزار شود، اخوان اعلام کرد که از آن خارج خواهد شد. با آنکه حتی برخی چهرههای منتسب به اخوان نامزد شرکت در این کمیته بودند. | ||
===اخوان سوریه و ایران=== | === اخوان سوریه و ایران === | ||
در میان شاخه‌های اخوانی شاید هیچکدام به اندازه اخوان سوریه نسبت به جمهوری اسلامی موضع انتقادی نداشته‌‌‌اند. این رویکرد البته فراز و نشیب‌‌های داشته اما عموما این‌گونه بوده که هیچگاه به حد یک رابطه نرسیده است. اخوانالمسلمین سوریه در ابتدای انقلاب اسلامی حمایت خود را از انقلاب ایران اعلام کرد. اخوان حتی در بیانیهای اعلام کرد که از انقلاب ایران در مقابل حملات آمریکا حمایت میکند. برخی معتقدند که فعالیت‌‌ها و خیزش اخوان سوریه در دهه هشتاد نیز تحت تاثیر انقلاب ایران بوده است. | در میان شاخه‌های اخوانی شاید هیچکدام به اندازه اخوان سوریه نسبت به جمهوری اسلامی موضع انتقادی نداشته‌‌‌اند. این رویکرد البته فراز و نشیب‌‌های داشته اما عموما این‌گونه بوده که هیچگاه به حد یک رابطه نرسیده است. اخوانالمسلمین سوریه در ابتدای انقلاب اسلامی حمایت خود را از انقلاب ایران اعلام کرد. اخوان حتی در بیانیهای اعلام کرد که از انقلاب ایران در مقابل حملات آمریکا حمایت میکند. برخی معتقدند که فعالیت‌‌ها و خیزش اخوان سوریه در دهه هشتاد نیز تحت تاثیر انقلاب ایران بوده است. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۴: | ||
با این همه به نظر میرسد نوع نگاه دو طرف به یکدیگر همراه با نوعی بیم و امید همراه بوده است. از سوی ایران همواره این نگرانی وجود دارد که اخوان نتواند یک حلقه وصل قابل اعتماد در میانه‌‌‌ی خط «محور مقاومت» از ایران تا لبنان باشد. | با این همه به نظر میرسد نوع نگاه دو طرف به یکدیگر همراه با نوعی بیم و امید همراه بوده است. از سوی ایران همواره این نگرانی وجود دارد که اخوان نتواند یک حلقه وصل قابل اعتماد در میانه‌‌‌ی خط «محور مقاومت» از ایران تا لبنان باشد. | ||
===اخوان و اقلیت‌‌ها=== | === اخوان و اقلیت‌‌ها === | ||
درباره رویکرد عقیدتی اخوان سوریه نسبت به علویان، شیعیان و مسیحیان اختلاف نظر وجود دارد. به نظر میرسد نگاه انتقادی اخوان به این مسئله ناشی از رویکردها و عملکردهای نظام سوریه باشد. هرچند اخوان در بیانیهها و مواضع رسمی خود میگوید که بر حقوق اقلیت‌‌ها و مذاهب مختلف تاکید دارد اما به نظر میرسد درباره رویکرد عقیدتی رهبران اخوان نوعی ابهام و تشتت وجود دارد. به عنوان مثال نمی‌‌توان از برخی اظهار نظرهای رهبران معنوی و تاثیرگذار اخوان درباره علویان به راحتی عبور کرد. شیخ یوسف قرضاوی در فراخوانش برای جنگ با علویان سوریه با استناد به سخنانی از ابن تیمیه مدعی میگوید که "نصیری‌‌ها (علویان) از یهود و نصارا هم کافرتر هستند." <ref>نک: خطبه نماز جمعه در قطر، 2 یونیو 2013 | درباره رویکرد عقیدتی اخوان سوریه نسبت به علویان، شیعیان و مسیحیان اختلاف نظر وجود دارد. به نظر میرسد نگاه انتقادی اخوان به این مسئله ناشی از رویکردها و عملکردهای نظام سوریه باشد. هرچند اخوان در بیانیهها و مواضع رسمی خود میگوید که بر حقوق اقلیت‌‌ها و مذاهب مختلف تاکید دارد اما به نظر میرسد درباره رویکرد عقیدتی رهبران اخوان نوعی ابهام و تشتت وجود دارد. به عنوان مثال نمی‌‌توان از برخی اظهار نظرهای رهبران معنوی و تاثیرگذار اخوان درباره علویان به راحتی عبور کرد. شیخ یوسف قرضاوی در فراخوانش برای جنگ با علویان سوریه با استناد به سخنانی از ابن تیمیه مدعی میگوید که "نصیری‌‌ها (علویان) از یهود و نصارا هم کافرتر هستند." <ref>نک: خطبه نماز جمعه در قطر، 2 یونیو 2013 | ||
http://archive.arabic.cnn.com/2013/middle_east/5/31/qardawi.syria-speech/index.html</ref> | http://archive.arabic.cnn.com/2013/middle_east/5/31/qardawi.syria-speech/index.html</ref> | ||
بسیاری از منتقدان معتقدند که اخوان سوریه رویکردی تکفیری نسبت به علویان و شیعیان دارد. «شوقی حداد» از علمای شیعه سوری با طرح این ادعا که اخوان سوریه نسبت به اصول کلی اعتقادات خود تغییر مسیر داده و رویکرد تکفیری نسبت به شیعیان دارد صراحتا میگوید که «در مورد عقاید تکفیری، میان اخوانالمسلمین سوریه و وهابیت تفاوتی وجود ندارد». | بسیاری از منتقدان معتقدند که اخوان سوریه رویکردی تکفیری نسبت به علویان و شیعیان دارد. «شوقی حداد» از علمای شیعه سوری با طرح این ادعا که اخوان سوریه نسبت به اصول کلی اعتقادات خود تغییر مسیر داده و رویکرد تکفیری نسبت به شیعیان دارد صراحتا میگوید که «در مورد عقاید تکفیری، میان اخوانالمسلمین سوریه و وهابیت تفاوتی وجود ندارد». | ||
==شورای اسلامی سوریه== | == شورای اسلامی سوریه == | ||
این شورا با نام عربی «[[المجلس الاسلامی السوری]]» مهمترین تشکّل علمایی معارضان سوری است که البته همانند اخوانالمسلمین یک حزب سیاسی نیست. این شورا در آوریل 2014 در شهر استانبول ترکیه شکل گرفت و خود را «مرجع شرعی معتدل در سوریه» معرفی میکند. واقعیت آن است که این شورا بیش از آن که یک مرجع فتوایی و شرعی باشد باید آن را مرجع معارضة سوری به شمار آورد. در بیانیه تاسیسی این شورا آمده است که نزدیک به 40 انجمن علمی و شرعی از گروههای اسلامی سوریه در آن حضور دارند. | این شورا با نام عربی «[[المجلس الاسلامی السوری]]» مهمترین تشکّل علمایی معارضان سوری است که البته همانند اخوانالمسلمین یک حزب سیاسی نیست. این شورا در آوریل 2014 در شهر استانبول ترکیه شکل گرفت و خود را «مرجع شرعی معتدل در سوریه» معرفی میکند. واقعیت آن است که این شورا بیش از آن که یک مرجع فتوایی و شرعی باشد باید آن را مرجع معارضة سوری به شمار آورد. در بیانیه تاسیسی این شورا آمده است که نزدیک به 40 انجمن علمی و شرعی از گروههای اسلامی سوریه در آن حضور دارند. | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۵: | ||
شورای اسلامی سوریه تنها منحصر به شیوخی با رویکرد اخوانی نیست بلکه افرادی با گرایشهای صوفی نیز در آن حضور دارند که بارزترین آن شیخ اسامه الرفاعی رهبر معنوی جماعت زید و رئیس شورای اسلامی است. علاوه بر این نمی‌‌توان از کنار چهرههای سلفی همچون شیخ محمد العبد، خیر الله طالب و فایز الصالح نیز گذشت. | شورای اسلامی سوریه تنها منحصر به شیوخی با رویکرد اخوانی نیست بلکه افرادی با گرایشهای صوفی نیز در آن حضور دارند که بارزترین آن شیخ اسامه الرفاعی رهبر معنوی جماعت زید و رئیس شورای اسلامی است. علاوه بر این نمی‌‌توان از کنار چهرههای سلفی همچون شیخ محمد العبد، خیر الله طالب و فایز الصالح نیز گذشت. | ||
===شورای اسلامی و گروههای مسلح=== | === شورای اسلامی و گروههای مسلح === | ||
