قتیبه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۵ دسامبر ۲۰۲۲
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'آن‌ها' به 'آنها')
جز (تمیزکاری)
خط ۱: خط ۱:
'''ابوحفص قتیبة بن مسلمبن مسلم بن عمرو باهلی''' در سال 49 هجری به دنیا آمد؛ پدرش مسلم بن عمرو از نزدیکان [[یزید بن معاویه]] بود و در مجالس یزید با وی بود و همراه یزید شراب می‌نوشید و تغنی می‌نمود. همچنین مسلم بن عمرو در زمان قیام [[عبدالله بن زبیر]] در سپاه مصعب بن زبیر حضور داشت و در سال 72 هجری در جنگ با عبدالملک بن مروان شرکت نمود. همچنین نقل است که وی در زمان یزید بن معاویه از همراهان عبیدالله بن زیاد بود و به همراه وی از بصره به کوفه آمد. پس از دستگیری مسلم بن عقیل(ع) و آوردن ایشان به قصر عبیدالله، مسلم طلب آب نمود؛ ولی مسلم بن عمرو اطرافیان را از دادن آب به وی منع نمود.<br>
'''ابوحفص قتیبة بن مسلمبن مسلم بن عمرو باهلی''' در سال 49 هجری به دنیا آمد؛ پدرش مسلم بن عمرو از نزدیکان [[یزید بن معاویه]] بود و در مجالس یزید با وی بود و همراه یزید شراب می‌نوشید و تغنی می‌نمود. همچنین مسلم بن عمرو در زمان قیام [[عبدالله بن زبیر]] در سپاه مصعب بن زبیر حضور داشت و در سال 72 هجری در جنگ با عبدالملک بن مروان شرکت نمود. همچنین نقل است که وی در زمان یزید بن معاویه از همراهان عبیدالله بن زیاد بود و به همراه وی از بصره به کوفه آمد. پس از دستگیری مسلم بن عقیل(ع) و آوردن ایشان به قصر عبیدالله، مسلم طلب آب نمود؛ ولی مسلم بن عمرو اطرافیان را از دادن آب به وی منع نمود.<br>


==شروع زندگی سیاسی==
== شروع زندگی سیاسی ==


دوران سیاسی قتیبة بن مسلم همزمان با خلافت عبدالملک بن مروان اموی شروع می‌گردد. قتیبه در زمان خلافت عبدالملک بن مروان به حکومت ری برگزیده شد. وی در زمان حکومت ولید بن عبدالملک، توانست لیاقت خود را برای حکومت به حجاج بن یوسف ثقفی که حاکم عراق بود، نشان دهد و پس از آن حجاج بن یوسف وی را به حکومت منطقه بزرگ خراسان منصوب نمود.
دوران سیاسی قتیبة بن مسلم همزمان با خلافت عبدالملک بن مروان اموی شروع می‌گردد. قتیبه در زمان خلافت عبدالملک بن مروان به حکومت ری برگزیده شد. وی در زمان حکومت ولید بن عبدالملک، توانست لیاقت خود را برای حکومت به حجاج بن یوسف ثقفی که حاکم عراق بود، نشان دهد و پس از آن حجاج بن یوسف وی را به حکومت منطقه بزرگ خراسان منصوب نمود.
از موارد حضور وی در کنار حجاج بن یوسف، حمایت قتیبه از حجاج در زمان شورش مردم بصره بود؛ وی در این ماجرا به همراه گروهی از بنی اعصر به حمایت از حجاج آمد و در جنگ با شورشیان، فرمانده جناح میمنه سپاه حجاج را به عهده داشت؛ به نظر می‌رسد که وی توانسته باشد، اعتماد حجاج را برای دریافت حکم امارت خراسان به وی نشان داده باشد. به علت این‌که خراسان از مناطق بسیار مهم ایران در آن زمان بود و از طرف شرق با کشورهای همسایه، هم‌مرز بود. قبل از قتیبه، مهلّب بن ابی‌صفره حاکم خراسان بود و پس از مرگش یزید پسر وی قرار بود به حکومت خراسان برسد؛ ولی حجاج بن یوسف وی را عزل کرد و قتیبة بن مسلم را به جای وی از ری به خراسان آورد و این منطقه را به وی سپرد؛ در هنگام عزیمت یزید از خراسان به سمت عراق، عبدالملک بن مروان از دنیا رفت؛ حجاج بن یوسف که از یزید دل خوشی نداشت، وی را دستگیر و زندانی نمود و اموالش را به تاراج برد و وی را نیز شکنجه نمود؛ یزید توانست از زندان حجاج بگریزد و به سلیمان پناه برد؛ به جهت حمایت‌های سلیمان از وی در نزد خلیفه ولید بن عبدالملک، ولید وی را عفو نمود و یزید از نزدیکان سلیمان شد. جایگزینی قتیبه به جای یزید بن مهلب موجب عداوت بین قتیبه و یزید گردید و باعث شد، یزید در زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک، از وی نزد خلیفه بدگویی نماید و منجر به عزل وی از خراسان گردد. درباره این موضوع با تفصیل بیشتری بحث خواهد گردید.
از موارد حضور وی در کنار حجاج بن یوسف، حمایت قتیبه از حجاج در زمان شورش مردم بصره بود؛ وی در این ماجرا به همراه گروهی از بنی اعصر به حمایت از حجاج آمد و در جنگ با شورشیان، فرمانده جناح میمنه سپاه حجاج را به عهده داشت؛ به نظر می‌رسد که وی توانسته باشد، اعتماد حجاج را برای دریافت حکم امارت خراسان به وی نشان داده باشد. به علت این‌که خراسان از مناطق بسیار مهم ایران در آن زمان بود و از طرف شرق با کشورهای همسایه، هم‌مرز بود. قبل از قتیبه، مهلّب بن ابی‌صفره حاکم خراسان بود و پس از مرگش یزید پسر وی قرار بود به حکومت خراسان برسد؛ ولی حجاج بن یوسف وی را عزل کرد و قتیبة بن مسلم را به جای وی از ری به خراسان آورد و این منطقه را به وی سپرد؛ در هنگام عزیمت یزید از خراسان به سمت عراق، عبدالملک بن مروان از دنیا رفت؛ حجاج بن یوسف که از یزید دل خوشی نداشت، وی را دستگیر و زندانی نمود و اموالش را به تاراج برد و وی را نیز شکنجه نمود؛ یزید توانست از زندان حجاج بگریزد و به سلیمان پناه برد؛ به جهت حمایت‌های سلیمان از وی در نزد خلیفه ولید بن عبدالملک، ولید وی را عفو نمود و یزید از نزدیکان سلیمان شد. جایگزینی قتیبه به جای یزید بن مهلب موجب عداوت بین قتیبه و یزید گردید و باعث شد، یزید در زمان خلافت سلیمان بن عبدالملک، از وی نزد خلیفه بدگویی نماید و منجر به عزل وی از خراسان گردد. درباره این موضوع با تفصیل بیشتری بحث خواهد گردید.


