۴٬۹۳۳
ویرایش
نقد و بررسی مساله فتاوا و جریان های تکفیری در شیعه (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۴:۳۱
، ۵ دسامبر ۲۰۲۲تمیزکاری
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''فتاوا و جریانهای تکفیری در شیعه''' عنوان مدخلی است در بررسی و تحلیل اتهام سنگینی که برخی گروه‌های افراطی [[اهل سنت]] و نیز برخی از کج‌اندیشان [[شیعه]] به فقیهان شیعه امامیه رواداشته و میدارند. اتهام این است که [[فقیهان]] مذکور تمامی اهل سنت و منکرین امامت [[معصوم|معصومین]] (علیهم السلام) را [[کافر]] می‌دانند – اعم از [[کفر کلامی]] یا [[کفر فقهی]] – در این مقاله ادعای مذکور مورد نقد قرار گرفته و بطلان و دروغ بودن آن به اثبات رسیده است. | '''فتاوا و جریانهای تکفیری در شیعه''' عنوان مدخلی است در بررسی و تحلیل اتهام سنگینی که برخی گروه‌های افراطی [[اهل سنت]] و نیز برخی از کج‌اندیشان [[شیعه]] به فقیهان شیعه امامیه رواداشته و میدارند. اتهام این است که [[فقیهان]] مذکور تمامی اهل سنت و منکرین امامت [[معصوم|معصومین]] (علیهم السلام) را [[کافر]] می‌دانند – اعم از [[کفر کلامی]] یا [[کفر فقهی]] – در این مقاله ادعای مذکور مورد نقد قرار گرفته و بطلان و دروغ بودن آن به اثبات رسیده است. | ||
==چکیده== | == چکیده == | ||
از جمله اتهامات سنگینی که برخی گروه‌های افراطی اهل سنت و نیز برخی از کج‌اندیشان شیعه به فقیهان شیعه رواداشته و میدارند این است که فقیهان مذکور تمامی اهل سنت و منکرین امامت معصومین علیهم‌السلام را کافر دانسته – اعم از کفر کلامی یا کفر فقهی – و معتقدند که امام عصر "عج" بعد از ظهور با آنان معامله کفار حربی خواهد داشت و همه را نابود خواهد کرد. | از جمله اتهامات سنگینی که برخی گروه‌های افراطی اهل سنت و نیز برخی از کج‌اندیشان شیعه به فقیهان شیعه رواداشته و میدارند این است که فقیهان مذکور تمامی اهل سنت و منکرین امامت معصومین علیهم‌السلام را کافر دانسته – اعم از کفر کلامی یا کفر فقهی – و معتقدند که امام عصر "عج" بعد از ظهور با آنان معامله کفار حربی خواهد داشت و همه را نابود خواهد کرد. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
این مطلب در سراسر کلمات فقیهان شیعه قابل مشاهده بوده و همگی بر آن اذعان دارند حتی اخباریین افراطی شیعه نیز که احکام شدید و غلیظی را بر مخالفین و منکرین امامت معصومین مترتب نمودهاند در موارد متعدد [[مستضعفین فکری]] را از چنین احکامی مستثنی می‌دانند. | این مطلب در سراسر کلمات فقیهان شیعه قابل مشاهده بوده و همگی بر آن اذعان دارند حتی اخباریین افراطی شیعه نیز که احکام شدید و غلیظی را بر مخالفین و منکرین امامت معصومین مترتب نمودهاند در موارد متعدد [[مستضعفین فکری]] را از چنین احکامی مستثنی می‌دانند. | ||
==تبیین== | == تبیین == | ||
اتهام تکفیر اهل تسنن و منکران امامت ائمه معصومین علیهم السلام از جانب فقیهان شیعه امری است که متاسفانه در کتاب‌های برخی گروه‌های افراطی اهل تسنن و نیز برخی کج‌اندیشان شیعه بصورتی گسترده منتشر گردیده است که در این مقاله یکی از آنان را مورد بررسی قرار می‌دهیم: | اتهام تکفیر اهل تسنن و منکران امامت ائمه معصومین علیهم السلام از جانب فقیهان شیعه امری است که متاسفانه در کتاب‌های برخی گروه‌های افراطی اهل تسنن و نیز برخی کج‌اندیشان شیعه بصورتی گسترده منتشر گردیده است که در این مقاله یکی از آنان را مورد بررسی قرار می‌دهیم: | ||
==بررسی بخشی از کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟== | == بررسی بخشی از کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟ == | ||
==الف== | == الف == | ||
در کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟ تالیف عبدالملک بن عبدالرحمان الشافعی به نقل از صاحب حدائق(محدث بحرانی) آمده است: | در کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟ تالیف عبدالملک بن عبدالرحمان الشافعی به نقل از صاحب حدائق(محدث بحرانی) آمده است: | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
