۸۷٬۷۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات اشخاص | |||
| عنوان = بهاءالدین محمد نقشبند | |||
| تصویر = آرمگاه بهاءالدین نقشبند.jpg | |||
| نام = بهاءالدین محمد نقشبند | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| سال تولد = | |||
| تاریخ تولد = 650 ق | |||
| محل تولد = بخارا | |||
| سال درگذشت = | |||
|نام‌های دیگر | | تاریخ درگذشت = | ||
| | | محل درگذشت = | ||
| | | استادان = {{فهرست جعبه عمودی| خواجه محمد باباسماسی | سیدامیر کلال}} | ||
| شاگردان = | |||
| دین = اسلام | |||
| مذهب = | |||
|محل تولد | | آثار = {{فهرست جعبه افقی | الاورادالبهائیه | اوراد صغیر | رسالة الواردات}} | ||
| فعالیت‌ها = | |||
| | | وبگاه = | ||
| | }} | ||
| | |||
|استادان | |||
|خواجه محمد | |||
| | |||
| | |||
| | |||
| | |||
|} | |||
'''بَهاءُالدّین نَقْشْبَنْد'''، خواجه محمدبن محمدبن محمدبخاری، عارف نامدار و مؤسس سلسلۀ [[نقشبندیه]] که نزد ترکان به شاه نقشبند مشهور است. وی در قصر هندوان، روستایی در نزدیکی [[بخارا]]([[ازبکستان]]) که بعدها به «قصرعرفان» شهرت یافت، به دنیا آمد. پدرش، ''بابا صاحب سرمست''، از [[صوفیان]] زمان خود بود که مزارش در نزدیکی مسجد جوزجانیۀ [[سمرقند]] قرار داشت. جد بهاءالدین که نامش را جلال‌الدین نیز ذکر کرده‌اند از مریدان خواجه ''محمدبابای سماسی''، شیخ صوفیان خواجگانی از پیروان خواجه ''یوسف همدانی'' بود. وی نوه‌اش را در سومین روز تولد نزد خواجه سماسی که به تازگی به قصر هندوان وارد شده بود، برد تا متبرک شود. سماسی نیز بهاءالدین را به فرزندخواندگی پذیرفت و او را «مقتدای روزگار» پس از خویش خواند. پدر بهاءالدین معروف به باباصاحب سرمست پیشه نقشبندی و کَمخابافی داشت، ازاین رو وی نیز که شغل پدر را پی گرفت به نقشبند ملقب گردید. ایشان همچون پدر به کمخابافی(کمخا=پارچۀ منقش رنگارنگ) اشتغال داشت؛ زیرا به‌رغم سکوت متون متقدم [[نقشبندیه]]، متون متأخر اطلاق لقب نقشبند بر او را بدین سبب دانسته‌اند. '''محمد بهاءالدین نقشبند بخاری''' بنیانگذار سلسلهٔ طریقت [[نقشبندیه]] بود. وی در [[ماه محرم الحرام|محرم]] سال ۷۱۸ هجری قمری در قصر عارفان بخارا ([[ازبکستان]]) به دنیا آمد<ref>رشحات؛ ۱. ص ۹۵.</ref> او بر اصول هشتگانهٔ خواجه عبدالخالق غجدوانی سه اصل دیگر افزود. ایشان در شب دوشنبه سوم [[ربیع‌الاول]] سال ۷۹۱ در سن ۷۳ یا ۷۴ سالگی درگذشت و در قصر عارفان دفن‌شد. | '''بَهاءُالدّین نَقْشْبَنْد'''، خواجه محمدبن محمدبن محمدبخاری، عارف نامدار و مؤسس سلسلۀ [[نقشبندیه]] که نزد ترکان به شاه نقشبند مشهور است. وی در قصر هندوان، روستایی در نزدیکی [[بخارا]]([[ازبکستان]]) که بعدها به «قصرعرفان» شهرت یافت، به دنیا آمد. پدرش، ''بابا صاحب سرمست''، از [[صوفیان]] زمان خود بود که مزارش در نزدیکی مسجد جوزجانیۀ [[سمرقند]] قرار داشت. جد بهاءالدین که نامش را جلال‌الدین نیز ذکر کرده‌اند از مریدان خواجه ''محمدبابای سماسی''، شیخ صوفیان خواجگانی از پیروان خواجه ''یوسف همدانی'' بود. وی نوه‌اش را در سومین روز تولد نزد خواجه سماسی که به تازگی به قصر هندوان وارد شده بود، برد تا متبرک شود. سماسی نیز بهاءالدین را به فرزندخواندگی پذیرفت و او را «مقتدای روزگار» پس از خویش خواند. پدر بهاءالدین معروف به باباصاحب سرمست پیشه نقشبندی و کَمخابافی داشت، ازاین رو وی نیز که شغل پدر را پی گرفت به نقشبند ملقب گردید. ایشان همچون پدر به کمخابافی(کمخا=پارچۀ منقش رنگارنگ) اشتغال داشت؛ زیرا به‌رغم سکوت متون متقدم [[نقشبندیه]]، متون متأخر اطلاق لقب نقشبند بر او را بدین سبب دانسته‌اند. '''محمد بهاءالدین نقشبند بخاری''' بنیانگذار سلسلهٔ طریقت [[نقشبندیه]] بود. وی در [[ماه محرم الحرام|محرم]] سال ۷۱۸ هجری قمری در قصر عارفان بخارا ([[ازبکستان]]) به دنیا آمد<ref>رشحات؛ ۱. ص ۹۵.</ref> او بر اصول هشتگانهٔ خواجه عبدالخالق غجدوانی سه اصل دیگر افزود. ایشان در شب دوشنبه سوم [[ربیع‌الاول]] سال ۷۹۱ در سن ۷۳ یا ۷۴ سالگی درگذشت و در قصر عارفان دفن‌شد. | ||