به درستی مشخص نیست که این شورا چه میزان تاثیرگذاری بر گروههای حاضر در تحولاتی میدانی سوریه دارد و چه گروه‌هایی مورد تایید آن است با این حال از فحوای بیانیهها میتوان به نشانه‌‌هایی دست یافت. در بیانیه شورا در اواخر 2018 گروه تحریرالشام محکوم شده است که بر 15 گروه «نظامی مجاهد» یورش کرده و موجبات تضعیف جبهه ضد نظام را فراهم کرده است. با این حال در ادامه وقتی که از یک گروه برای مقابله با تحریرالشام نام می‌‌برد از «گروههای ارتش آزاد» می‌‌خواهد تا صفی واحد در اینباره تشکیل دهند.<ref>بیان بشأن استشهاد عدد من المجاهدین فی ریف حماة،، المجلس الإسلامی السوری،10 تشرین الثانی 2018مhttp://sy-sic.com/?p=7209</ref> | به درستی مشخص نیست که این شورا چه میزان تاثیرگذاری بر گروههای حاضر در تحولاتی میدانی سوریه دارد و چه گروه‌هایی مورد تایید آن است با این حال از فحوای بیانیهها میتوان به نشانه‌‌هایی دست یافت. در بیانیه شورا در اواخر 2018 گروه تحریرالشام محکوم شده است که بر 15 گروه «نظامی مجاهد» یورش کرده و موجبات تضعیف جبهه ضد نظام را فراهم کرده است. با این حال در ادامه وقتی که از یک گروه برای مقابله با تحریرالشام نام می‌‌برد از «گروههای ارتش آزاد» می‌‌خواهد تا صفی واحد در اینباره تشکیل دهند.<ref>بیان بشأن استشهاد عدد من المجاهدین فی ریف حماة،، المجلس الإسلامی السوری،10 تشرین الثانی 2018مhttp://sy-sic.com/?p=7209</ref> | ||
در بیانیه دیگری، برای «جیش الغزة» به عنوان زیرمجموعه ارتش آزاد پیام تسلیت می‌فرستد <ref>بیان بشأن استشهاد عدد من المجاهدین فی ریف حماة،، المجلس الإسلامی السوری،10 تشرین الثانی 2018م</ref> و در جایی دیگر از احرار الشام و گروه الزنکی به عنوان گروه‌هایی که از سوی تحریرالشام به آنها ظلم شده، نام می‌‌برد. <ref>بیان بشأن بغی هیئة تحریر الشام علی لواء الزنکی، المجلس الإسلامی السوری | در بیانیه دیگری، برای «جیش الغزة» به عنوان زیرمجموعه ارتش آزاد پیام تسلیت می‌فرستد <ref>بیان بشأن استشهاد عدد من المجاهدین فی ریف حماة،، المجلس الإسلامی السوری،10 تشرین الثانی 2018م</ref> و در جایی دیگر از احرار الشام و گروه الزنکی به عنوان گروه‌هایی که از سوی تحریرالشام به آنها ظلم شده، نام می‌‌برد. <ref>بیان بشأن بغی هیئة تحریر الشام علی لواء الزنکی، المجلس الإسلامی السوری | ||
http://sy-sic.com/?p=2551</ref> | http://sy-sic.com/?p=2551</ref> | ||
===شورای اسلامی و النصرة=== | === شورای اسلامی و النصرة === | ||
موضع شورا در قبال گروههای نزدیک به القاعده از جمله تحریرالشام (النصرة) همواره موضعی انتقادی بوده است. ممکن است این موضعگیری نه ناشی از رویکرد ایدئولوژیک بلکه ناشی از آن بوده که این گروه در قبال دیگر جریانهای معارض از جمله نورالدین الزنکی و «الجبهه الوطنیة» حملات سنگینی داشته است. شورای اسلامی اخیرا در بیانیهای تحریرالشام را گروهی «باغی» توصیف و پیوستن به آن را حرام اعلام کرد.<ref>بیان بشأن بغی هیئة تحریر الشام علی لواء الزنکی، المجلس الإسلامی السوری</ref> | موضع شورا در قبال گروههای نزدیک به القاعده از جمله تحریرالشام (النصرة) همواره موضعی انتقادی بوده است. ممکن است این موضعگیری نه ناشی از رویکرد ایدئولوژیک بلکه ناشی از آن بوده که این گروه در قبال دیگر جریانهای معارض از جمله نورالدین الزنکی و «الجبهه الوطنیة» حملات سنگینی داشته است. شورای اسلامی اخیرا در بیانیهای تحریرالشام را گروهی «باغی» توصیف و پیوستن به آن را حرام اعلام کرد.<ref>بیان بشأن بغی هیئة تحریر الشام علی لواء الزنکی، المجلس الإسلامی السوری</ref> | ||
===شورای اسلامی و مذاکرات سیاسی=== | === شورای اسلامی و مذاکرات سیاسی === | ||
این شورای در دو بیانیه جداگانه با شرکت در گفتگوهای سوچی مخالفت کرد. در این بیانیهها تاکید شد که روسیه یک میانجی نیست و خود یک طرف نزاع و حامی نظام بشار اسد است و به دنبال آن است تا به هر شیوه ممکن، بنیان نظام سوریه را تثبیت کند. این شورا همچنین با کمیته قانون اساسی مخالفت کرد و تاکید دارد که این کمیته برخلاف مصوبات ژنو است که خواستار تشکیل دولت انتقالی و نه تشکیل یک کمیته قانون اساسی شده بود.<ref>بیان بشأن اللجنة الدستوریة وإعادة کتابة الدستور السوری، المجلس الإسلامی السوری، 13 تموز 2018م | این شورای در دو بیانیه جداگانه با شرکت در گفتگوهای سوچی مخالفت کرد. در این بیانیهها تاکید شد که روسیه یک میانجی نیست و خود یک طرف نزاع و حامی نظام بشار اسد است و به دنبال آن است تا به هر شیوه ممکن، بنیان نظام سوریه را تثبیت کند. این شورا همچنین با کمیته قانون اساسی مخالفت کرد و تاکید دارد که این کمیته برخلاف مصوبات ژنو است که خواستار تشکیل دولت انتقالی و نه تشکیل یک کمیته قانون اساسی شده بود.<ref>بیان بشأن اللجنة الدستوریة وإعادة کتابة الدستور السوری، المجلس الإسلامی السوری، 13 تموز 2018م | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۲: | ||
شورای اسلامی سوریه در سال 2015 در کنفرانسی خبری در استانبول سندی را با عنوان اصول پنچگانه منتشر کرد که در آن شروط عمومی شورا برای مذاکره با نظام سوریه مشخص شده است: "سرنگونی کامل نظام و دولت بشار اسد/ انحلال دستگاه‌های امنیتی و تشکیل نهاد امنیتی و نظامی ملی/ خروج تمامی نیروهای بیگانه و طائفهای و تروریستی از سوریه/ حفاظت از یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه/ و پایان دادن به ساختار سهمیه‌‌‌ای و طائفهای نظام سیاسی." | شورای اسلامی سوریه در سال 2015 در کنفرانسی خبری در استانبول سندی را با عنوان اصول پنچگانه منتشر کرد که در آن شروط عمومی شورا برای مذاکره با نظام سوریه مشخص شده است: "سرنگونی کامل نظام و دولت بشار اسد/ انحلال دستگاه‌های امنیتی و تشکیل نهاد امنیتی و نظامی ملی/ خروج تمامی نیروهای بیگانه و طائفهای و تروریستی از سوریه/ حفاظت از یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه/ و پایان دادن به ساختار سهمیه‌‌‌ای و طائفهای نظام سیاسی." | ||
شورای اسلامی و اسرائیل: ادبیات بیانیه شورا برای محکومیت اقدام ترامب در ماجرای واگذاری جولان، حاکی از به رسمیت نشناختن اسرائیل است و از آن با عنوان «رژیم اشغالگر» نام می‌‌برد. در بخش دیگری از بیانیه آمده است که آمریکا قدس را به عنوان پایتخت یک رژیم غاصب به رسمیت شناخته است. با این حال اما شورای اسلامی عامل واگذاری جولان را نظام سوریه دانسته و بشار اسد را در قبال این مسئله مسئول میداند.در بیانیه دیگری تاکید شد که «تحولات ثابت کرده است کسانی که در راستای عاده‌‌‌سازی روابط با دشمن صهیونیستی گام بر می‌دارند خسران دیده اند.»<ref>بیان حول قرار الرئیس الأمریکی اعتبار القدس عاصمة إسرائیل، المجلس الإسلامی السوری، | شورای اسلامی و اسرائیل: ادبیات بیانیه شورا برای محکومیت اقدام ترامب در ماجرای واگذاری جولان، حاکی از به رسمیت نشناختن اسرائیل است و از آن با عنوان «رژیم اشغالگر» نام می‌‌برد. در بخش دیگری از بیانیه آمده است که آمریکا قدس را به عنوان پایتخت یک رژیم غاصب به رسمیت شناخته است. با این حال اما شورای اسلامی عامل واگذاری جولان را نظام سوریه دانسته و بشار اسد را در قبال این مسئله مسئول میداند. در بیانیه دیگری تاکید شد که «تحولات ثابت کرده است کسانی که در راستای عاده‌‌‌سازی روابط با دشمن صهیونیستی گام بر می‌دارند خسران دیده اند.»<ref>بیان حول قرار الرئیس الأمریکی اعتبار القدس عاصمة إسرائیل، المجلس الإسلامی السوری، 09 کانون الأول 2017م | ||
https://sy-sic.com/?p=5686</ref> | https://sy-sic.com/?p=5686</ref> | ||
===شورای اسلامی و ایران=== | === شورای اسلامی و ایران === | ||