==فتوحات قتیبه==
== فتوحات قتیبه ==


دوران فتوحات قتیبة بن مسلم شامل چندین مرحله است که وی در هر مرحله قسمتی از مناطق شرقی ایران را به تصرف خود درآورد و توانست در آخرین مرحله کشورگشایی خود به نزدیک چین برسد و برخی گفته‌اند حتی توانست برخی از مناطق چین را به تصرف خود نیز درآورد.  
دوران فتوحات قتیبة بن مسلم شامل چندین مرحله است که وی در هر مرحله قسمتی از مناطق شرقی ایران را به تصرف خود درآورد و توانست در آخرین مرحله کشورگشایی خود به نزدیک چین برسد و برخی گفته‌اند حتی توانست برخی از مناطق چین را به تصرف خود نیز درآورد.  
خط ۲۴: خط ۲۴:
4. وی در مرحله چهارم لشکرکشی‌های خود در صدد برآمد تا مرزهای شرقی دولت امویان را وسعت بدهد؛ به همین جهت وی به مناطق شرقی مرزهای خود حمله نمود و توانست با حملات خود، به مرزهای چین نیز نزدیک گردد و حتی نقل شده است که از پادشاه چین جزیه گرفت و به منطقه خود بازگشت.
4. وی در مرحله چهارم لشکرکشی‌های خود در صدد برآمد تا مرزهای شرقی دولت امویان را وسعت بدهد؛ به همین جهت وی به مناطق شرقی مرزهای خود حمله نمود و توانست با حملات خود، به مرزهای چین نیز نزدیک گردد و حتی نقل شده است که از پادشاه چین جزیه گرفت و به منطقه خود بازگشت.


به طور کلی قتیبة بن مسلم در طول حکومت خود بر خراسان، این مناطق را از ماوراءالنهر فتح نمود: الصّغانیان، أخرون، کاشان، أورشت، أخسیکت، بیکند، بخارا، طالقان، فاریاب، جوزجان، شومان، کش، نسف، رام‌جرد، سمرقند، فرغانة و شهر کاشغر .
به طور کلی قتیبة بن مسلم در طول حکومت خود بر خراسان، این مناطق را از ماوراءالنهر فتح نمود: الصّغانیان، أخرون، کاشان، أورشت، أخسیکت، بیکند، بخارا، طالقان، فاریاب، جوزجان، شومان، کش، نسف، رام‌جرد، سمرقند، فرغانة و شهر کاشغر.


همچنین آمده است که قتیبة بن مسلم با فیروز پسر کسری جنگ کرد و وی را شکست داد؛ سپس دختر وی شاه ‌آفرید را نزد حجاج فرستاد و حجاج نیز وی را نزد خلیفه ولید بن عبدالملک فرستاد. آمده است یزید بن ولید بن عبدالملک پسر این مادر از خلیفه به نواده کسری بودن افتخار می‌کرد.
همچنین آمده است که قتیبة بن مسلم با فیروز پسر کسری جنگ کرد و وی را شکست داد؛ سپس دختر وی شاه ‌آفرید را نزد حجاج فرستاد و حجاج نیز وی را نزد خلیفه ولید بن عبدالملک فرستاد. آمده است یزید بن ولید بن عبدالملک پسر این مادر از خلیفه به نواده کسری بودن افتخار می‌کرد.