و اما الاخبار الداله علی کفر المخالفین عداالمستضعفین فمنها ما رواه فی الکافی بسنده عن مولاناالباقرعلیه السلام قال ان الله عز و جل نصب علیا علیه السلام علما بینه و بین خلقه فمن عرفه کان مومنا و من انکره کان کافرا و من جهله کان ضالا <ref>الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟ تالیف عبدالملک بن عبدالرحمان الشافعی ص 25-26 </ref> | و اما الاخبار الداله علی کفر المخالفین عداالمستضعفین فمنها ما رواه فی الکافی بسنده عن مولاناالباقرعلیه السلام قال ان الله عز و جل نصب علیا علیه السلام علما بینه و بین خلقه فمن عرفه کان مومنا و من انکره کان کافرا و من جهله کان ضالا <ref>الفکر التکفیری عند الشیعه حقیقه ام افتراء؟ تالیف عبدالملک بن عبدالرحمان الشافعی ص 25-26 </ref> | ||
==نقد== | == نقد == | ||
اگر در همین متن فوق بنگریم بخوبی می‌بینیم عنوانی که صاحب حدائق به این قبیل روایات داده است عبارتست از: | اگر در همین متن فوق بنگریم بخوبی می‌بینیم عنوانی که صاحب حدائق به این قبیل روایات داده است عبارتست از: | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
مقصودهم بمصطلح المخالفین هو کل من عدالشیعی الامامی من المسلمین و تحدیدا اهل السنه الذین یعتقدون بشرعیه خلافه الشیخین ابی‌بکر و عمر....آنگاه به کلماتی از فقیهان شیعه در این زمینه استناد می‌کند. | مقصودهم بمصطلح المخالفین هو کل من عدالشیعی الامامی من المسلمین و تحدیدا اهل السنه الذین یعتقدون بشرعیه خلافه الشیخین ابی‌بکر و عمر....آنگاه به کلماتی از فقیهان شیعه در این زمینه استناد می‌کند. | ||
==ب== | == ب == | ||
مولف کتاب مذکور - الفکر التکفیری عند الشیعه- از کتاب الحدائق الناضره محدث بحرانی سخنان علامه حلی را این‌گونه نقل می‌کند: | مولف کتاب مذکور - الفکر التکفیری عند الشیعه- از کتاب الحدائق الناضره محدث بحرانی سخنان علامه حلی را این‌گونه نقل می‌کند: | ||
وقال العلامة فی شرحه- فص الیاقوت تالیف ابن نوبخت(انوار الملکوت فی شرح الیاقوت )-: أما دافعوا النص علی أمیر المؤمنین ( علیه السلام ) بالإمامة فقد ذهب أکثر أصحابنا إلی تکفیرهم لأن النص معلوم بالتواتر من دین محمد ( صلی الله علیه وآله ) فیکون ضروریا أی معلوما من دینه ضرورة فجاحده یکون کافرا کمن یجحد وجوب الصلاة وصوم شهر رمضان و اختار ذالک فی المنتهی فقال فی کتاب الزکاه فی بیان وصف المستحق بالایمان ما صورته: | وقال العلامة فی شرحه- فص الیاقوت تالیف ابن نوبخت(انوار الملکوت فی شرح الیاقوت)-: أما دافعوا النص علی أمیر المؤمنین (علیه السلام) بالإمامة فقد ذهب أکثر أصحابنا إلی تکفیرهم لأن النص معلوم بالتواتر من دین محمد (صلی الله علیه وآله) فیکون ضروریا أی معلوما من دینه ضرورة فجاحده یکون کافرا کمن یجحد وجوب الصلاة وصوم شهر رمضان و اختار ذالک فی المنتهی فقال فی کتاب الزکاه فی بیان وصف المستحق بالایمان ما صورته: | ||
لان الامامه من ارکان الدین و اصوله و قد علم ثبوتها من النبی صلی الله علیه و آله ضروره و الجاحد لها لایکون مصدقا للرسول فی جمیع ما جاء‌به فیکون کافرا – انتهی –<ref>رک به همان ص 306</ref> | لان الامامه من ارکان الدین و اصوله و قد علم ثبوتها من النبی صلی الله علیه و آله ضروره و الجاحد لها لایکون مصدقا للرسول فی جمیع ما جاء‌به فیکون کافرا – انتهی –<ref>رک به همان ص 306</ref> | ||
==نقد== | == نقد == | ||
نگاه اجمالی به گفتار ذکر شده از علامه در شرح کتاب فص الیاقوت نیز بیانگر آن است که ایشان حکم تکفیر را متوجه منکرین جاحد امامت می‌داند نه مطلق مخالفین. | نگاه اجمالی به گفتار ذکر شده از علامه در شرح کتاب فص الیاقوت نیز بیانگر آن است که ایشان حکم تکفیر را متوجه منکرین جاحد امامت می‌داند نه مطلق مخالفین. | ||
در متن منقول از کتاب المنتهی نیز که مولف کتاب الفکر التکفیری آنرا نقل می‌کند حکم کفر بر مخالفین جاحد بار شده است نه مطلق مخالفین. | در متن منقول از کتاب المنتهی نیز که مولف کتاب الفکر التکفیری آنرا نقل می‌کند حکم کفر بر مخالفین جاحد بار شده است نه مطلق مخالفین. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۱: | ||