رویکرد این شورا در قبال جمهوری اسلامی شباهت بسیاری به اخوانالمسلمین دارد. در بیانیه این شورا در سالروز آغاز هشتمین سال بحران، رویکرد تهران در قبال شعار حمایت از مستضعفین در تناقض با رویکرد اعلامی‌‌اش دانسته شده و ایران را به درپیشگیری رویکرد طائفهای متهم کرده است.علاوه بر این، شورا ایران را متهم کرد که تلاش میکند تشیع را در سوریه گسترش دهد. جالب اینجاست که ادبیات شورا در پایان بیانیه، رویکردی تاریخی ضدشیعی دارد و از اصطلاح صفوی و «علاقمه» (منسوب به ابن العلقمی وزیر شیعی آخرین خلیفه عباسی در آستانه حمله مغول) درباره ایران استفاده میکند.در بیانیه دیگری، این شورا به مخالفت شدید با حضور دوباره نظام سوریه در [[اتحادیه عرب]] می‌‌پردازد و دلیل این عدم موافقت را حضور سیاسی، نظامی و فرهنگی ایران در سوریه میداند و تلاش میکند با استفاده از اهرم نزاع عربی-ایرانی اتحادیه عرب را از این قضیه منصرف کند. | رویکرد این شورا در قبال جمهوری اسلامی شباهت بسیاری به اخوانالمسلمین دارد. در بیانیه این شورا در سالروز آغاز هشتمین سال بحران، رویکرد تهران در قبال شعار حمایت از مستضعفین در تناقض با رویکرد اعلامی‌‌اش دانسته شده و ایران را به درپیشگیری رویکرد طائفهای متهم کرده است. علاوه بر این، شورا ایران را متهم کرد که تلاش میکند تشیع را در سوریه گسترش دهد. جالب اینجاست که ادبیات شورا در پایان بیانیه، رویکردی تاریخی ضدشیعی دارد و از اصطلاح صفوی و «علاقمه» (منسوب به ابن العلقمی وزیر شیعی آخرین خلیفه عباسی در آستانه حمله مغول) درباره ایران استفاده میکند. در بیانیه دیگری، این شورا به مخالفت شدید با حضور دوباره نظام سوریه در [[اتحادیه عرب]] می‌‌پردازد و دلیل این عدم موافقت را حضور سیاسی، نظامی و فرهنگی ایران در سوریه میداند و تلاش میکند با استفاده از اهرم نزاع عربی-ایرانی اتحادیه عرب را از این قضیه منصرف کند. | ||
با این حال شورای اسلامی نسبت به حزب الله لبنان مواضع چندانی اتخاذ نکرده است. در مواضع رسمی این شورا دستکم به دو بیانیه برمی‌‌‌خوریم که در اعتراض به وضعیت آوارگان سوری ارائه شده است. بیانیه شورا درباره اردوگاه آوارگان عرسال، ادبیات تندی نسبت به حزب الله دارد و از آن با عنوان گروه تروریستی یاد میکند. به عنوان موضعی نهایی در قبال نزاع ایران و عربستان، این شورا از اقدام سعودی در قطع روابط با ایران استقبال و از ریاض تشکر میکند. | با این حال شورای اسلامی نسبت به حزب الله لبنان مواضع چندانی اتخاذ نکرده است. در مواضع رسمی این شورا دستکم به دو بیانیه برمی‌‌‌خوریم که در اعتراض به وضعیت آوارگان سوری ارائه شده است. بیانیه شورا درباره اردوگاه آوارگان عرسال، ادبیات تندی نسبت به حزب الله دارد و از آن با عنوان گروه تروریستی یاد میکند. به عنوان موضعی نهایی در قبال نزاع ایران و عربستان، این شورا از اقدام سعودی در قطع روابط با ایران استقبال و از ریاض تشکر میکند. | ||
===شورای اسلامی و شیعه=== | === شورای اسلامی و شیعه === | ||
در ادبیات شورا رویکرد خصمانه‌‌ای نسبت به شیعه و عقاید شیعی دیده نمی‌‌شود هرچند ممکن است برخی اعضا مواضع تندی داشته باشند. اسامه الرفاعی در مصاحبه‌‌ای گفته است که «تکفیر مسلمانان خط قرمز این شوراست». مواضع رسمی انتقادی اما مرتبط با ادعاهایی است که این شورا درباره عملکرد شیعیان غیرسوری مطرح میکند. به عنوان مثال در فتوای شماره 4 در سال 2017 که از سوی «شورای افتاء» صادر شد در پاسخ به استفائات درباره ادعای خرید و فروش زمین از سوی شیعیان غیرسوری با هدف تغییر ساختار جمعیتی سوریه، این شورا فروش زمین به شیعیان را حرام و عقد بیع مذکور را هم باطل اعلام میکند. | در ادبیات شورا رویکرد خصمانه‌‌ای نسبت به شیعه و عقاید شیعی دیده نمی‌‌شود هرچند ممکن است برخی اعضا مواضع تندی داشته باشند. اسامه الرفاعی در مصاحبه‌‌ای گفته است که «تکفیر مسلمانان خط قرمز این شوراست». مواضع رسمی انتقادی اما مرتبط با ادعاهایی است که این شورا درباره عملکرد شیعیان غیرسوری مطرح میکند. به عنوان مثال در فتوای شماره 4 در سال 2017 که از سوی «شورای افتاء» صادر شد در پاسخ به استفائات درباره ادعای خرید و فروش زمین از سوی شیعیان غیرسوری با هدف تغییر ساختار جمعیتی سوریه، این شورا فروش زمین به شیعیان را حرام و عقد بیع مذکور را هم باطل اعلام میکند. | ||
در بیانیهای که درباره کنفرانس چچن ارائه شد، شورای اسلامی موضع تندتری دارد و این انتقاد را مطرح میکند که چرا در بیانیه پایانی این کنفرانس هیچ انتقادی درباره عراق و سوریه و عملکرد شیعیان و نظام سیاسی این دو کشور ارائه نشده است. این بیانیه از عبارت «رافضی» برای شیعیان استفاده کرده است.استفاده از عبارت «نصَـیری» برای توصیف نظام سوریه نیز در مواردی از سوی این شورا دیده شده است البته عمدتا در مواردی است که می‌‌خواسته به ادعای تضییع حقوق اهل سنت در سوریه بپزدارد. | در بیانیهای که درباره کنفرانس چچن ارائه شد، شورای اسلامی موضع تندتری دارد و این انتقاد را مطرح میکند که چرا در بیانیه پایانی این کنفرانس هیچ انتقادی درباره عراق و سوریه و عملکرد شیعیان و نظام سیاسی این دو کشور ارائه نشده است. این بیانیه از عبارت «رافضی» برای شیعیان استفاده کرده است. استفاده از عبارت «نصَـیری» برای توصیف نظام سوریه نیز در مواردی از سوی این شورا دیده شده است البته عمدتا در مواردی است که می‌‌خواسته به ادعای تضییع حقوق اهل سنت در سوریه بپزدارد. | ||
==حزب التحریر== | == حزب التحریر == | ||
نام این حزب همواره به عنوان جریانی که دغدغه اعاده خلافت دارد در جهان اسلام مطرح بوده است. حزب التحریر هیچگاه همانند اخوان یک سازماندهی گسترده و تبلیغی نداشت و حتی از حمایت هیچ گروه مسلحی هم برخوردار نیست. تنها نقطه اتکای این گروه، ایدئولوژی آن است. حزب التحریر همواره به تحولات سیاسی در چارچوب رویکرد «سلسله مراتبی» برای نیل به «اقامه خلافت» می‌نگرد. این انتقاد همواره به آنها وارد بوده که واقعیت‌‌های جامعه جدید جهانی را نمی‌‌بینند. همین رویکرد غیرمنعطف هم باعث شده تا برخی گروهها از آن با عنوان حزبی «خارج از تاریخ» یاد کنند. | نام این حزب همواره به عنوان جریانی که دغدغه اعاده خلافت دارد در جهان اسلام مطرح بوده است. حزب التحریر هیچگاه همانند اخوان یک سازماندهی گسترده و تبلیغی نداشت و حتی از حمایت هیچ گروه مسلحی هم برخوردار نیست. تنها نقطه اتکای این گروه، ایدئولوژی آن است. حزب التحریر همواره به تحولات سیاسی در چارچوب رویکرد «سلسله مراتبی» برای نیل به «اقامه خلافت» می‌نگرد. این انتقاد همواره به آنها وارد بوده که واقعیت‌‌های جامعه جدید جهانی را نمی‌‌بینند. همین رویکرد غیرمنعطف هم باعث شده تا برخی گروهها از آن با عنوان حزبی «خارج از تاریخ» یاد کنند. | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۳: | ||