==قتیبة بن مسلم و نیزک طرخان==
== قتیبة بن مسلم و نیزک طرخان ==


از دیگر اقدامات قتیبة بن مسلم در زمان حکومت بر خراسان، کشتن نیزک طرخان حاکم بادغیس بود که وی را پس از دادن امان در سال 91 هجری کشت. نیزک طرخان مدت‌ها بود که از دست قتیبة بن مسلم فراری بود و واسطه دستگیری و کشتن وی سلیمان ناصح، مشاور قتیبه بود که از طرف وی به نیزک طرخان امان داد؛ ولی وقتی وی را به دربار قتیبه آوردند، قتیبة بن مسلم سه روز در انظار ظاهر نشد و در روز چهارم در دربار حاضر شد و گفت: «اگر تنها سه کلمه از عمر من باقی مانده باشد، من می‌گویم بکشیدش، بکشیدش، بکشیدش؛ سپس دستور داد نیزک طرخان و هفتصد نفر از افرادش را به تیغ جلاد سپارند و آنها را گردن زدند.
از دیگر اقدامات قتیبة بن مسلم در زمان حکومت بر خراسان، کشتن نیزک طرخان حاکم بادغیس بود که وی را پس از دادن امان در سال 91 هجری کشت. نیزک طرخان مدت‌ها بود که از دست قتیبة بن مسلم فراری بود و واسطه دستگیری و کشتن وی سلیمان ناصح، مشاور قتیبه بود که از طرف وی به نیزک طرخان امان داد؛ ولی وقتی وی را به دربار قتیبه آوردند، قتیبة بن مسلم سه روز در انظار ظاهر نشد و در روز چهارم در دربار حاضر شد و گفت: «اگر تنها سه کلمه از عمر من باقی مانده باشد، من می‌گویم بکشیدش، بکشیدش، بکشیدش؛ سپس دستور داد نیزک طرخان و هفتصد نفر از افرادش را به تیغ جلاد سپارند و آنها را گردن زدند.


== قتیبة بن مسلم و حمایت از ولایتعهدی عبدالعزیز بن ولید بن عبدالملک ==


==قتیبة بن مسلم و حمایت از ولایتعهدی عبدالعزیز بن ولید بن عبدالملک==
ولید بن عبدالملک تصمیم داشت فرزند خود عبدالعزیز را به ولایتعهدی منصوب و برادرش سلیمان را از ولایتعهدی خلع نماید. از این تصمیم وی امرای عراق و فارس استقبال کردند و حمایت خود را اعلام نمودند. حجاج بن یوسف ثقفی، قتیبة بن مسلم باهلی، محمد بن قاسم ثقفی از جمله امرایی بودند که در این ماجرا، حمایت خود را از تصمیم خلیفه اعلام نمودند. ولی عُمرِ خلیفه کفاف نداد و وی نتوانست سلیمان بن عبدالملک را از ولایتعهدی برکنار نماید و پسرش را به عنوان خلیفه بعدی معرفی کند. ولید بن عبدالملک در سال 96 هجری از دنیا رفت. برخی حمایت قتیبة بن مسلم در این ماجرا از تصمیم خلیفه و سعی وی در برکنار نمودن سلیمان بن عبدالملک (خلیفه بعدی) از ولایتعهدی را مهم‌ترین دلیل دشمنی سلیمان بن عبدالملک با وی می‌دانند که در سال 99 هجری منجر به قتل وی شد.


ولید بن عبدالملک تصمیم داشت فرزند خود عبدالعزیز را به ولایتعهدی منصوب و برادرش سلیمان را از ولایتعهدی خلع نماید. از این تصمیم وی امرای عراق و فارس استقبال کردند و حمایت خود را اعلام نمودند. حجاج بن یوسف ثقفی، قتیبة بن مسلم باهلی، محمد بن قاسم ثقفی از جمله امرایی بودند که در این ماجرا، حمایت خود را از تصمیم خلیفه اعلام نمودند.  ولی عُمرِ خلیفه کفاف نداد و وی نتوانست سلیمان بن عبدالملک را از ولایتعهدی برکنار نماید و پسرش را به عنوان خلیفه بعدی معرفی کند. ولید بن عبدالملک در سال 96 هجری از دنیا رفت. برخی حمایت قتیبة بن مسلم در این ماجرا از تصمیم خلیفه و سعی وی در برکنار نمودن سلیمان بن عبدالملک (خلیفه بعدی) از ولایتعهدی را مهم‌ترین دلیل دشمنی سلیمان بن عبدالملک با وی می‌دانند که در سال 99 هجری منجر به قتل وی شد.
== منبع ==
 
==منبع==
[http://pajoohe.ir/%D9%82%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A9-%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9-%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C__a-41952.aspx سایت پژوهه]
[http://pajoohe.ir/%D9%82%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A9-%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%DA%A9-%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C__a-41952.aspx سایت پژوهه]


 
[[رده:تاریخ اسلام]]
[[رده: تاریخ اسلام]]
۴٬۹۳۳

ویرایش