باید گفت متاسفانه در تمام مواردی که مولف کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه به فقیهان شیعه چنین نسبت‌هائی را می‌دهد اشکال فوق الذکر جاری است چون از منظر همه فقیهان شیعه مستضعفین از اهل سنت از دائره حکم تکفیر استثنا گردیده و تنها کسانی که از روی عناد و جحد حقائق را انکار می‌کنند مورد تکفیر قرار گرفتهاند که این امر حتی بر مبانی فقیهان اهل سنت نیز مقبول می‌باشد چون از منظر فقیهان اهل سنت نیز مستضعفین از شیعیان مستثنی از حکم تکفیر می‌باشند فتامل جیدا. | باید گفت متاسفانه در تمام مواردی که مولف کتاب الفکر التکفیری عند الشیعه به فقیهان شیعه چنین نسبت‌هائی را می‌دهد اشکال فوق الذکر جاری است چون از منظر همه فقیهان شیعه مستضعفین از اهل سنت از دائره حکم تکفیر استثنا گردیده و تنها کسانی که از روی عناد و جحد حقائق را انکار می‌کنند مورد تکفیر قرار گرفتهاند که این امر حتی بر مبانی فقیهان اهل سنت نیز مقبول می‌باشد چون از منظر فقیهان اهل سنت نیز مستضعفین از شیعیان مستثنی از حکم تکفیر می‌باشند فتامل جیدا. | ||
==ج== | == ج == | ||
مولف کتاب [[الفکر التکفیری عند الشیعه]] در قسمت آخر فصل اول کتابش عالمانی از شیعه را بصورتی اهانت‌آمیز نام برده و با استناد به کلماتشان ادعا می‌کند که همه آنان قائل به کفر اهل‌سنت هستند در حالی که اگر به متن کامل کلمات این فقیهان مراجع شود شواهد فراوانی بر کذب و ناصواب بودن این ادعا یافت می‌گردد. | مولف کتاب [[الفکر التکفیری عند الشیعه]] در قسمت آخر فصل اول کتابش عالمانی از شیعه را بصورتی اهانت‌آمیز نام برده و با استناد به کلماتشان ادعا می‌کند که همه آنان قائل به کفر اهل‌سنت هستند در حالی که اگر به متن کامل کلمات این فقیهان مراجع شود شواهد فراوانی بر کذب و ناصواب بودن این ادعا یافت می‌گردد. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۰: | ||
و قال الخمینی فقد تمسک لنجاستهم بامور منها:روایات مستفیضه دلت علی کفرهم کموثقه الفضیل بن الیسار عن ابی جعفر ع و نحوهما اخبار کثیره – انتهی – <ref>همان ص 29-31</ref> | و قال الخمینی فقد تمسک لنجاستهم بامور منها:روایات مستفیضه دلت علی کفرهم کموثقه الفضیل بن الیسار عن ابی جعفر ع و نحوهما اخبار کثیره – انتهی – <ref>همان ص 29-31</ref> | ||
==نقد کلی== | == نقد کلی == | ||
باید گفت: متاسفانه در همه این‌گونه موارد مولف کتاب الفکر التکفیری و امثال ایشان حتی برخی افراد کج‌اندیش از شیعیان نیز حکم تکفیر مخالفین از جانب فقیهان شیعه را بطور کلی متوجه همه اهل سنت می‌داند. | باید گفت: متاسفانه در همه این‌گونه موارد مولف کتاب الفکر التکفیری و امثال ایشان حتی برخی افراد کج‌اندیش از شیعیان نیز حکم تکفیر مخالفین از جانب فقیهان شیعه را بطور کلی متوجه همه اهل سنت می‌داند. | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۸: | ||
در این مقاله بر‌آنیم که فارغ از اتهاماتی که به فقیهان شیعه در این زمینه از ناحیه افراد کج‌اندیش یا مغرض زده شده است به بررسی علمی این مساله پرداخته و آن را از منظر قرآن سنت و حکم عقل مورد بررسی قرار دهیم. اما قبل از آن دیدگاه برخی از فقیهان را که مورد اتهام قرار گرفتهاند را بیان نموده تا برهمگان روشن گردد که تکفیر مخالفین در شیعه شامل مستضعین فکری نمی‌گردد: | در این مقاله بر‌آنیم که فارغ از اتهاماتی که به فقیهان شیعه در این زمینه از ناحیه افراد کج‌اندیش یا مغرض زده شده است به بررسی علمی این مساله پرداخته و آن را از منظر قرآن سنت و حکم عقل مورد بررسی قرار دهیم. اما قبل از آن دیدگاه برخی از فقیهان را که مورد اتهام قرار گرفتهاند را بیان نموده تا برهمگان روشن گردد که تکفیر مخالفین در شیعه شامل مستضعین فکری نمی‌گردد: | ||