ائمه جماعات حزب التحریر در نمازهای جمعه در حلب غربی و ادلب خطبه می‌خوانند اما با این حال بسیاری بر این اعتقادند که این حزب تا فراگیر شدن در فضای عمومی سوری فاصله‌‌ای بسیار دارد. رویه شعارگونه‌این حزب باعث شده تا از آن با عنوان «حزب الجدران» (دیوارنویسی) یا حزب «الشعارات و البیانات» نیز یاد شود. | ائمه جماعات حزب التحریر در نمازهای جمعه در حلب غربی و ادلب خطبه می‌خوانند اما با این حال بسیاری بر این اعتقادند که این حزب تا فراگیر شدن در فضای عمومی سوری فاصله‌‌ای بسیار دارد. رویه شعارگونه‌این حزب باعث شده تا از آن با عنوان «حزب الجدران» (دیوارنویسی) یا حزب «الشعارات و البیانات» نیز یاد شود. | ||
===حزب التحریر و مذاکرات سیاسی=== | === حزب التحریر و مذاکرات سیاسی === | ||
در تمامی سال‌‌های بحران سوریه، حزب التحریر همواره راه حل‌‌های سیاسی ارائه شده را رد کرده و رویکرد مثبتی به مصوبات ژنو، آستانه و سوچی نشان نداده است. حزب التحریر معتقد است که نتایج این مذاکرات هر چه باشد به تحکیم موقعیت نظام حاکم و نهایتا به تغییراتی شکلی منجر خواهد شد. حزب التحریر تمامی مذاکرات و تحولات سوریه را «سناریویی آمریکایی» میداند و معتقد است که ایالات متحده با هدف جلوگیری از شکلگیری خلافت به ابقای اسد می‌‌اندیشد. | در تمامی سال‌‌های بحران سوریه، حزب التحریر همواره راه حل‌‌های سیاسی ارائه شده را رد کرده و رویکرد مثبتی به مصوبات ژنو، آستانه و سوچی نشان نداده است. حزب التحریر معتقد است که نتایج این مذاکرات هر چه باشد به تحکیم موقعیت نظام حاکم و نهایتا به تغییراتی شکلی منجر خواهد شد. حزب التحریر تمامی مذاکرات و تحولات سوریه را «سناریویی آمریکایی» میداند و معتقد است که ایالات متحده با هدف جلوگیری از شکلگیری خلافت به ابقای اسد می‌‌اندیشد. | ||
| خط ۱۸۳: | خط ۱۸۱: | ||
درباره روابط ایران و حزب التحریر بویژه در سال‌‌های ابتدایی انقلاب اسلامی و رویکرد وحدت‌‌گرای این حزب گزارشهای ضد و نقیضی وجود دارد. مسئول رسانه‌‌ای این حزب در کنفرانسی خبری در سال 2010 در بیروت درباره سوالی نسبت به رویکرد حزبش به شیعه، تاکید کرد که حزب التحریر، حزبی اسلامی است و تفاوتی در گفتمانش بین سنی و شیعه وجود ندارد. هرچند گزارش‌‌هایی از سفر رهبران این حزب به ایران طی سال‌‌های دور منتشر شده اما در روی دیگر این ماجرا بسیاری در ایران حزب التحریر را روی دیگرِ داعش می‌‌دانند. | درباره روابط ایران و حزب التحریر بویژه در سال‌‌های ابتدایی انقلاب اسلامی و رویکرد وحدت‌‌گرای این حزب گزارشهای ضد و نقیضی وجود دارد. مسئول رسانه‌‌ای این حزب در کنفرانسی خبری در سال 2010 در بیروت درباره سوالی نسبت به رویکرد حزبش به شیعه، تاکید کرد که حزب التحریر، حزبی اسلامی است و تفاوتی در گفتمانش بین سنی و شیعه وجود ندارد. هرچند گزارش‌‌هایی از سفر رهبران این حزب به ایران طی سال‌‌های دور منتشر شده اما در روی دیگر این ماجرا بسیاری در ایران حزب التحریر را روی دیگرِ داعش می‌‌دانند. | ||
سرویس امنیت فدرال روسیه اخیرا در اجلاس شانگهای در «تاشکند» از «حزب التحریر» به عنوان خطرناک‌ترین گروه تروریستی نام برده است.با توجه به همه این موارد درباره اینکه آیا این رویکرد به حزب التحریر در تمامی کشورها یکسان است و اینکه عملکرد حزب التحریر در سوریه چقدر طائفه‌‌گرایانه بوده یا نه محل سوال است. | سرویس امنیت فدرال روسیه اخیرا در اجلاس شانگهای در «تاشکند» از «حزب التحریر» به عنوان خطرناک‌ترین گروه تروریستی نام برده است. با توجه به همه این موارد درباره اینکه آیا این رویکرد به حزب التحریر در تمامی کشورها یکسان است و اینکه عملکرد حزب التحریر در سوریه چقدر طائفه‌‌گرایانه بوده یا نه محل سوال است. | ||
==دیگر گروهها== | == دیگر گروهها == | ||
در جریان اسلامگرایی سیاسی گروههای دیگری نیز در فضای سیاسی سوریه حضور دارند که احتمالا تاثیر و نفوذی چندانی ندارند. یکی از این گروهها «حزب ترکمنی النهضة» است. این حزبِ نوپدید در نوامبر 2013 توسط عمر عیسی تاسیس شد. فعالیت این حزب بر ترکمن‌‌های حمص متمرکز است اما احتمالا نمی‌‌توان از ارتباط آن با گروههای مسلح ترکمن که بخشی مهمی از معارضه سوری را تشکیل میدهند به راحتی گذشت. عبدالرحمن مصطفی رئیس ائتلاف معارضان سوری از طایفه ترکمن است. | در جریان اسلامگرایی سیاسی گروههای دیگری نیز در فضای سیاسی سوریه حضور دارند که احتمالا تاثیر و نفوذی چندانی ندارند. یکی از این گروهها «حزب ترکمنی النهضة» است. این حزبِ نوپدید در نوامبر 2013 توسط عمر عیسی تاسیس شد. فعالیت این حزب بر ترکمن‌‌های حمص متمرکز است اما احتمالا نمی‌‌توان از ارتباط آن با گروههای مسلح ترکمن که بخشی مهمی از معارضه سوری را تشکیل میدهند به راحتی گذشت. عبدالرحمن مصطفی رئیس ائتلاف معارضان سوری از طایفه ترکمن است. | ||
===گروه نوسازی ملی (حرکة التجدید الوطنی)=== | === گروه نوسازی ملی (حرکة التجدید الوطنی) === | ||
نیز گروهی جدید است که میتوان آن را یک شاخه جداشده از اخوانالمسلمین به ریاست عبیدة النحاس دانست. وی سابقه عضویت در هیئت مذاکراتی معارضان در ژنو را دارد و از اعضای دبیرخانه شورای ملی معارضان سوری بوده است. النحاس عمده دوران تحصیل دانشگاهی خود را در عربستان گذرانده است. مشهور است که النحاس مشاور البیانونی رهبر اخوان بوده اما با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 اعلام کرد که از اخوان جدا میشود و در فوریه 2017 گروه جدید را تاسیس میکند. به عقیده ناظران سیاسی این اقدام را باید نوعی تمرد نسل جدید اخوان سوریه از رویه سنتی این گروه دانست. گفته میشود این گروه را باید حرکتی نزدیک به محور سعودی و در راستای مقابله با ائتلاف معارضان مورد حمایت ترکیه و قطر ارزیابی کرد. تلاش‌‌ها برای معرفی این گروه به عنوان یک جریان اسلامگرا آنقدر جدی است که روزنامه الحیاة با عنوان «تجدید اسلام سیاسی» از آن یاد میکند. | نیز گروهی جدید است که میتوان آن را یک شاخه جداشده از اخوانالمسلمین به ریاست عبیدة النحاس دانست. وی سابقه عضویت در هیئت مذاکراتی معارضان در ژنو را دارد و از اعضای دبیرخانه شورای ملی معارضان سوری بوده است. النحاس عمده دوران تحصیل دانشگاهی خود را در عربستان گذرانده است. مشهور است که النحاس مشاور البیانونی رهبر اخوان بوده اما با آغاز ناآرامی‌‌های 2011 اعلام کرد که از اخوان جدا میشود و در فوریه 2017 گروه جدید را تاسیس میکند. به عقیده ناظران سیاسی این اقدام را باید نوعی تمرد نسل جدید اخوان سوریه از رویه سنتی این گروه دانست. گفته میشود این گروه را باید حرکتی نزدیک به محور سعودی و در راستای مقابله با ائتلاف معارضان مورد حمایت ترکیه و قطر ارزیابی کرد. تلاش‌‌ها برای معرفی این گروه به عنوان یک جریان اسلامگرا آنقدر جدی است که روزنامه الحیاة با عنوان «تجدید اسلام سیاسی» از آن یاد میکند. | ||
===جنبش عدالت و سازندگی (حرکة العدالة والبناء)=== | === جنبش عدالت و سازندگی (حرکة العدالة والبناء) === | ||
نیز یک نمونه دیگر از این گروه‌هاست. «انس العبدة» در سال 2006 این گروه را تاسیس کرد و میتوان گروه وی را نمادی از اسلامگرایی لیبرال دانست که به روابط حسنه با اروپا و امریکا شناخته میشود و حتی گفته میشود که به دلیل همین روابط خوب و رویکرد اعتدالی‌‌‌اش به ریاست ائتلاف ملی معارضان نیز انتخاب شد. | نیز یک نمونه دیگر از این گروه‌هاست. «انس العبدة» در سال 2006 این گروه را تاسیس کرد و میتوان گروه وی را نمادی از اسلامگرایی لیبرال دانست که به روابط حسنه با اروپا و امریکا شناخته میشود و حتی گفته میشود که به دلیل همین روابط خوب و رویکرد اعتدالی‌‌‌اش به ریاست ائتلاف ملی معارضان نیز انتخاب شد. | ||
