دیوبندیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دیوبندیه''' یکی از مکاتب منشعب شده از اندیشه سلفی است. پس از محدث دهلوی اندیشه سلفی در دو حوزه عمل و [[حدیث گرایی|حدیث‌گرایی]] به پیش آمد و در قرن نوزدهم [[مکتب]] [[دیوبند]] پدید آمد.

مکتب دیوبند آمیزه‌ای از اندیشه‌های [[شاه ولی الله دهلوی|شاه ولی‌الله دهلوی]] و [[شاه عبدالعزیز دهلوی]] بود. دیوبند در منطقه‌ای در ایالت «اوترپرادش» [[هند]] است که گروهی از عالمان در سال ۱۲۸۳ قمری مدرسه‌ای به نام دارالعلوم در آن ساختند.

هدف از ساختن این مدرسه مبارزه با سلطه [[انگلستان]] بود. انگلستان می‌کوشید که با در دست گرفتن آموزش و پرورش و توسعه روش آموزش غربی، [[استعمار]] را در هند نهادینه کند. افرادی همانند مولوی محمد قاسم نانوتوی، رشید احمد کنکوهی، شیخ ذوالفقارعلی دیوبندی، حاج عبدالحسین دیوبندی، شیخ محمد یعقوب نانوتوی، و شیخ [[فضل الرحمان عثمانی دیوبندی]] در ساخت این مکتب بسیار نقش داشتند.

سرعت رشد مکتب دیوبند به دلیل پشتیبانی عالمان و پیروی مردم زیاد بود و پس از مدتی مدرسه‌های دیوبندی در منطقه‌های مختلف هند گسترده شدند.

هرچند در مبانی مکتب دیوبند نیز مخالفت با [[شیعه]] وجود داشت، اما وجود دشمن مشترک: هندوها و انگلیسی‌ها، موجب بروز نیافتن اختلاف‌ها می‌شد. حتی در سال ۱۹۴۷ میلادی که مسلمانان شبه ‌قاره برای تشکیل کشور اسلامی از هند جدا شدند و [[پاکستان]] را بنیان نهادند، عالمان شیعه و سنی به رهبری [[محمدعلی جناح]] - قائد اعظم - که شیعه، بود با یکدیگر همراه شدند.

در سال‌های نخستین استقلال نیز هر ساله در [[کراچی]] که در آن زمان پایتخت پاکستان بود هیئت عزاداران حسینی تشکیل می‌شد و [[اهل سنت]] نیز آنها را همراهی می‌کردند.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، تبارسناسی سلفی‌گری و وهابیت، ج۱، ص114-118.</ref>

در سال ۱۹۴۷ میلادی آرزوی مسلمانان این منطقه یعنی داشتن کشوری مستقل و آزاد با حاکمیت اسلام تحقق یافت. اندکی پس از استقلال پاکستان، مسلمانانی که زمانی در کنار یکدیگر در برابر استعمار انگلیس و زیاده‌خواهی‌های هندوها می‌جنگیدند، اینک در برابر هم صف کشیدند.

اختلاف تنها میان شیعه و سنی نبود بلکه میان اهل سنت نیز اختلاف‌ها به شدت بالا گرفت. برای نمونه میان مکتب دیوبند و [[بریلویه|بریلوی]] ‌ها و یا میان این دو و مکتب مودودی، اختلاف‌های مبنایی بسیاری دیده می‌شود، که گاه تا سرحد تکبیر پیش می‌روند.

البته مکتب دیوبند پس از استقلال پاکستان یکپارچه نشد و طیفی از گروه‌های معتدل و تندرو را تشکیل داد که به اجمال می‌توان آنها را در سه گروه خلاصه کرد.

این گروه که وابسته به حزب [[جمعیت العلمای اسلام]] شاخه فضل الرحمان است، می‌کوشد هدف‌های خود را در قالب مبارزه‌های انتخاباتی و از راه به دست آوردن فرصت‌های سیاسی دنبال کند. این حزب که ادامه حزب [[جمعیت العلمای هند]] است، در پاکستان به نام جمعیت العلمای اسلام تغییر نام داد.

جمعیت علمای اسلام شاخه [[سمیع الحق]] در [[پیشاور]] پاکستان این گروه را نمایندگی می‌کند. این حزب در مقایسه با شاخه فضل الرحمان، دیدگاه‌های افراطی تر و فرقه‌گرایانه تری دارد و [[طالبان]] نیز محصول عملکرد این گروه است. طالبان با کمک‌های مالی و تبلیغات [[عربستان]] و همچنین مدارس دیوبندی افراطی و تسلیحات [[آمریکا]] شکل گرفت.

این گروه‌ها شاخه‌ای از دیوبندی‌ها هستند که مسلمانان دیگر را رسماً [[کافر]] می‌دانند و به همین دلیل آنها را [[مهدورالدم]] می‌شمارند. بمب گذاری‌ها، ترورها، و دیگر جنایت‌های صورت گرفته در پاکستان، توسط این گروه‌ها انجام شده است. گروه‌هایی همچون سپاه صحابه، لشکر جهنگوی، لشکر طیبه، همه رویکردی کاملا خشونت‌گرا دارند و به فکر حذف فیزیکی رقیبان هستند.

شاه ولی‌الله دهلوی به عنوان الهام بخش اندیشه دیوبند، برای عقل و [[اجتهاد]] اهمیت نسبی قائل بود و عنصر اجتهاد را ضروری می‌دانست و پیروی صرف و بدون اندیشه از گذشتگان را بدون در نظر گرفتن شرایط روز نمی‌پذیرفت.

شاه ولی‌الله دهلوی در تقویت بنیه‌های تقریبی میان [[جهان اسلام]] کوشید هرچند خود [[حنفی]] بود، تقلید از امامان دیگر [[مذاهب فقهی]] را نیز جایز شمرد. وی حتی برای نزدیکی بیشتر کوشید تا مشرب فلسفی [[وحدت وجود]] ابن [[عربی]] را با مشرب عرفانی [[وحدت شهود]] [[شیخ احمد سرهندی]] پیوند دهد.

طریقت از اصل‌های مهم دیوبندی‌هاست. شاه ولی‌الله دهلوی و پیروان وی همه طریقتی هستند و [[طریقت]] را مکمل [[شریعت]] می‌دانند. دیوبندی‌ها افزون بر داشتن رهبران دینی، قطب‌های طریقتی نیز دارند که مهمترین آنها شخصی است به نام [[حاجی امدادالله مهاجر مکی]] که به عنوان [[مرشد]] و رئیس طریقت دیوبندی‌ها شناخته می‌شود.<ref>سیدمهدی علی‌زاده موسوی، مکتب دیوبند، ص73.</ref>

مکتب دیوبند یک فرقه [[صوفی]] به شمار می‌رود.

دیوبندی‌ها پیرو مکتب [[ابوحنیفه]] هستند. همچنین مکتب کلامی شاه ولی‌الله دهلوی [[ماتریدی]] بود. دیوبندی‌ها کتاب‌های بسیاری در رد عقاید [[وهابیت]] نوشته‌اند. یکی از این آثار کتاب «عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت» است که به قلم عالم بزرگ دیوبند [[مولانا خلیل احمد آرام پوری]] نگاشته شده است و یکی از روحانیون بنام اهل [[سنت]] آن را به [[فارسی]] ترجمه کرده است.<ref>خلیل احمد سهارانپوری، عقاید اهل سنت و جماعت در رد وهابیت و بدعت.</ref>

"

{{پانویس}}