| خط ۵۵: | خط ۴۴: | ||
* [[مقامات خواجه نقشبند]] تألیف [[ابوالحسن محمدباقربن محمدعلی]] که در [[بمبئی]] به چاپ رسیده است. | * [[مقامات خواجه نقشبند]] تألیف [[ابوالحسن محمدباقربن محمدعلی]] که در [[بمبئی]] به چاپ رسیده است. | ||
دو کتاب انیس‌الطالبین و مقامات خواجه نقشبند از جملۀ قدیمی‌ترین و مهم‌ترین منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند (718 - 791) و اصول طریقت اوست. اطلاعات بیشتر منابع دربارۀ بهاء الدین نقشبند اغلب از کتاب انیس‌الطالبین گرفته شده و بسیاری از مضامین موجود در مقامات وی با کتاب انیس‌الطالبین مشترک است. مقایسه تطبیقی دو کتاب نشان داد که بخش‌های زیادی از مقامات نقشبند با انیس‌الطالبین مشترک است و این امر نشان‌دهنده این است که احتمالا انیس‌الطالبین یکی از جمله منابع عمده مؤلف مقامات نقشبند بوده است. همچنین در انیس‌الطالبین درصد کرامات معنوی و در مقامات نقشبند، کرامات مادی بیشتر است. در هر دو کتاب آگاهی از آنچه برای دیگران رخ داده در میان کرامات | دو کتاب انیس‌الطالبین و مقامات خواجه نقشبند از جملۀ قدیمی‌ترین و مهم‌ترین منابع دربارۀ بهاءالدین نقشبند (718 - 791) و اصول طریقت اوست. اطلاعات بیشتر منابع دربارۀ بهاء الدین نقشبند اغلب از کتاب انیس‌الطالبین گرفته شده و بسیاری از مضامین موجود در مقامات وی با کتاب انیس‌الطالبین مشترک است. مقایسه تطبیقی دو کتاب نشان داد که بخش‌های زیادی از مقامات نقشبند با انیس‌الطالبین مشترک است و این امر نشان‌دهنده این است که احتمالا انیس‌الطالبین یکی از جمله منابع عمده مؤلف مقامات نقشبند بوده است. همچنین در انیس‌الطالبین درصد کرامات معنوی و در مقامات نقشبند، کرامات مادی بیشتر است. در هر دو کتاب آگاهی از آنچه برای دیگران رخ داده در میان کرامات معنوی و از هوش بردن و باز به هوش آوردن افراد در میان کرامات مادی، بیش از سایر کرامت‌ها است. | ||
== طریقه نقشبند == | == طریقه نقشبند == | ||
بدان جهت که خانواده بهاءالدین محمد به طریقه خواجگان متمایل بودند از همان کودکی به آداب و تعالیم آنان توجه نشان داد و به حلقه آنها پیوست و بعد از مدتی در میان پیروان این طریقه مرتبه‌ای بلند یافت و در شمار مشایخ بزرگ خواجگان درآمد و به ترویج تعالیم عرفانی آنان پرداخت. طریقه خواجگان از این پس تحول یافت و با تعالیم بهاءالدین محمد نقشبند به طریقه تازه‌ای تبدیل شد. این طریقه تازه نقشبندیه نام گرفت. تعالیم نقشبند بر پیروی از [[سنت]]، حفظ [[شریعت]] و توجه به حق استوار بود. ذکر جهر، خلوت و سماع در این مشرب عرفانی پذیرفته نیست. | بدان جهت که خانواده بهاءالدین محمد به طریقه خواجگان متمایل بودند از همان کودکی به آداب و تعالیم آنان توجه نشان داد و به حلقه آنها پیوست و بعد از مدتی در میان پیروان این طریقه مرتبه‌ای بلند یافت و در شمار مشایخ بزرگ خواجگان درآمد و به ترویج تعالیم عرفانی آنان پرداخت. طریقه خواجگان از این پس تحول یافت و با تعالیم بهاءالدین محمد نقشبند به طریقه تازه‌ای تبدیل شد. این طریقه تازه نقشبندیه نام گرفت. تعالیم نقشبند بر پیروی از [[سنت]]، حفظ [[شریعت]] و توجه به حق استوار بود. ذکر جهر، خلوت و سماع در این مشرب عرفانی پذیرفته نیست. | ||