==گروههای سلفی== | == گروههای سلفی == | ||
===سلفگرایی سنتی=== | === سلفگرایی سنتی === | ||
دو جریان سلفگرایی علمی ([[شیخ ناصرالدین الآلبانی]] د1999) و سلفگرایی «مدخلی» یا وهابی که صبغه جدیدتری در سوریه دارد همواره به عنوان منتقد جدی سیاست‌‌های نظام و نهاد رسمی دینی به شمار می‌‌رفته‌‌اند. این دو جریان یک ویژگی مشترک داشتند که ورود به عرصه سیاست و فعالیت سازمان‌‌یافته سیاسی را نامشروع می‌‌دانند. به موازات این جریان مکتب دیگری با هدایت شیخ محمد سرور بن زین‌العابدین شکل گرفت که به سلفگرایی سروری یا «حَرَکی» مشهور شد. محمد سرور ابتدا عضو اخوانالمسلمین بود اما پس از تبعید به عربستان گرایش‌‌هایی سلفی پیدا کرد. وی در ابتدای بحران سوریه نقش بارزی در این اعتراضات داشت و به عضویت «شورای اسلامی» در آمد. | دو جریان سلفگرایی علمی ([[شیخ ناصرالدین الآلبانی]] د1999) و سلفگرایی «مدخلی» یا وهابی که صبغه جدیدتری در سوریه دارد همواره به عنوان منتقد جدی سیاست‌‌های نظام و نهاد رسمی دینی به شمار می‌‌رفته‌‌اند. این دو جریان یک ویژگی مشترک داشتند که ورود به عرصه سیاست و فعالیت سازمان‌‌یافته سیاسی را نامشروع می‌‌دانند. به موازات این جریان مکتب دیگری با هدایت شیخ محمد سرور بن زین‌العابدین شکل گرفت که به سلفگرایی سروری یا «حَرَکی» مشهور شد. محمد سرور ابتدا عضو اخوانالمسلمین بود اما پس از تبعید به عربستان گرایش‌‌هایی سلفی پیدا کرد. وی در ابتدای بحران سوریه نقش بارزی در این اعتراضات داشت و به عضویت «شورای اسلامی» در آمد. | ||
| خط ۲۰۵: | خط ۲۰۳: | ||
در رابطه با سلفگرایی وهابی اما برخی معتقدند که اهمال دولت سوریه در برخورد با مبلغان این جریان طی سالیان اخیر موجب گسترش این مکتب در سوریه به ویژه در مناطق ریفی و حاشیه‌‌ای شد. تا آنجا که گسترش این آموزه‌‌ها به مرور بستر مناسب برای پذیرش سلفگرایی جهادی در سوریه را فرآهم آورد. | در رابطه با سلفگرایی وهابی اما برخی معتقدند که اهمال دولت سوریه در برخورد با مبلغان این جریان طی سالیان اخیر موجب گسترش این مکتب در سوریه به ویژه در مناطق ریفی و حاشیه‌‌ای شد. تا آنجا که گسترش این آموزه‌‌ها به مرور بستر مناسب برای پذیرش سلفگرایی جهادی در سوریه را فرآهم آورد. | ||
===جریان لاعُنف (عاری از خشونت)=== | === جریان لاعُنف (عاری از خشونت) === | ||
یک جریان معاصر در سوریه است که میتوان مسامحتا آن را زیرمجموعه سلفگرایی علمی به شمار آورد. البته شاید نتوان آن را لزوما یک جریان سلفی دانست بویژه رویکردهای تساهلی این جریان در قبال مذاهب و مکاتب مختلف قابل توجه است و چه بسا بتوان آن را در ردیف گروههای اسلامگرای سیاسی یا اصلاحی تعریف کرد. با این حال برخی پژوهشگران از عبارت «السلفیة اللاعنفیة» استفاده کردهاند. | یک جریان معاصر در سوریه است که میتوان مسامحتا آن را زیرمجموعه سلفگرایی علمی به شمار آورد. البته شاید نتوان آن را لزوما یک جریان سلفی دانست بویژه رویکردهای تساهلی این جریان در قبال مذاهب و مکاتب مختلف قابل توجه است و چه بسا بتوان آن را در ردیف گروههای اسلامگرای سیاسی یا اصلاحی تعریف کرد. با این حال برخی پژوهشگران از عبارت «السلفیة اللاعنفیة» استفاده کردهاند. | ||
| خط ۲۱۷: | خط ۲۱۵: | ||
رویکرد جودت سعید و شاگردانش در قبال ایران به هیچ روی مثبت نبود. آنچنان‌که نگاه مثبتی هم به حاکمیت سعودی نداشت. | رویکرد جودت سعید و شاگردانش در قبال ایران به هیچ روی مثبت نبود. آنچنان‌که نگاه مثبتی هم به حاکمیت سعودی نداشت. | ||
==گروههای جهادی (مسلح)== | == گروههای جهادی (مسلح) == | ||
شکلگیری حرکت‌‌های مسلحانه در سوریه به دهههای قبل و فعالیت‌های «طلیعه مقاتله» باز میگردد. با این همه، گزارشهای بسیاری حضور جریانهای جهادی بخصوص سلفگرایی جهادی القاعدهای در سوریه را تا دهه اخیر نفی میکند. به عنوان یک نقطه عطف، سرنگونی حکومت بعث عراق و حضور نظامی آمریکا مقدمات تقویت این جریان در سوریه را فراهم آورد. از نگاه بسیاری ممکن است امکان‌‌سنجی حضور سلفگرایان جهادی در آینده سیاسی سوریه کاری عبث به نظر آید. با این‌حال به نظر میرسد جامعه جهانی و طیف‌های معارض سوری نظر متفاوتی دستکم به جریان‌‌هایی مثل «احرار الشام» داشته باشند. حتی جبهه النصرة هم که از ابتدای 2019 بر بخش گسترده‌ای از ادلب و غرب حلب مسلط شد با عنوان جدید «هیئت تحریر الشام» تلاش میکند تا به عنوان یک بازیگر عملگرا در فرآیند سیاسی ایفای نقش نماید. | شکلگیری حرکت‌‌های مسلحانه در سوریه به دهههای قبل و فعالیت‌های «طلیعه مقاتله» باز میگردد. با این همه، گزارشهای بسیاری حضور جریانهای جهادی بخصوص سلفگرایی جهادی القاعدهای در سوریه را تا دهه اخیر نفی میکند. به عنوان یک نقطه عطف، سرنگونی حکومت بعث عراق و حضور نظامی آمریکا مقدمات تقویت این جریان در سوریه را فراهم آورد. از نگاه بسیاری ممکن است امکان‌‌سنجی حضور سلفگرایان جهادی در آینده سیاسی سوریه کاری عبث به نظر آید. با این‌حال به نظر میرسد جامعه جهانی و طیف‌های معارض سوری نظر متفاوتی دستکم به جریان‌‌هایی مثل «احرار الشام» داشته باشند. حتی جبهه النصرة هم که از ابتدای 2019 بر بخش گسترده‌ای از ادلب و غرب حلب مسلط شد با عنوان جدید «هیئت تحریر الشام» تلاش میکند تا به عنوان یک بازیگر عملگرا در فرآیند سیاسی ایفای نقش نماید. | ||
==گروههای محلی== | == گروههای محلی == | ||
===احرار الشام=== | === احرار الشام === | ||
این گروه از ابتدای تاسیس تا کنون مراحل مختلفی را پشت سر نهاده است. تا آنجا که در مقایسه با مانیفست ابتدائی «پروژه امت» به تغیر در گفتمان و «ادغام تاکتیکی» با جبهه وطنیة رسید و سرانجام با گرایش به گروههای معارض همانند اخوانالمسلمین سند انقلاب ملت (ثورة شعب) را ارائه کرد. احرار الشام در ابتدا گفتمانی نزدیک به سلفگرایی جهادی (القاعده) داشت اما ماجرای انفجار در محل حضور فرماندهان رده اولش در سال 2014 نقطه عطفی تضعیف این گروه بود. | این گروه از ابتدای تاسیس تا کنون مراحل مختلفی را پشت سر نهاده است. تا آنجا که در مقایسه با مانیفست ابتدائی «پروژه امت» به تغیر در گفتمان و «ادغام تاکتیکی» با جبهه وطنیة رسید و سرانجام با گرایش به گروههای معارض همانند اخوانالمسلمین سند انقلاب ملت (ثورة شعب) را ارائه کرد. احرار الشام در ابتدا گفتمانی نزدیک به سلفگرایی جهادی (القاعده) داشت اما ماجرای انفجار در محل حضور فرماندهان رده اولش در سال 2014 نقطه عطفی تضعیف این گروه بود. | ||
| خط ۲۳۷: | خط ۲۳۵: | ||