==کلمات برخی از فقیهان شیعه در مستثنی بودن مستضعفین از حکم تکفیر== | == کلمات برخی از فقیهان شیعه در مستثنی بودن مستضعفین از حکم تکفیر == | ||
===شیخ صدوق=== | === شیخ صدوق === | ||
ایشان در کتاب الاعتقادات <ref>الاعتقادات ص 105</ref>می‌فرماید: | ایشان در کتاب الاعتقادات <ref>الاعتقادات ص 105</ref>می‌فرماید: | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۶: | ||
واعتقادنا فیمن جحد إمامة أمیر المؤمنین علی بن أبی‌طالب والأئمة من بعده - علیهم السلام - أنه بمنزلة من جحد نبوة جمیع الأنبیاء | واعتقادنا فیمن جحد إمامة أمیر المؤمنین علی بن أبی‌طالب والأئمة من بعده - علیهم السلام - أنه بمنزلة من جحد نبوة جمیع الأنبیاء | ||
===شیخ مفید=== | === شیخ مفید === | ||
ایشان در کتاب اوائل المقالات تحت عنوان: "القول فی تسمیة جاحدی الإمامة | ایشان در کتاب اوائل المقالات تحت عنوان: "القول فی تسمیة جاحدی الإمامة | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۳: | ||
واتفقت الإمامیة علی أن من أنکر إمامة أحد الأئمة وجحد ما أوجبه الله تعالی من فرض الطاعة فهو کافر ضال مستحق للخلود فی النار <ref>اوائل المقالات شیخ مفید ص 44</ref> | واتفقت الإمامیة علی أن من أنکر إمامة أحد الأئمة وجحد ما أوجبه الله تعالی من فرض الطاعة فهو کافر ضال مستحق للخلود فی النار <ref>اوائل المقالات شیخ مفید ص 44</ref> | ||
===[[ابن ادریس]]=== | === [[ابن ادریس]] === | ||
ایشان در کتاب سرائر خواندن نماز میت بر مستضعفین فکری منکر امامت را واجب می‌داند: | ایشان در کتاب سرائر خواندن نماز میت بر مستضعفین فکری منکر امامت را واجب می‌داند: | ||
ولا تجب الصلاة إلا علی المعتقدین للحق، أو کان بحکمهم من أطفالهم، الذین بلغوا ست سنین، علی ما قدمناه، ومن المستضعفین،<ref>السرائر ج 1ص 356</ref> | ولا تجب الصلاة إلا علی المعتقدین للحق، أو کان بحکمهم من أطفالهم، الذین بلغوا ست سنین، علی ما قدمناه، ومن المستضعفین،<ref>السرائر ج 1ص 356</ref> | ||
===[[محقق نراقی]]=== | === [[محقق نراقی]] === | ||
نراقی در مستند الشیعه ج 1ص 208 نیز ضمن بیان قول مشهور به طهارت منکران امامت می‌گوید حتی آنها که قائل به نجاست منکران امامت هستند مستضعفین را از این حکم استثنا می‌کنند: | نراقی در مستند الشیعه ج 1ص 208 نیز ضمن بیان قول مشهور به طهارت منکران امامت می‌گوید حتی آنها که قائل به نجاست منکران امامت هستند مستضعفین را از این حکم استثنا می‌کنند: | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۴: | ||
وأما المخالفون لنا فی الإمامة، فالحق المشهور: طهارتهم وعن السید القول بالنجاسة مطلقا وعن الحلی فی غیر المستضعفین منهم، واختاره بعض مشایخ والدی | وأما المخالفون لنا فی الإمامة، فالحق المشهور: طهارتهم وعن السید القول بالنجاسة مطلقا وعن الحلی فی غیر المستضعفین منهم، واختاره بعض مشایخ والدی | ||
===شهید ثانی=== | === شهید ثانی === | ||
شهید ثانی در مسالک الافهام نیز صرف زکات برای منکرین امامت را در صورتی که مستضعف باشند جایز می‌داند: | شهید ثانی در مسالک الافهام نیز صرف زکات برای منکرین امامت را در صورتی که مستضعف باشند جایز می‌داند: | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۰: | ||
القسم الثانی فی أوصاف المستحق الوصف الأول: الإیمان. فلا یعطی کافرا، ولا معتقدا لغیر الحق. ومع عدم المؤمنین، یجوز صرف الفطرة خاصة إلی المستضعف <ref>مسالک الافهام ج 1ص 421</ref> | القسم الثانی فی أوصاف المستحق الوصف الأول: الإیمان. فلا یعطی کافرا، ولا معتقدا لغیر الحق. ومع عدم المؤمنین، یجوز صرف الفطرة خاصة إلی المستضعف <ref>مسالک الافهام ج 1ص 421</ref> | ||
===محقق حلی=== | === محقق حلی === | ||
همین حکم در شرایع نیز ذکر گردیده است: | همین حکم در شرایع نیز ذکر گردیده است: | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۲: | ||