| خط ۶۳: | خط ۵۲: | ||
«خلوت در انجمن، به ظاهر با خلق و به باطن با حق، سبحانه و تعالی» <ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۱.</ref>. | «خلوت در انجمن، به ظاهر با خلق و به باطن با حق، سبحانه و تعالی» <ref>نفحات الانس؛ ص ۳۹۱.</ref>. | ||
شاگردان و مریدان پرشماری نزد بهاءالدین پرورش یافتند و طریقه وی را رواج بخشیدند. از میان این مریدان دو خلیفه او: [[خواجه علاءالدین عطار]] و [[خواجه محمد پارسا]] نزد وی و در حلقه پیروان [[طریقه نقشبندیه]] اعتبار بیشتری داشتند و بعد از درگذشت خواجه به نشر و گسترش طریقه وی پرداختند <ref>تاریخ تصوف؛ ۲. ص ۱۷۵.</ref>. | شاگردان و مریدان پرشماری نزد بهاءالدین پرورش یافتند و طریقه وی را رواج بخشیدند. از میان این مریدان دو خلیفه او: [[خواجه علاءالدین عطار]] و [[خواجه محمد پارسا]] نزد وی و در حلقه پیروان [[نقشبندیه|طریقه نقشبندیه]] اعتبار بیشتری داشتند و بعد از درگذشت خواجه به نشر و گسترش طریقه وی پرداختند <ref>تاریخ تصوف؛ ۲. ص ۱۷۵.</ref>. | ||
== ازدواج و فرزندان == | == ازدواج و فرزندان == | ||
| خط ۸۰: | خط ۶۹: | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
خواجه بهاءالدین در شب دوشنبه سوم ربیع‌الاول سال ۷۹۱ در سن ۷۳ یا ۷۴ سالگی درگذشت و در قصر عارفان دفن شد. هرچند پس از درگذشت بهاءالدین شاگرد و داماد او [[علاءالدین عطار بخاری]] خلافت او را بر عهده گرفت، اما دیگر شاگردان و خلفای او نیز در تثبیت و گسترش طریقۀ نقشبندیه بسیار کوشیدند. از میان آنان به ویژه خواجه محمد پارسا با تألیف آثار متعدد، و خواجه [[یعقوب چرخی]] با تربیت عبیدالله احرار ـ که این طریقه را در آسیای صغیر منتشر ساخت ـ نقشی برجسته داشتند. آرامگاه بهاءالدین اکنون در بخش بهاءالدین در دوازده کیلومتری شهر بخارا واقع است که این بخش با تلفظ محاوره‌ای در بخارا به صورت «باودّین» خوانده می‌شود. مقبره بهاءالدین دارای خانقاه، مدرسه، مسافرخانه و مسجد است. | خواجه بهاءالدین در شب دوشنبه سوم ربیع‌الاول سال ۷۹۱ در سن ۷۳ یا ۷۴ سالگی درگذشت و در قصر عارفان دفن شد. هرچند پس از درگذشت بهاءالدین شاگرد و داماد او [[علاءالدین عطار بخاری]] خلافت او را بر عهده گرفت، اما دیگر شاگردان و خلفای او نیز در تثبیت و گسترش طریقۀ نقشبندیه بسیار کوشیدند. از میان آنان به ویژه خواجه محمد پارسا با تألیف آثار متعدد، و خواجه [[یعقوب چرخی]] با تربیت عبیدالله احرار ـ که این طریقه را در آسیای صغیر منتشر ساخت ـ نقشی برجسته داشتند. آرامگاه بهاءالدین اکنون در بخش بهاءالدین در دوازده کیلومتری شهر بخارا واقع است که این بخش با تلفظ محاوره‌ای در بخارا به صورت «باودّین» خوانده می‌شود. مقبره بهاءالدین دارای خانقاه، مدرسه، مسافرخانه و مسجد است. | ||
== منابع == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
* نقشی از مولانا خالد نقشبندی و پیروان طریقت او از دکتر مهیندخت معتمدی، تهران، نشر پاژنگ، ۱۳۶۹. | * نقشی از مولانا خالد نقشبندی و پیروان طریقت او از دکتر مهیندخت معتمدی، تهران، نشر پاژنگ، ۱۳۶۹. | ||
* قدسیّه (کلمات بهاءالدّین نقشبند)؛ با مقدمه و تصحیح احمد طاهری عراقی؛ کتابخانهٔ طهوری، تهران ۱۳۵۴. | * قدسیّه (کلمات بهاءالدّین نقشبند)؛ با مقدمه و تصحیح احمد طاهری عراقی؛ کتابخانهٔ طهوری، تهران ۱۳۵۴. | ||
* نفحات‌الانس عبدالرحمان جامی. | * نفحات‌الانس عبدالرحمان جامی. | ||
* رساله بهائیه، تألیف ابوالقاسم بن محمد بخاری. | * رساله بهائیه، تألیف ابوالقاسم بن محمد بخاری. | ||
[[رده:صوفیه]] | [[رده:صوفیه]] | ||
[[رده:تصوف]] | [[رده:تصوف]] | ||