با وجود رویکرد انتقادی احرار نسبت به ایران همانند دیگر گروههای معارض سوری شاهد آن بودیم که این گروه سابقه مذاکرات با طرف ایرانی در ماجرای فوعه-کفریا و زبدانی را داشته است. برخی ناظران معتقدند که احرار الشام شانس این را دارد که در صورت تشکیل دولتی انتقالی در آن شرکت داشته باشد. این یک فرضیه جدی است که اگر این گروه قابلیت فعالیت سیاسی را داشته باشد، نهایتا به همان ظرفیتی قانع است که اخوانالمسلمین در سوریه دارد. باید توجه داشت که آنها بیش از هر چیز به عنوان یک گروه محلی شناخته می‌‌شوند که در ادلب و حلب بستری مردمی دارند و در صورتی که در یک فرآیند انتخاباتی حضور پیدا کنند احتمالا آراء خود را به صندوق گروهی همچون اخوانالمسلمین خواهند انداخت. | با وجود رویکرد انتقادی احرار نسبت به ایران همانند دیگر گروههای معارض سوری شاهد آن بودیم که این گروه سابقه مذاکرات با طرف ایرانی در ماجرای فوعه-کفریا و زبدانی را داشته است. برخی ناظران معتقدند که احرار الشام شانس این را دارد که در صورت تشکیل دولتی انتقالی در آن شرکت داشته باشد. این یک فرضیه جدی است که اگر این گروه قابلیت فعالیت سیاسی را داشته باشد، نهایتا به همان ظرفیتی قانع است که اخوانالمسلمین در سوریه دارد. باید توجه داشت که آنها بیش از هر چیز به عنوان یک گروه محلی شناخته می‌‌شوند که در ادلب و حلب بستری مردمی دارند و در صورتی که در یک فرآیند انتخاباتی حضور پیدا کنند احتمالا آراء خود را به صندوق گروهی همچون اخوانالمسلمین خواهند انداخت. | ||
===جیش‌‌الاسلام=== | === جیش‌‌الاسلام === | ||
اولین جرقه‌‌های تشکیل جیش الاسلام در سال 2011 توسط شیخ «زهران علوش» سلفی زده شد. وی فارغ‌‌‌التحصیل دانشگاه اسلامی مدینه بود و بنا بر بسیاری گزارشها تشکیلاتش نیز بشدت از تفکرات سلفی-وهابی متاثر بوده است. این تشکیلات سابقه انفجار مقر امنیت ملی در دمشق را در کارنامه خود دارد که «آصف شوکت» داماد رئیسجمهور و «داوود الحجة» وزیر دفاع و دیگر مقامات و افسران ارتش در آن کشته شدند. برخی معتقدند با وجود گرایشهای سلفی، ولی سلفگرایی عناصر جیش الاسلام با اسلامگرایی سنـتی شامی تلاقی کرده و لذا بیشتر گردان‌‌های پیوسته به این تیپ، یا گروه‌هایی که زیر پرچم «تجمع أنصار الإسلام فی بلاد الشام» گرد آمدند در واقع بیشترشان مسلمانان سنتی و محافظه کاری بودند که در کارنامه خود گرایشهای سیاسی و تشکیلاتی ندارند. | اولین جرقه‌‌های تشکیل جیش الاسلام در سال 2011 توسط شیخ «زهران علوش» سلفی زده شد. وی فارغ‌‌‌التحصیل دانشگاه اسلامی مدینه بود و بنا بر بسیاری گزارشها تشکیلاتش نیز بشدت از تفکرات سلفی-وهابی متاثر بوده است. این تشکیلات سابقه انفجار مقر امنیت ملی در دمشق را در کارنامه خود دارد که «آصف شوکت» داماد رئیسجمهور و «داوود الحجة» وزیر دفاع و دیگر مقامات و افسران ارتش در آن کشته شدند. برخی معتقدند با وجود گرایشهای سلفی، ولی سلفگرایی عناصر جیش الاسلام با اسلامگرایی سنـتی شامی تلاقی کرده و لذا بیشتر گردان‌‌های پیوسته به این تیپ، یا گروه‌هایی که زیر پرچم «تجمع أنصار الإسلام فی بلاد الشام» گرد آمدند در واقع بیشترشان مسلمانان سنتی و محافظه کاری بودند که در کارنامه خود گرایشهای سیاسی و تشکیلاتی ندارند. | ||
| خط ۲۵۱: | خط ۲۴۹: | ||
برخلاف احرار الشام این گروه از استحکام ساختاری و وحدت رویه بیشتری برخوردار است. بسیاری معتقدند که جیش الاسلام تنها زمانی فروخواهد پاشید که اراده‌‌‌ای خارجی بخواهد یک تشکل یکپارچه در شمال سوریه تشکیل دهد که در آن گروههای مستقل جایگاهی نداشته باشند. | برخلاف احرار الشام این گروه از استحکام ساختاری و وحدت رویه بیشتری برخوردار است. بسیاری معتقدند که جیش الاسلام تنها زمانی فروخواهد پاشید که اراده‌‌‌ای خارجی بخواهد یک تشکل یکپارچه در شمال سوریه تشکیل دهد که در آن گروههای مستقل جایگاهی نداشته باشند. | ||
===دیگر گروهها=== | === دیگر گروهها === | ||
عبدالرحمن الحاج معتقد است بسیاری از گروه‌هایی که در سوریه با عنوان سلفی از آنان یاد میشود گروه‌هایی هستند که ممکن است گرایشهای اسلامی و نه لزوما سلفی داشته باشند و با هدف جذب منابع و حمایت، رفته‌‌رفته گرایشهای سلفی از خود بروز داده‌‌اند. این گرایش‌‌ها گاهی در اسم و گاهی در گفتمان تجلّی یافته است. وی در تبیین این قضیه از برخی زیرمجموعه‌‌‌های ارتش آزاد مانند «لواء التوحید» در حومه حلب نام می‌‌برد. همچنین درباره گروه «صقور الشام» که از 2011 اعلام موجودیت کرد معتقد است که «احمد الشیخ» فرمانده این گروه در ابتدای کار اصرار داشت که وابسته ارتش آزاد است ولی مدتی بعد، گرایشهای سلفگرایانه از خود نشان داد. | عبدالرحمن الحاج معتقد است بسیاری از گروه‌هایی که در سوریه با عنوان سلفی از آنان یاد میشود گروه‌هایی هستند که ممکن است گرایشهای اسلامی و نه لزوما سلفی داشته باشند و با هدف جذب منابع و حمایت، رفته‌‌رفته گرایشهای سلفی از خود بروز داده‌‌اند. این گرایش‌‌ها گاهی در اسم و گاهی در گفتمان تجلّی یافته است. وی در تبیین این قضیه از برخی زیرمجموعه‌‌‌های ارتش آزاد مانند «لواء التوحید» در حومه حلب نام می‌‌برد. همچنین درباره گروه «صقور الشام» که از 2011 اعلام موجودیت کرد معتقد است که «احمد الشیخ» فرمانده این گروه در ابتدای کار اصرار داشت که وابسته ارتش آزاد است ولی مدتی بعد، گرایشهای سلفگرایانه از خود نشان داد. | ||
| خط ۲۵۷: | خط ۲۵۵: | ||
الجاح همچنین از سلفگرایی دیگری با عنوان «سلفگرایی اضطراری» نام می‌‌برد (السلفیة الطارئة). وی معتقد است که در شرایط جنگ و درگیری در سوریه، این امر قابل درک است که سلفگرایی بیشتر این افراد، گرایشی سست و بی‌‌پایه است به عبارتی بیش از آنکه یک سیستم فکری به هم پیوسته داشته باشند، شاهد تفکرات و رویکردهای پراکنده‌‌‌ای هستیم که در اثر فعل و انفعالات اعتراضی جنگ شکل گرفته است. وی معتقد است گرچه بسیاری با نقاب سلفی خود را معرفی میکنند اما در باطن به رویه دموکراتیک و تعددگرا اعتقاد دارند. در واقع این نوع سلفگرایی بیش از آنکه عقیدتی باشد، عملگراست مانند: «لواء الحق» و «لواء فاروق» که در ابتدای بحران با گرد هم آمدنِ افراد جدا شده از دولت تشکیل شدند و مدتی بعد به ناگاه گرایشی تدریجی به سلفیت در گفتمانشان دیده شد حال آنکه بیشتر آنان افرادی ارتشی بودند که تربیتی نظامی و سکولار دیده بودند و با سلفگرایی مصطلح بیگانه بودند. | الجاح همچنین از سلفگرایی دیگری با عنوان «سلفگرایی اضطراری» نام می‌‌برد (السلفیة الطارئة). وی معتقد است که در شرایط جنگ و درگیری در سوریه، این امر قابل درک است که سلفگرایی بیشتر این افراد، گرایشی سست و بی‌‌پایه است به عبارتی بیش از آنکه یک سیستم فکری به هم پیوسته داشته باشند، شاهد تفکرات و رویکردهای پراکنده‌‌‌ای هستیم که در اثر فعل و انفعالات اعتراضی جنگ شکل گرفته است. وی معتقد است گرچه بسیاری با نقاب سلفی خود را معرفی میکنند اما در باطن به رویه دموکراتیک و تعددگرا اعتقاد دارند. در واقع این نوع سلفگرایی بیش از آنکه عقیدتی باشد، عملگراست مانند: «لواء الحق» و «لواء فاروق» که در ابتدای بحران با گرد هم آمدنِ افراد جدا شده از دولت تشکیل شدند و مدتی بعد به ناگاه گرایشی تدریجی به سلفیت در گفتمانشان دیده شد حال آنکه بیشتر آنان افرادی ارتشی بودند که تربیتی نظامی و سکولار دیده بودند و با سلفگرایی مصطلح بیگانه بودند. | ||
==گروههای القاعدهای== | == گروههای القاعدهای == | ||
===هیئت تحریر الشام=== | === هیئت تحریر الشام === | ||