القسم الثانی: فی أوصاف المستحق الوصف الأول: الإیمان، فلا یعطی کافرا، ولا معتقدا لغیرالحق ومع عدم المؤمن یجوز صرف الفطرة خاصة إلی المستضعف. <ref>مدارک الاحکام ج 4ص 237</ref> | القسم الثانی: فی أوصاف المستحق الوصف الأول: الإیمان، فلا یعطی کافرا، ولا معتقدا لغیرالحق ومع عدم المؤمن یجوز صرف الفطرة خاصة إلی المستضعف. <ref>مدارک الاحکام ج 4ص 237</ref> | ||
===علامه مجلسی=== | === علامه مجلسی === | ||
ایشان در مورد استثنای مخالفین قاصر و مستضعف (که ضروری دین را انکار می‌کنند) از خلود در دوزخ می‌فرماید:: | ایشان در مورد استثنای مخالفین قاصر و مستضعف (که ضروری دین را انکار می‌کنند) از خلود در دوزخ می‌فرماید:: | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۴۴: | ||
این گفتار نیز بیانگر آن است که غیر معاندین و غیر جاحدین که منکر ضروری دین نیستند تحت عنوان المرجون لامر الله قرار می‌گیرند که در نتیجه امید به نجاتشان وجود دارد. | این گفتار نیز بیانگر آن است که غیر معاندین و غیر جاحدین که منکر ضروری دین نیستند تحت عنوان المرجون لامر الله قرار می‌گیرند که در نتیجه امید به نجاتشان وجود دارد. | ||
===علامه حلی در کشف المراد=== | === علامه حلی در کشف المراد === | ||
علامه حلی در کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد- تحقیق الاملی – نیز حکم کفر از منظر قائلین به آن را مختص معاندین و جاحدین از مخالفین امامت می‌داند: | علامه حلی در کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد- تحقیق الاملی – نیز حکم کفر از منظر قائلین به آن را مختص معاندین و جاحدین از مخالفین امامت می‌داند: | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۱: | ||
...وأما مخالفوه – امام علی - فی الإمامة فقد اختلف قول علمائنا فیهم، فمنهم من حکم بکفرهم لأنهم دفعوا ما علم ثبوته من ضرورة وهو النص الجلی الدال علی إمامته مع تواتره، وذهب آخرون إلی أنهم فسقة وهو الأقوی <ref>کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد- تحقیق الاملی – ص 540</ref> | ...وأما مخالفوه – امام علی - فی الإمامة فقد اختلف قول علمائنا فیهم، فمنهم من حکم بکفرهم لأنهم دفعوا ما علم ثبوته من ضرورة وهو النص الجلی الدال علی إمامته مع تواتره، وذهب آخرون إلی أنهم فسقة وهو الأقوی <ref>کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد- تحقیق الاملی – ص 540</ref> | ||
===[[ایه الله خوئی]]=== | === [[ایه الله خوئی]] === | ||
ایشان نیز در مساله صلاه بر مستضعف تصریح می‌کند که اطلاقات باب صلاه شامل این‌گونه افراد می‌شود: | ایشان نیز در مساله صلاه بر مستضعف تصریح می‌کند که اطلاقات باب صلاه شامل این‌گونه افراد می‌شود: | ||
| خط ۱۶۰: | خط ۱۵۹: | ||
ایشان حتی روایاتی را که برخی به واسطه آنها قائل به عدم جواز صلاه بر مستضعف شدهاند سندا و دلاله تمام نمی‌داند: | ایشان حتی روایاتی را که برخی به واسطه آنها قائل به عدم جواز صلاه بر مستضعف شدهاند سندا و دلاله تمام نمی‌داند: | ||
نعم قد یتوهم أن ما رواه إسماعیل بن سعدالأشعری عن أبی الحسن الرضا ( ع)قال: سألته عن الصلاة علی المیت فقال: " أما المؤمن فخمس تکبیرات وأما المنافق فأربع ولا سلام فیها "، یدل علی أن التکبیرات الخمسة منحصرة بالصلاة علی المؤمن ولما لم یکن المستضعف بمؤمن فلا تجب خمس تکبیرات فی الصلاة علیه.ویندفع بأن الروایة لا دلالة لها علی ذلک لأن المؤمن فی الروایة مقابل المنافق لا مقابل المستضعف فکما أنه لیس بمؤمن کذلک لیس بمنافق فالروایة غیر شاملة لحکمه فتبقی الاطلاقات شاملة له من دون مزاحم علی أنها ضعیفة السند...-انتهی- <ref>کتاب الطهاره ج 9 ص 88تا 96</ref> | نعم قد یتوهم أن ما رواه إسماعیل بن سعدالأشعری عن أبی الحسن الرضا (ع)قال: سألته عن الصلاة علی المیت فقال: " أما المؤمن فخمس تکبیرات وأما المنافق فأربع ولا سلام فیها "، یدل علی أن التکبیرات الخمسة منحصرة بالصلاة علی المؤمن ولما لم یکن المستضعف بمؤمن فلا تجب خمس تکبیرات فی الصلاة علیه. ویندفع بأن الروایة لا دلالة لها علی ذلک لأن المؤمن فی الروایة مقابل المنافق لا مقابل المستضعف فکما أنه لیس بمؤمن کذلک لیس بمنافق فالروایة غیر شاملة لحکمه فتبقی الاطلاقات شاملة له من دون مزاحم علی أنها ضعیفة السند... -انتهی- <ref>کتاب الطهاره ج 9 ص 88تا 96</ref> | ||