این گروه در سال 2017 و از ادغام چند گروه شکل گرفت: 1- جبهه فتح الشام با محوریت النصرة 2- گروه نور الدین الزنکی 3- «جیش الاحرار» که شاخه جداشده از احرار الشام بود 4- جبهه انصارالدین. | این گروه در سال 2017 و از ادغام چند گروه شکل گرفت: 1- جبهه فتح الشام با محوریت النصرة 2- گروه نور الدین الزنکی 3- «جیش الاحرار» که شاخه جداشده از احرار الشام بود 4- جبهه انصارالدین. | ||
===فتح الشام یا همان النصرة=== | === فتح الشام یا همان النصرة === | ||
قویترین و اصلیترین شاکله این هیئت بوده است. سه شاخه دیگر هیئت البته کمی بعد از آن جدا شدند. تحریرالشام به واسطه تاسیس «دولت نجات» در ادلب و دیگر مناطق تحت نفوذش و نهایتا با سیطره مقتدرانه بر مواضع گروه الزنکی در شرق ادلب و غرب حلب موجب انحلال همیشگی الزنکی و بسط سیطره دولت خود در این منطقه شد. | قویترین و اصلیترین شاکله این هیئت بوده است. سه شاخه دیگر هیئت البته کمی بعد از آن جدا شدند. تحریرالشام به واسطه تاسیس «دولت نجات» در ادلب و دیگر مناطق تحت نفوذش و نهایتا با سیطره مقتدرانه بر مواضع گروه الزنکی در شرق ادلب و غرب حلب موجب انحلال همیشگی الزنکی و بسط سیطره دولت خود در این منطقه شد. | ||
| خط ۲۶۹: | خط ۲۶۷: | ||
هم ابوجابر و هم ابومحمد الجولانی منتسب به سلفگرایی جهادی هستند. یک وجه تمایز تحریرالشام نسب به دیگر گروههای رقیبش عملیات‌های انتحاری این گروه به عنوان یک تاکتیک جنگی بوده است. این رویکرد بویژه در دوره‌ای که با نام النصرة فعالیت میکرد بیشتر دیده شده است. گروههای سلفی موسوم به جهانی یا القاعدهای را عمدتا با عملکرد و گفتمانی یکسان می‌شناسند. اما این شاخه [[القاعده]] در سوریه پس از پوست‌‌‌اندازی از النصرة به فتح الشام و سپس به تحریرالشام تلاش کرد تا نشان دهد که مسیری متفاوت از القاعده می‌‌رود و رویه علمگرایانه دارد. | هم ابوجابر و هم ابومحمد الجولانی منتسب به سلفگرایی جهادی هستند. یک وجه تمایز تحریرالشام نسب به دیگر گروههای رقیبش عملیات‌های انتحاری این گروه به عنوان یک تاکتیک جنگی بوده است. این رویکرد بویژه در دوره‌ای که با نام النصرة فعالیت میکرد بیشتر دیده شده است. گروههای سلفی موسوم به جهانی یا القاعدهای را عمدتا با عملکرد و گفتمانی یکسان می‌شناسند. اما این شاخه [[القاعده]] در سوریه پس از پوست‌‌‌اندازی از النصرة به فتح الشام و سپس به تحریرالشام تلاش کرد تا نشان دهد که مسیری متفاوت از القاعده می‌‌رود و رویه علمگرایانه دارد. | ||
===تحریرالشام و مذاکرات سیاسی=== | === تحریرالشام و مذاکرات سیاسی === | ||
مشخصا درباره وضعیت ادلب توافقاتی منطقه‌‌ای صورت گرفته است که بارزترین آن، توافق بین ایران، روسیه و ترکیه بود. توافقی که بر تقسیم نقش‌‌ها و حوزه نفوذ هر گروه تاکید داشت. با این حال پیش از اعلام موضع رسمی تحریرالشام، برخی رهبران شرعی آن (از جمله ابوالیقظان مصری، ابوالفح الفرغلی و ابوماریه قحطانی) اعلام کردند که تحریرالشام از سلاح خود دست نخواهد کشید. سرانجام تحریرالشام موضع رسمی خود را در آخرین ساعات در قبال توافق سوچی این‌گونه اعلام کرد: «از هر تلاش داخلی و خارجی در حمایت از مناطق آزادشده استقبال می‌‌کنیم» اما در عین حال تاکید کرد که از سلاح و هدف اصلی‌‌اش یعنی سرنگونی نظام دست نخواهند کشید و جامعه جهانی نیز باید مسئولیت خود را در اینباره بپذیرد. | مشخصا درباره وضعیت ادلب توافقاتی منطقه‌‌ای صورت گرفته است که بارزترین آن، توافق بین ایران، روسیه و ترکیه بود. توافقی که بر تقسیم نقش‌‌ها و حوزه نفوذ هر گروه تاکید داشت. با این حال پیش از اعلام موضع رسمی تحریرالشام، برخی رهبران شرعی آن (از جمله ابوالیقظان مصری، ابوالفح الفرغلی و ابوماریه قحطانی) اعلام کردند که تحریرالشام از سلاح خود دست نخواهد کشید. سرانجام تحریرالشام موضع رسمی خود را در آخرین ساعات در قبال توافق سوچی این‌گونه اعلام کرد: «از هر تلاش داخلی و خارجی در حمایت از مناطق آزادشده استقبال می‌‌کنیم» اما در عین حال تاکید کرد که از سلاح و هدف اصلی‌‌اش یعنی سرنگونی نظام دست نخواهند کشید و جامعه جهانی نیز باید مسئولیت خود را در اینباره بپذیرد. | ||
| خط ۲۷۵: | خط ۲۷۳: | ||
با وجود آنکه تحریرالشام موافقت خود را با بندهای سوچی اعلام نکرد اما تلویحا اشاره کرد که از آن استقبال میکند. با این حال نکته مهم، ادبیات جدیدی است که تحریرالشام در بیانیه خود به کار برد. عبارتی همچون «جامعه جهانی باید مسئولیت را بپذیرد» و یا استفاده از عبارت «نظام مجرم» و حال آنکه پیش از آن همواره از عبارت «نظام نصیری» برای حکومت سوریه استفاده میکرد. چنین ادبیاتی برای وفاداران به سلفگرایی جهادی غیرمنتظره بود. ادبیات این بیانیه شباهت بسیاری به جبهه وطنیة للتحریر داشت. بیانیه تحریرالشام از ملت سوریه، آزادی، تظاهرات و.. سخن می‌‌گفت، عباراتی که پیش از این، دست کمی از ارتداد و کفر نداشت. گزارش‌‌هایی وجود دارد که تحریرالشام عناصری را که با توافق سوچی مخالف بودند بازداشت کرده است. | با وجود آنکه تحریرالشام موافقت خود را با بندهای سوچی اعلام نکرد اما تلویحا اشاره کرد که از آن استقبال میکند. با این حال نکته مهم، ادبیات جدیدی است که تحریرالشام در بیانیه خود به کار برد. عبارتی همچون «جامعه جهانی باید مسئولیت را بپذیرد» و یا استفاده از عبارت «نظام مجرم» و حال آنکه پیش از آن همواره از عبارت «نظام نصیری» برای حکومت سوریه استفاده میکرد. چنین ادبیاتی برای وفاداران به سلفگرایی جهادی غیرمنتظره بود. ادبیات این بیانیه شباهت بسیاری به جبهه وطنیة للتحریر داشت. بیانیه تحریرالشام از ملت سوریه، آزادی، تظاهرات و.. سخن می‌‌گفت، عباراتی که پیش از این، دست کمی از ارتداد و کفر نداشت. گزارش‌‌هایی وجود دارد که تحریرالشام عناصری را که با توافق سوچی مخالف بودند بازداشت کرده است. | ||
از زمان سیطره تحریر الشام بر ادلب این گروه تلاش کرد تا سیطره اداری خود را نیز بر منطقه تثبیت کند. در این راستا فراخوانی برای یک مدیریت یکپارچه مدنی با عنوان دولت نجات ارائه کرد که با استقبال الزنکی و برخی از گروههای محلی مواجه شد.اقدامات دولت نجات از جمله تغییر پرچم و رویه‌‌های قضایی عموما با استقبال محافل تحقیقاتی نزدیک به ترکیه مواجه شد و با رویکرد مثبتی این تغییرات را دنبال میکنند. با این وجود اما همچنان در سوریه، ایران و روسیه و حتی از سوی آمریکا و ترکیه بر ماهیت القاعدهای و تروریستی این گروه تاکید میشود. | از زمان سیطره تحریر الشام بر ادلب این گروه تلاش کرد تا سیطره اداری خود را نیز بر منطقه تثبیت کند. در این راستا فراخوانی برای یک مدیریت یکپارچه مدنی با عنوان دولت نجات ارائه کرد که با استقبال الزنکی و برخی از گروههای محلی مواجه شد. اقدامات دولت نجات از جمله تغییر پرچم و رویه‌‌های قضایی عموما با استقبال محافل تحقیقاتی نزدیک به ترکیه مواجه شد و با رویکرد مثبتی این تغییرات را دنبال میکنند. با این وجود اما همچنان در سوریه، ایران و روسیه و حتی از سوی آمریکا و ترکیه بر ماهیت القاعدهای و تروریستی این گروه تاکید میشود. | ||
در ادامه‌‌‌ی تلاشهای اعتمادساز تحریرالشام گفته میشود که تلاش‌‌هایی در جریان است تا ادلب با همکاری تحریرالشام تحت قیمومیت یک «دولت موقت» از سوی معارضان سوری و گروههای مستقر در مناطق سپر فرات قرار گیرد. | در ادامه‌‌‌ی تلاشهای اعتمادساز تحریرالشام گفته میشود که تلاش‌‌هایی در جریان است تا ادلب با همکاری تحریرالشام تحت قیمومیت یک «دولت موقت» از سوی معارضان سوری و گروههای مستقر در مناطق سپر فرات قرار گیرد. | ||
===تحریرالشام و اسرائیل=== | === تحریرالشام و اسرائیل === | ||
طی سال‌‌های بحران سوریه گزارشهای متعددی منتشر شده مبنی بر آنکه مجروحان النصرة در آن سوی مرز توسط اسرائیل معالجه شده‌‌‌اند و بار دیگر به میدان جنگ بازگشته‌‌اند. اسرائیل همواره رابطه با النصرة را نفی کرده اما رئیس سابق موساد در پاسخ به سوالی که الجزیره درباره این کمک‌‌ها از وی پرسید چنین کمک‌‌هایی را در چارچوب حمایت از مجروحان معارضه سوری در مناطق مرزی امری طبیعی دانست.تحریرالشام و اقلیت‌‌ها: طبق گزارش دیده‌‌بان حقوق بشر سوری، تنها در جریان یک حمله نظامی در سال 2015 در استان ادلب 20 دروزی توسط النصرة کشته می‌‌شوند.گزارشهای بسیاری نیز وجود دارد که جبهه النصرة در هدف قرار دادن علویان، [[دروزی‌‌ها]]، شیعیان و [[مسیحیان]] بر اساس نگاهی طائفهای عمل کردهاند. | طی سال‌‌های بحران سوریه گزارشهای متعددی منتشر شده مبنی بر آنکه مجروحان النصرة در آن سوی مرز توسط اسرائیل معالجه شده‌‌‌اند و بار دیگر به میدان جنگ بازگشته‌‌اند. اسرائیل همواره رابطه با النصرة را نفی کرده اما رئیس سابق موساد در پاسخ به سوالی که الجزیره درباره این کمک‌‌ها از وی پرسید چنین کمک‌‌هایی را در چارچوب حمایت از مجروحان معارضه سوری در مناطق مرزی امری طبیعی دانست. تحریرالشام و اقلیت‌‌ها: طبق گزارش دیده‌‌بان حقوق بشر سوری، تنها در جریان یک حمله نظامی در سال 2015 در استان ادلب 20 دروزی توسط النصرة کشته می‌‌شوند. گزارشهای بسیاری نیز وجود دارد که جبهه النصرة در هدف قرار دادن علویان، [[دروزی‌‌ها]]، شیعیان و [[مسیحیان]] بر اساس نگاهی طائفهای عمل کردهاند. | ||
===حراس الدین=== | === حراس الدین === | ||
تشکیل این گروه در سوریه در واقع به اختلافاتی باز میگردد که بر سر ماجرای فک ارتباط النصرة از القاعده شکل گرفت. از نگاه القاعده، این رویکرد النصرة ماهیتی عملگرایانه داشت و در تضاد با رویه‌‌ی ایدئولوژیک سلفی جهادی بوده است. این قضیه موجب شد تا رهبران القاعده تصمیم به تشکیل گروه جدیدی در سوریه بگیرند که بتواند ادامه‌‌‌دهنده مسیر آن باشد. موسسه رسانه‌‌ای السحاب از گروه «حراس الدین» نام می‌‌برد که ادامه دهنده‌‌‌ی مسیر بن لادن و ایمن الظواهری خواهد بود.گزارشها حاکی از آن است که گروههای جداشده از تحریرالشام به این گروه پیوستند که عمدتا در لاذقیة، جسر الشغور و ریف شرقی ادلب حضور دارند. | تشکیل این گروه در سوریه در واقع به اختلافاتی باز میگردد که بر سر ماجرای فک ارتباط النصرة از القاعده شکل گرفت. از نگاه القاعده، این رویکرد النصرة ماهیتی عملگرایانه داشت و در تضاد با رویه‌‌ی ایدئولوژیک سلفی جهادی بوده است. این قضیه موجب شد تا رهبران القاعده تصمیم به تشکیل گروه جدیدی در سوریه بگیرند که بتواند ادامه‌‌‌دهنده مسیر آن باشد. موسسه رسانه‌‌ای السحاب از گروه «حراس الدین» نام می‌‌برد که ادامه دهنده‌‌‌ی مسیر بن لادن و ایمن الظواهری خواهد بود. گزارشها حاکی از آن است که گروههای جداشده از تحریرالشام به این گروه پیوستند که عمدتا در لاذقیة، جسر الشغور و ریف شرقی ادلب حضور دارند. | ||
حراس الدین و توافقات سیاسی: این گروه درباره توافق سوچی، همانگونه که از یک گروه القاعدهای انتظار می‌‌رفت روی خوشی به آن نشان نداد و آن را یک «توطئه بزرگ» خواند. توطئه‌‌‌ای "همانند آنچه در [[بوسنی]] روی داد که صرب‌‌‌ها مسلمانان را پس از تحویل سلاحشان در مقابل چشمان [[سازمان ملل]] قتل عام کردند". | حراس الدین و توافقات سیاسی: این گروه درباره توافق سوچی، همانگونه که از یک گروه القاعدهای انتظار می‌‌رفت روی خوشی به آن نشان نداد و آن را یک «توطئه بزرگ» خواند. توطئه‌‌‌ای "همانند آنچه در [[بوسنی]] روی داد که صرب‌‌‌ها مسلمانان را پس از تحویل سلاحشان در مقابل چشمان [[سازمان ملل]] قتل عام کردند". | ||
به طور کل به نظر نمی‌‌‌رسد که رهبران حراس‌‌الدین در راهبرد خود تمایلی برای ایفای نقش سیاسی در آینده سوریه داشته باشند. بیشترین دغدغه این گروه آن است که بتواند خود را به عنوان نماینده واقعی جریان سلفی جهادی در سوریه حفظ کند به ویژه آنکه بیشتر رهبران آن از مهاجران و عناصر غیرسوری هستند. | به طور کل به نظر نمی‌‌‌رسد که رهبران حراس‌‌الدین در راهبرد خود تمایلی برای ایفای نقش سیاسی در آینده سوریه داشته باشند. بیشترین دغدغه این گروه آن است که بتواند خود را به عنوان نماینده واقعی جریان سلفی جهادی در سوریه حفظ کند به ویژه آنکه بیشتر رهبران آن از مهاجران و عناصر غیرسوری هستند. | ||
جمع‌بندی پایانی | جمع‌بندی پایانی | ||
| خط ۳۰۰: | خط ۲۹۷: | ||
به نظر میرسد جنبش اخوانالمسلمین را باید جدی‌‌‌ترین جریانی دانست که از این ظرفیت برخودار است تا در فضای سیاسی سوریه ایفای نقش نماید. این مسئله به ویژه در شرایطی که فعالیت اخوان در بسیاری از کشورهای عربی منطقه ممنوع اعلام شده، بسیار حائز اهمیت است. | به نظر میرسد جنبش اخوانالمسلمین را باید جدی‌‌‌ترین جریانی دانست که از این ظرفیت برخودار است تا در فضای سیاسی سوریه ایفای نقش نماید. این مسئله به ویژه در شرایطی که فعالیت اخوان در بسیاری از کشورهای عربی منطقه ممنوع اعلام شده، بسیار حائز اهمیت است. | ||
توجه به جایگاه و تاثیرگذاری اخوان در سطوح مختلف معارضان سوری از شورای اسلامی سوریه تا ائتلاف ملی معارضان حاکی از آن است که این گروه را میتوان اصلیترین جریان اسلامگرا در معارضه سوری به شمار آورد. با این حال، به نظر میرسد که اخوان نیز دیگر شرایط سال 2011 را ندارد و باید خود را با شرایط جدید که نظام سوریه توانسته خود را تثبیت نماید وفق داده و برنامه جدیدی برای دورنمای آینده ارائه دهد. | توجه به جایگاه و تاثیرگذاری اخوان در سطوح مختلف معارضان سوری از شورای اسلامی سوریه تا ائتلاف ملی معارضان حاکی از آن است که این گروه را میتوان اصلیترین جریان اسلامگرا در معارضه سوری به شمار آورد. با این حال، به نظر میرسد که اخوان نیز دیگر شرایط سال 2011 را ندارد و باید خود را با شرایط جدید که نظام سوریه توانسته خود را تثبیت نماید وفق داده و برنامه جدیدی برای دورنمای آینده ارائه دهد. | ||
هرچند به نظر میرسد که سبد رای بسیاری از اسلامگرایان برای گروه‌هایی همچون اخوان خواهد بود اما توجه به دیگر گروههای اسلامی که زیرمجموعه اخوان به شمار می‌رفته اند و یا به دلیل اختلافات از آن زاویه گرفته اند حائز اهمیت است. | هرچند به نظر میرسد که سبد رای بسیاری از اسلامگرایان برای گروه‌هایی همچون اخوان خواهد بود اما توجه به دیگر گروههای اسلامی که زیرمجموعه اخوان به شمار می‌رفته اند و یا به دلیل اختلافات از آن زاویه گرفته اند حائز اهمیت است. | ||
| خط ۳۱۱: | خط ۳۰۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: جریان ها]] | [[رده:جریان ها]] | ||
[[رده: جریان های اسلامی]] | [[رده:جریان های اسلامی]] | ||
[[رده: سوریه]] | [[رده:سوریه]] | ||