در زیارت جامعه نیز که از زیارات معتبر نزد شیعیان می‌باشد فقط منکران جحودی امامت معصومین کافر شمرده شدهاند: | در زیارت جامعه نیز که از زیارات معتبر نزد شیعیان می‌باشد فقط منکران جحودی امامت معصومین کافر شمرده شدهاند: | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۶۷: | ||
بنابر این فقط جاحدان و معاندین هستند که در زمره کفار خواهند بود. | بنابر این فقط جاحدان و معاندین هستند که در زمره کفار خواهند بود. | ||
==ایراد آیت‌الله وحید خراسانی به صاحب جواهر که ناصب شیعه را هم کافر می‌داند== | == ایراد آیت‌الله وحید خراسانی به صاحب جواهر که ناصب شیعه را هم کافر می‌داند == | ||
ایشان می‌فرماید: جمع بین حب اهل بیت و بغض نسبت به شیعه دلیل بر ناصبی بودن فرد نیست همانند ذهبی که هر چند با شیعه عداوت دارد اما در مناقب امام علی علیه السلام کتاب تدوین نموده است. <ref>رک به التکفیر فی ضوء‌الفکر الشیعی ص 76</ref> | ایشان می‌فرماید: جمع بین حب اهل بیت و بغض نسبت به شیعه دلیل بر ناصبی بودن فرد نیست همانند ذهبی که هر چند با شیعه عداوت دارد اما در مناقب امام علی علیه السلام کتاب تدوین نموده است. <ref>رک به التکفیر فی ضوء‌الفکر الشیعی ص 76</ref> | ||
| خط ۱۸۲: | خط ۱۸۱: | ||
ملاحظه در همه موارد ذکر شده بیانگر خطای فاحش همه کسانی است که عمدا یا از روی غفلت فقیهان شیعه را مورد اتهامی سنگین مبنی بر کفر همه اهل‌سنت قرار دادهاند در حالی که نسبت کفر تنها بر معاندین و جاحدین بوده و مستضعین فکری از مخالفین از آن استثنا شدهاند. | ملاحظه در همه موارد ذکر شده بیانگر خطای فاحش همه کسانی است که عمدا یا از روی غفلت فقیهان شیعه را مورد اتهامی سنگین مبنی بر کفر همه اهل‌سنت قرار دادهاند در حالی که نسبت کفر تنها بر معاندین و جاحدین بوده و مستضعین فکری از مخالفین از آن استثنا شدهاند. | ||
==بررسی گفتار برخی از کج‌اندیشان شیعه== | == بررسی گفتار برخی از کج‌اندیشان شیعه == | ||
متاسفانه علاوه بر بعضی مولفان افراطی سنی برخی از کج‌اندیشان شیعه نیز ادعا و اتهام مذکور – تکفیر اهل سنت و منکران امامت توسط فقیهان شیعه - را پذیرفته و مدعی هستند که تکفیر کلامی فقیهان شیعه نسبت به اهل تسنن امری قطعی بوده و بهیچ وجه قابل انکار نیست. | متاسفانه علاوه بر بعضی مولفان افراطی سنی برخی از کج‌اندیشان شیعه نیز ادعا و اتهام مذکور – تکفیر اهل سنت و منکران امامت توسط فقیهان شیعه - را پذیرفته و مدعی هستند که تکفیر کلامی فقیهان شیعه نسبت به اهل تسنن امری قطعی بوده و بهیچ وجه قابل انکار نیست. | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۹۰: | ||
بحسب الباطن و بحسب الحشر الأخروی و بحسب البعد الکلامی إتفقت کلمۀ علماء الشیعۀ علی کفرهم.» | بحسب الباطن و بحسب الحشر الأخروی و بحسب البعد الکلامی إتفقت کلمۀ علماء الشیعۀ علی کفرهم.» | ||
==نقد== | == نقد == | ||
باید گفت: با توجه به گفتار فقیهان شیعه که برخی از آنها در متن مقاله ذکر گردید معلوم شد که اطلاق سخن و ادعای ایشان ناصواب است بجهت آنکه تمام فقهای شیعه، مستضعفین و قاصران را مشمول حکم تکفیر نمی‌دانند که با عنایت به استثنای ذکر شده – و توضیحاتی که در متن مقاله ذکر شد - تقریبا اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت از حکم مذکور خارج خواهند بود. | باید گفت: با توجه به گفتار فقیهان شیعه که برخی از آنها در متن مقاله ذکر گردید معلوم شد که اطلاق سخن و ادعای ایشان ناصواب است بجهت آنکه تمام فقهای شیعه، مستضعفین و قاصران را مشمول حکم تکفیر نمی‌دانند که با عنایت به استثنای ذکر شده – و توضیحاتی که در متن مقاله ذکر شد - تقریبا اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت از حکم مذکور خارج خواهند بود. | ||
==نتیجه== | == نتیجه == | ||
1-نسبت دادن تکفیر مسلمانان غیر شیعه امامیه– اعم از اهل سنت و فرق دیگر شیعه آن هم بصورت مطلق و عموم- به فقیهان شیعه دروغ و اتهامی بیش نیست. | 1-نسبت دادن تکفیر مسلمانان غیر شیعه امامیه– اعم از اهل سنت و فرق دیگر شیعه آن هم بصورت مطلق و عموم- به فقیهان شیعه دروغ و اتهامی بیش نیست. | ||
| خط ۲۰۳: | خط ۲۰۲: | ||
3- احکام مذکور علاوه بر همه مسلمانان - بر همه انسانهای غیر معاند که – که برخی از فلاسفه اسلامی - نام مسلمان فطری را برآنان نهادهاند- نیز جاری خواهد بود. | 3- احکام مذکور علاوه بر همه مسلمانان - بر همه انسانهای غیر معاند که – که برخی از فلاسفه اسلامی - نام مسلمان فطری را برآنان نهادهاند- نیز جاری خواهد بود. | ||
==خاتمه== | == خاتمه == | ||
==دیدگاه شهید مطهری نسبت به قاصران و مستضعفان فکری== | == دیدگاه شهید مطهری نسبت به قاصران و مستضعفان فکری == | ||
شهید مطهری در کتاب عدل الهی تحت عنوان قاصران و مستضعفان مباحث ارزشمندی را در زمینه اعمال غیر شیعه بیان نمودهاند که درادامه بحث شایسته می‌بینیم که مطرح گردد. | شهید مطهری در کتاب عدل الهی تحت عنوان قاصران و مستضعفان مباحث ارزشمندی را در زمینه اعمال غیر شیعه بیان نمودهاند که درادامه بحث شایسته می‌بینیم که مطرح گردد. | ||
| خط ۲۵۵: | خط ۲۵۴: | ||
از امام صادق (ع) درباره مستضعفین پرسش کردم، فرمود آنان نه در زمره مؤمنانند و نه در زمره کافران، آنها «مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ» می‌باشند <ref>المیزان، ج 9، ص 407 نقل از تفسیر عیّاشى</ref> هر چند از مفاد آیه «مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ» استفاده می‌شود که درباره آنها خوب است گفته شود کار این‌ها با خداست، ولی از لحن آیه مستضعفین اشارهای به شمول عفو و مغفرت الهی استنباط می‌شود. | از امام صادق (ع) درباره مستضعفین پرسش کردم، فرمود آنان نه در زمره مؤمنانند و نه در زمره کافران، آنها «مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ» می‌باشند <ref>المیزان، ج 9، ص 407 نقل از تفسیر عیّاشى</ref> هر چند از مفاد آیه «مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ» استفاده می‌شود که درباره آنها خوب است گفته شود کار این‌ها با خداست، ولی از لحن آیه مستضعفین اشارهای به شمول عفو و مغفرت الهی استنباط می‌شود. | ||
==برداشت کلی از آیات و روایات وارد شده در در زمینه حکم قاصرین و مستضعفین== | == برداشت کلی از آیات و روایات وارد شده در در زمینه حکم قاصرین و مستضعفین == | ||
آنچه مجموعاً استفاده می‌شود این است که قاصران و مستضعفان فکری مشمول عذاب الهی نیستند. | آنچه مجموعاً استفاده می‌شود این است که قاصران و مستضعفان فکری مشمول عذاب الهی نیستند. | ||
| خط ۳۰۴: | خط ۳۰۳: | ||
اما افرادی که ذاتا و به واسطه قصور فهم و ادراک و یا به علل دیگر در شرایطی بسر می‌برند که مصداق منکر و یا مقصّر در تحقیق و جستجو به شمار نمیروند، آنها در ردیف منکران و مخالفان نیستند، آنها از مستضعفین و مرجون لامر اللّه به شمار می‌روند؛ و هم از روایات استفاده می‌شود که ائمه اطهار بسیاری از مردم را از این طبقه می‌دانند. | اما افرادی که ذاتا و به واسطه قصور فهم و ادراک و یا به علل دیگر در شرایطی بسر می‌برند که مصداق منکر و یا مقصّر در تحقیق و جستجو به شمار نمیروند، آنها در ردیف منکران و مخالفان نیستند، آنها از مستضعفین و مرجون لامر اللّه به شمار می‌روند؛ و هم از روایات استفاده می‌شود که ائمه اطهار بسیاری از مردم را از این طبقه می‌دانند. | ||
==بررسی روایاتی که معرفت به امام را شرط قبولی اعمال می‌داند== | == بررسی روایاتی که معرفت به امام را شرط قبولی اعمال می‌داند == | ||
شهید مطهری در این زمینه نخست روایات ذیل را نقل می‌کند: | شهید مطهری در این زمینه نخست روایات ذیل را نقل می‌کند: | ||
| خط ۳۲۷: | خط ۳۲۶: | ||
«هر که ما را بشناسد مؤمن است و هر که انکار کند کافر است و هر که نه بشناسد و نه انکار کند «راه نایافته» است تا بازگردد به راه هدایت، اگر به همین حال بمیرد از کسانی است که کارش واگذار به خداست مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ». | «هر که ما را بشناسد مؤمن است و هر که انکار کند کافر است و هر که نه بشناسد و نه انکار کند «راه نایافته» است تا بازگردد به راه هدایت، اگر به همین حال بمیرد از کسانی است که کارش واگذار به خداست مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ». | ||
محمد بن مسلم می‌گوید: | محمد بن مسلم می‌گوید: | ||
| خط ۴۳۰: | خط ۴۲۷: | ||
شهید مطهری بعد از بررسی روایات مذکور می‌نویسد: | شهید مطهری بعد از بررسی روایات مذکور می‌نویسد: | ||
البته روایات مربوطه منحصر به آنچه ما در اینجا نقل کردیم نیست؛ روایات دیگر هم هست. استنباط ما از همه این روایات همین است که گفتیم. اگر کسی جز این استنباط می‌کند و نظر ما را تأیید نمی‌کند ممکن است نظر خود را مستدل بیان کند، شاید مورد استفاده ما نیز قرار گیرد. <ref>رک به : مجموعه آثار استاد شهید مطهرى (عدل الهى)، ج1، ص: 327-320)</ref> | البته روایات مربوطه منحصر به آنچه ما در اینجا نقل کردیم نیست؛ روایات دیگر هم هست. استنباط ما از همه این روایات همین است که گفتیم. اگر کسی جز این استنباط می‌کند و نظر ما را تأیید نمی‌کند ممکن است نظر خود را مستدل بیان کند، شاید مورد استفاده ما نیز قرار گیرد. <ref>رک به: مجموعه آثار استاد شهید مطهرى (عدل الهى)، ج1، ص: 327-320)</ref> | ||
ایشان بعد از تبیین دیدگاهشان در زمینه حکم قاصران و مستضعفان از منظر آیات و روایت از زاویه حکم عقل نیز این مساله را مورد بحث قرار داده و گفتار برخی از فلاسفه را زمینه معذوریت قاصران و مستضعفان فکری بیان می‌کند. | ایشان بعد از تبیین دیدگاهشان در زمینه حکم قاصران و مستضعفان از منظر آیات و روایت از زاویه حکم عقل نیز این مساله را مورد بحث قرار داده و گفتار برخی از فلاسفه را زمینه معذوریت قاصران و مستضعفان فکری بیان می‌کند. | ||
| خط ۴۳۶: | خط ۴۳۳: | ||
در اینجا بیانات شهید مطهری را در این زمینه که در ادامه مباحث قرآنی و روائی بیان نمودهاند پی می‌گیریم: | در اینجا بیانات شهید مطهری را در این زمینه که در ادامه مباحث قرآنی و روائی بیان نمودهاند پی می‌گیریم: | ||
==دلیل عقلی و فلسفی بر معذوریت مستضعفین== | == دلیل عقلی و فلسفی بر معذوریت مستضعفین == | ||
ایشان تحت عنوان: از زاویه دید حکمای اسلام مساله قاصران و مستضعفان را از این فلسفی نیز هم مورد بحث قرار داده و مدعی است که نتیجه بحث فلسفی در این مساله با نتایج بحث قرآنی و روائی نیز منطبق است: | ایشان تحت عنوان: از زاویه دید حکمای اسلام مساله قاصران و مستضعفان را از این فلسفی نیز هم مورد بحث قرار داده و مدعی است که نتیجه بحث فلسفی در این مساله با نتایج بحث قرآنی و روائی نیز منطبق است: | ||
| خط ۴۴۵: | خط ۴۴۲: | ||
بحث حکما بحث صغروی است نه کبروی. حکما دراین باره بحث نمیکنند که ملاک عمل نیک و ملاک مقبولیّت عمل چیست؛ بحث آنها درباره انسان است، درباره این است که عملا اکثریّت انسانها، به تفاوت و به طور نسبی نیکند، نیک میمانند و نیک میمیرند و نیک محشور میگردند. | بحث حکما بحث صغروی است نه کبروی. حکما دراین باره بحث نمیکنند که ملاک عمل نیک و ملاک مقبولیّت عمل چیست؛ بحث آنها درباره انسان است، درباره این است که عملا اکثریّت انسانها، به تفاوت و به طور نسبی نیکند، نیک میمانند و نیک میمیرند و نیک محشور میگردند. | ||
حکما می‌خواهند بگویند هر چند مردمی که توفیق قبول دین اسلام مییابند در اقلیتند ولی افرادی که دارای اسلام فطری می‌باشند و با اسلام فطری محشور میگردند در اکثریّتند. | حکما می‌خواهند بگویند هر چند مردمی که توفیق قبول دین اسلام مییابند در اقلیتند ولی افرادی که دارای اسلام فطری می‌باشند و با اسلام فطری محشور میگردند در اکثریّتند. | ||
| خط ۴۸۸: | خط ۴۸۳: | ||
والسلام | والسلام | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
[[رده: مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||